Sutra - Objaśnienie świadomości.pdf - buddyzm - w_karol

SUTRA–OBJANIENIEWIADOMOCI 1

Sutra39,Taisho,str.178-186;nachi«skiprzeło»yłDivakara

tłumaczenie: MariuszMantur

SkładwykonanowprogramieL A T E X2 "

Tekstjestdost¦pnypodadresem mahajana.net

Taksłyszałem.PewnegorazuCzczonyPrzezwiatprzebywałwbambusowymgaju

StarszegoKarandy,wwielkimmie±cieRad»agriha,razemztysi¡cemdwustupi¦¢dziesi¦-

ciomawielkimimnichami,zktórychka»dybyłArhatem.Cimnisipoło»ylikresswoim

splamieniominiedotykałyichju»nieszcz¦±cia.Uzyskalispokójiosi¡gn¦liwyzwolenieod

nami¦tno±ciiniewiedzy.Bezprzeszkódpostrzegaliprzeszło±¢,tera¹niejszo±¢iprzyszło±¢.

Tewielkiesmoki 2 ,post¦puj¡cwzgodzieznauk¡Buddy,osi¡gn¦łyzamierzonyceliporzu-

ciłyci¦»kiebrzemi¦[samsary].Cimnisiprzynie±lisobiesamympo»ytek.Uwolnilisi¦od

cierpie«,powodowanychprzezegzystencj¦wsamsarze.Dzi¦kimocyprawdziwejm¡dro±ci

dobrzeznaliskłonno±ciczuj¡cychistot.Przywódc¡tychwielkichrawakówbyłStarszy

Siariputra.

Po±ródtegozgromadzeniabylirównie»niezliczeniBodhisattwowie-Mahasattwowie.

Wówczas,wmiejscupobytuCzczonegoPrzezwiat,wi¦kszo±¢mnichówodczuwała

zm¦czenieiospało±¢.Zdawalisi¦apatyczniiniepotraﬁlizachowywa¢si¦wła±ciwie.Dla-

tegotwarzCzczonegoPrzezwiatrozpromieniłasi¦jakotwartykwiatlotosu.Wtedy

wszystkimmnichompowróciłapełnajasno±¢umysłuiwyprostowalisi¦zgodno±ci¡.My-

±leli„Budda,CzczonyPrzezwiat,emitujeterazztwarzyjasne±wiatło.Jak¡Dharm¦

b¦dziegłosił,byprzynie±¢wielkipo»ytek[czuj¡cymistotom]?”.

1 Buddyzmzwyklenietraktuje±wiadomo±cijakopojedynczejcało±ci,leczjakogrup¦ró»nych±wia-

domo±ci.Jednak,wtejsutrzecało±¢ró»nych±wiadomo±citraktowanajestjakojedno±¢.Ta±wiadomo±¢

jestodmiennaodró»nychskładowych±wiadomo±ci,takichjak±wiadomo±¢okalubwizualna,±wiadomo±¢

uchalubsłuchowa,itd.

Tasutrawydajesi¦by¢jednymzezwiastunówlubzal¡»kowych¹ródełﬁlozoﬁiTylko-Umysłuszkoły

Jogaczary.Czytelnikstwierdzi,»eomawianatutaj±wiadomo±¢podwielomawzgl¦damiprzypominaide¦

‘±wiadomo±cimagazynuj¡cej’( alajawid»niana ),propagowan¡przezszkoł¦Jogaczary.wiadomo±¢maga-

zynuj¡cazwanajestrównie»‘±wiadomo±ci¡fundamentaln¡’,któramagazynujelubutrzymujepami¦¢,

wra»eniaikarmiczn¡moc.Niektórzybuddy±ciuwa»aj¡,»ebezniej,doktrynyreinkarnacji,karmy,naj-

wy»szegoo±wieceniastanuBuddy,i,ostatecznie,altruistycznychczynówBodhisattwyniebyłybymo»liwe.

(G.C.)

2 Okre±leniewyra»aj¡ceszacunek.

WówczasM¡dryOpiekun,młodzieniec,...zszacunkiemzł¡czyłdłonie,pokłoniłsi¦

dostópBuddy,ipowiedziałdoniego:

—CzczonyPrzezwiat,tyzawszelitujeszsi¦nadwszystkimiczuj¡cymiistotami

iotaczaszjeswoj¡trosk¡iopiek¡.Pragn¦zada¢kilkapyta«.Prosz¦CzczonegoPrzez

wiatopozwolenie.

BuddapowiedziałdoM¡dregoOpiekuna:

—Twojapro±bazostałaprzyj¦ta.Mo»eszprzedstawi¢swojew¡tpliwo±ci,ajaodpo-

wiemnanieszczegółowo.

M¡dryOpiekunzapytałBudd¦:

—CzczonyPrzezwiat,chocia»czuj¡ceistotywiedz¡,»e±wiadomo±¢istnieje,nie

mog¡zrozumie¢jejdogł¦bnie,je±liniezostanieimjasnoobja±niona,taksamojaknikt

niewieoistnieniuskarbu,je±lizamkni¦tyjestwskrzyni.CzczonyPrzezwiat,jak¡

form¦przyjmuje±wiadomo±¢?Dlaczegozwanajest±wiadomo±ci¡?Kiedyczuj¡ceistoty

umieraj¡,ichr¦ceinogitrz¦s¡si¦zapami¦tale,oczyzmieniaj¡barw¦,ciałasztywniej¡

iniemog¡porusza¢si¦swobodnie,organyzmysłówprzestaj¡funkcjonowa¢aich[cztery]

elementyrozpadaj¡si¦.Gdzie±wiadomo±¢odchodzipoopuszczeniuciała?Jakajestjej

własnanatura?Jak¡form¦przyjmuje?Jakopuszczastareciałoiotrzymujenowe?Jak

mo»eporzuci¢jednociałotutaj,i,zabieraj¡czesob¡wszystkiepolazmysłów 3 ,rodzi¢si¦

razzarazemwró»nychinnychciałach,bycierpie¢karmicznerezultaty?CzczonyPrzez

wiat,jakczuj¡ceistotymog¡ponownietworzy¢organyzmysłów,potymjakichciała

zgniłyirozpadłysi¦?Jakmo»emywprzyszłych»ywotachzosta¢wynagrodzenizaprawe

czynydokonanewtym»yciu?Jakprzyszłeciałomo»ecieszy¢si¦nagrodamizaprawe

działaniadokonaneprzezobecneciało?Jak±wiadomo±¢mo»eby¢»ywionaiwzrasta¢

wciele?Jak±wiadomo±¢mo»ezmienia¢iprzekształca¢si¦wzgodziezciałem? 4

Buddaodpowiedział:

—Cudownie,cudownie!M¡dryOpiekunie,twojepytanias¡wspaniałe.Słuchajuwa»-

nieirozwa»todobrze.Obja±ni¦cito.

M¡dryOpiekunpowiedziałdoBuddy:

—Tak,CzczonyPrzezwiat,przyjm¦tw¡nauk¦zszacunkiem.

BuddarzekłdoM¡dregoOpiekuna:

—wiadomo±¢poruszasi¦izmienia,transmigruje 5 iustaje,przychodziiodchodzi

jakwiatr.Wiatrniemakoloruanikształtuijestniewidzialny,amimotomo»e[tworzy¢]

3 Dosłownie‘wej±cia’( ajatana ).Terminoznaczaj¡cysze±¢organówzmysłówisze±¢obiektówzmysłów

lubdozna«,corazemtworzydwana±ciewej±¢dlapercepcji.

Tutajtekstbrzmi:„zabieraj¡czesob¡wszystkiepolazmysłów”.Niepowinni±myjednakinterpreto-

wa¢tegotak,jakby±wiadomo±¢zabierałazesob¡biologiczneorganyzmysłówlubichobiekty.Nale»y

natomiastprzypuszcza¢,»eodnosisi¦todo±wiadomo±cinios¡cejzesob¡wra»eniainawykikompleksu

organówzmysłówiobiektówzmysłówzpoprzedniego»ycia,tworz¡cwtensposóbnowy,pełny,eteryczny

kompleksumysłu-ciałapo±redniejegzystencjipomi¦dzy±mierci¡ireinkarnacj¡(tyb. bar-do ).(G.C.)

4 Niewszystkieteiinnepodniesionepó¹niejpytaniaznajduj¡jasn¡odpowied¹wponi»szymtek±cie.

Jednakwnaszymtłumaczeniuniepomin¦li±my»adnegogłównegopunktuobja±nienia±wiadomo±ci.

5 Tekstwtymmiejscubrzmi(znakchi«ski),codosłownieznaczyprzemieszczasi¦zjednegomiejsca

winne,awi¦cmo»natoprzeło»y¢,jako„transmigruje”.

rzeczy,porusza¢nimiinadawa¢imró»nekształty.Mo»etrz¡±¢drzewamitakgwałtownie,

»esi¦łami¡lubrozłupuj¡zgło±nymtrzaskiem.

Mo»edotyka¢ciałczuj¡cychistotzimnemlubgor¡cemiprzynosi¢imuczuciebólu

lubprzyjemno±ci.

Wiatrniemar¡k,nóg,twarzy,oczuanikształtu;niejestczarny,biały,»ółtyani

czerwony.M¡dryOpiekunie,tosamoodnosisi¦do±wiadomo±ci.wiadomo±¢niema

koloru,kształtuani±wiatła 6 ,iniemo»ezosta¢ukazana.Jedyniewtedy,gdyzejd¡si¦

[odpowiednie]przyczynyiwarunki,ukazujesweró»nefunkcje.Tosamoodnosisi¦do

elementówuczucia,przytomno±ci(awareness)idharm 7 .Teelementy,równie»,pozbawione

s¡koloruikształtuazamanifestowanieichfunkcjizale»yod[odpowiednich]przyczyn

iwarunków.

M¡dryOpiekunie,kiedyczuj¡caistotaumiera,elementyuczucia,przytomno±ci

idharm,razemze±wiadomo±ci¡,opuszczaj¡[stare]ciało.Zabieraj¡czesob¡elementy

uczucia,przytomno±ciidharm,±wiadomo±¢rodzisi¦ponowniewnowymciele.

Przykłademmo»eby¢wiatrwiej¡cyw±ródpi¦knychkwiatów.Kwiatypozostaj¡na

swoimmiejscu,aleichzapachrozchodzisi¦nawszystkiestrony.Substancjawiatrunie

zawierazapachupi¦knychkwiatów.Substancjezapachu,wiatruiorganudotyku 8 niema-

j¡anikształtuanikoloru,alebezsiływiatruzapachniemo»erozej±¢si¦daleko.M¡dry

Opiekunie,taksamo,potymjakczuj¡caistotazmarła,jej±wiadomo±¢urodzisi¦po-

nownierazemzelementamiuczucia,przytomno±ciidharm.Razemzelementamiuczucia,

przytomno±ciidharm,±wiadomo±¢reinkarnujesi¦poprzez[zjednoczenie]jejrodziców,

którzys¡warunkamijejnarodzin.

Wniektórychust¦pachtekstu TheQuestionsofKingMilinda koncepcjatransmigracjijestzawzi¦cie

krytykowanaiodrzucana;sutramówi,»ezamiast’transmigracji’powinnaby¢’reinkarnacja’.Mo»etoby¢

jednakwył¡czniesemantycznyproblem.Je±linieb¦dziemylgn¦lidowiecznej,niezmiennej,niepodzielnej

substancji„ja¹ni”,niepowstanie»adenkonﬂiktzpodstawow¡buddyjsk¡doktryn¡nie-ja¹ni( anatman ).

wiadomo±¢mo»etransmigrowa¢,amimotoniemusimyuwa»a¢,»ejestwieczn¡iniezniszczaln¡ja¹ni¡.

Cowi¦cej,problemtransmigracjiireinkarnacjimo»narozpatrywa¢nadwóchró»nychpoziomach.Na

przyziemnympoziomiemo»naprzyj¡¢istnienietransmigruj¡cejja¹ni.Jednaknawy»szympoziomie,

nawetta±wiadomo±¢nieposiadasubstancjilubrealnegoistnienia.(G.C.)

6 Nale»yzauwa»y¢,»ewinnychkontekstachibuddyjskichpismach,mówisi¦,»eczysta±wiadomo±¢

posiada±wiatło.

7 Ch.(znakichi«skie).Drugiztychznakówtłumaczonyjesttutajjakoprzytomno±¢.U»ycietegoznaku

tutajjestraczejczym±wyj¡tkowym;niewyst¦pujeonwtypowychnumerycznychseriachwbuddyjskiej

terminologii.(Znakichi«skie)nies¡stosowanewzwykłymznaczeniudharmadhatu.

Słowo„dharmy”u»ytejesttutajwswoimnietypowymznaczeniu(zwykłeznaczeniesprawd¹wGlo-

sariuszu).Prawdopodobnieodnosisi¦dowra»e«inawykówpozostawionychw±wiadomo±ci.Niejestdla

mniejasne,czy(znakichi«skie)(sfera-dharmy)tutajodnosisi¦dowszech±wiata,czydosferybytów.

(G.C.)

8 ZarównoszkołaAbhidharmyjakiJogaczarywydaj¡si¦wierzy¢,»ewlubpozaka»dymzpi¦ciu

organówzmysłówistniejeodpowiadaj¡cymuczystyorganformy.Teorganys¡niewidzialnedlazwykłych

ludzi.Widz¡jejedynieci,którzymaj¡otwarteokodewy.

Tutajtekstmówi„organdotyku”,aleinnawersjatejsutry,przeło»onaprzezD»nanagupt¦(Taisho

310,rozdział39,str.610)mówi„organw¦chu”,cojestwła±ciwsze.(G.C.)

Dzi¦ki[słodkim]kwiatomnosczujezapach;dzi¦kizmysłowiw¦chu,zapachjestod-

czuwany;dzi¦kiwiatrowiwidzimyiczujemyefektdziałaniawiatru,któregomocrozsiewa

zapachnawszystkiestrony.Podobnie,ze±wiadomo±cipowstajeuczucie;zuczuciapo-

wstajeprzytomno±¢;zprzytomno±cipowstaj¡dharmy;wrezultacie,mo»emyodró»ni¢

dobroodzła... 9

M¡dryOpiekunie,kiedypowyczerpaniusi¦karmicznychrezultatów[dlatego»ycia]

czuj¡caistotaumiera,jej±wiadomo±¢wci¡»jestograniczonakarmicznymiprzeszkodami.

[Wchwili±mierci]±wiadomo±¢opuszczaciałoijegoelementy,byurodzi¢si¦winnymciele,

taksamojak±wiadomo±¢Arhata,którywszedłwdhjan¦ostatecznegospokoju,znika

zjegociała.Jednak,dzi¦kisilepami¦ci,±wiadomo±¢znazarównoto»samo±¢zmarłego

jakiwszystkiejegoczynypopełnioneza»ycia,którewyra¹nieukazuj¡si¦umieraj¡cemu

iprzygniataj¡gomentalnieiﬁzycznie.

M¡dryOpiekunie,jakiejestznaczenie±wiadomo±ci?wiadomo±¢jestnasieniem,które

mo»ewypu±ci¢kiełekró»nychcielesnychformjakorezultatkarmy.wiadomo±¢zawiera

percepcj¦,przytomno±¢,poj¦ciaipami¦¢,idlategoodró»niarado±¢odbólu,dobroodzła

izdrowestanyodniezdrowych.Ztegowzgl¦duzwanajest±wiadomo±ci¡.

Pytasz,jak±wiadomo±¢opuszczaciałoi[rodzisi¦]ponownie,bydo±wiadcza¢inne

karmicznerezultaty.M¡dryOpiekunie,±wiadomo±¢wchodziwciało,takjaktwarzpojawia

si¦wlustrze,albojakliterypiecz¦ciukazuj¡si¦wglinie.Kiedywstajesło«ce,ciemno±¢

znikawsz¦dzietam,gdziedociera±wiatło.Kiedysło«cezachodziiniemaju»±wiatła,

ponowniepowracaciemno±¢.Ciemno±¢niemaformyanisubstancjiiniejestanitrwałaani

nietrwała;niemo»najejnigdzieznale¹¢.Tosamoodnosisi¦do±wiadomo±ci:nieposiada

formyisubstancji,ajednakmanifestujesi¦poprzezuczuciaikoncepcje.wiadomo±¢

wcielejestdokładnietaka,jaksubstancjaciemno±ci:niemo»najejzobaczy¢aniuchwyci¢.

Matkaniemo»ewiedzie¢,czypocz¦tewniejdzieckojestchłopcem,czydziewczynk¡;

czymaczarn¡,biał¡,czy»ółt¡karnacj¦;czymazdrowe,czyuszkodzoneorgany;czyjego

organys¡wła±ciwieuformowane,czyzdeformowane;aniczyjegor¦ce,nogi,uszyioczy

s¡podobnedojejr¡k,nóg,uszuioczu.Natomiastkiedymatkajelubpijeco±gor¡cego,

dzieckoporuszasi¦[wjejłonie]aonaczujeból.Podobnie,czuj¡ceistotyprzychodz¡

9 Tutajtekstmówi„Ze±wiadomo±cipowstajeuczucie[ ... ]”.Wydajesi¦tooznacza¢,»ezfundamental-

nej±wiadomo±ci—zwiastunakoncepcji±wiadomo±cimagazynuj¡cej—mog¡powsta¢wszystkieuczucia,

lubdoznania.Toznaczy,»ebezfundamentalnej±wiadomo±cisłu»¡cejjakopodło»e,którepodtrzymu-

jewidokiiwra»eniaoddziałuj¡cenakompleksorganówzmysłów,»adneuczucianiemogłybywogóle

powsta¢.

Zuczu¢powstajeprzytomno±¢”przypuszczalnieoznacza,»ezprzyjemnych,nieprzyjemnychlubneu-

tralnychuczu¢powstaj¡ró»nerodzajeprzytomno±ci,tzn.ból,przyjemno±¢,itd.

„Zprzytomno±cipowstaj¡dharmy”wydajesi¦sugerowa¢ide¦Jogaczary’nasienia’lub’nawyku’±wia-

domo±ci.Wspomnieniemo»liwejesttylkowtedy,gdyzasadzonezostałowra»enie.Wra»enieniejest

mo»liwebezprzytomno±ci,gdy»wra»enieoznaczapoprostuuprzytamnianiesobieobiektów(dharm)

odbijaj¡cychsi¦w±wiadomo±ci.Takie,prawdopodobnie,jestznaczeniestwierdzenia„zprzytomno±ci

powstaj¡dharmy”.Jednak,mo»natorównie»zinterpretowa¢inaczej,mianowicie—kiedy±wiadomo±¢

danejosobyopuszczamartweciało,zabierazesob¡wra»eniainawykizwi¡zanezdharmami.Tewra»enia

inawykib¦d¡słu»yłyjakonasieniejejcharakteruwnast¦pnym»yciu.(Zob.równie»przypis3).

Wra»eniaobejmuj¡równie»moralnewra»eniais¡dy;st¡d:„mo»emyodró»ni¢dobroodzła”.(C.G.)

iodchodz¡,zginaj¡si¦iprostuj¡,patrz¡imrugaj¡,nios¡wielkieci¦»aryirobi¡inne

rzeczy.wiadomo±¢manifestujesi¦poprzezteaktywno±ci,aleniktniewiedokładnie,

gdzieonajest,pozatym,»ejestwciele,iniktniewie,jakonawygl¡da.

M¡dryOpiekunie,±wiadomo±¢,wswojejwłasnejnaturze 10 ,przenikacałe[ciało],ale

niejestsplamionaprzez»adn¡jegocz¦±¢.Chocia»przebywawsze±ciuorganachzmysłów,

sze±ciuobiektachzmysłówipi¦ciuskupiskach,któres¡skalane,samaniejestprzeznie

zanieczyszczona;onajedyniedziałapoprzeznie/

M¡dryOpiekunie,drewnianalalkazawieszonawjakim±miejscu,mo»ezrobi¢wiele

rzeczy,np.chodzi¢,hasa¢,skaka¢,rzuca¢si¦,skaka¢ita«czy¢.Jaks¡dzisz?Dzi¦kiczyjej

siletadrewnianalalkamo»erobi¢towszystko?

M¡dryOpiekunpowiedziałdoBuddy:

—Niejestemwystarczaj¡cointeligentny,byzna¢odpowied¹.

BuddarzekłM¡dremuOpiekunowi:

—Powiniene±wiedzie¢,»ewszystkotorobilalkarz.Lalkarzjestukryty;widoczne

jestjedyniedziałaniejegointeligencji.Podobnie,wszystkieczynyciałas¡przejawemmo-

cy±wiadomo±ci.Wszystkiedziałaniariszich,gandarwów,smoków,bogów,ludzi,asurów

iinnychistotnaró»nychplanachegzystencjizale»¡odmocy±wiadomo±ci.Ciałojestdo-

kładnietakiesamejakdrewnianalalka.wiadomo±¢nieposiadaformyisubstancji,ale

utrzymujewszystkowdharmadhatu 11 ;obdarzonajestpełn¡moc¡m¡dro±ciimo»ezna¢

nawetzdarzeniazprzeszłych»ywotów. 12

Sło«cebezstronnieo±wiecazłoczy«cówitakohydnerzeczyjakcuchn¡cezwłoki,lecz

samoniezostajesplamioneichobrzydliwo±ci¡.Podobnie,±wiadomo±¢mo»eprzebywa¢

w±wini,psielubjakiej±istociezinnegon¦dznegoplanu,któraspo»ywaplugaweochłapy,

ale»adnaztychrzeczyjejnieplami.

M¡dryOpiekunie,poopuszczeniuciała,±wiadomo±¢[rodzisi¦ponownie]zdobr¡izł¡

karm¡,bydo±wiadczy¢innychkarmicznychrezultatów.Wiatrstajesi¦wonny,kiedypo

wyj±ciuzgł¦bokiejdolinywpadawgajwonnychkwiatówkampaka 13 .Jednak,je±liwiatr

wiejeprzezcuchn¡ce,brudnemiejsce,wktóryms¡ekskrementyizwłoki,nabieraprzy-

krejwoni.Je±liwiatrwiejeprzezmiejsce,któreprzesi¡kni¦tejestjednocze±niemiłym

iprzykrymzapachem,wówczasniesierównocze±nieprzyjemnyinieprzyjemnyzapach,ale

przewa»atensilniejszy.Wiatrnieposiadaformyanisubstancji.Aromatismród,równie»,

niemaj¡»adnegokształtu;jednakwiatrmo»enie±¢dalekozarównoaromatjakismród.

wiadomo±¢zabierazesob¡dobr¡izł¡karm¦zjednegociaładodrugiego,bydo±wiadczy¢

ró»nychkarmicznychrezultatów.

Takjak±ni¡cyczłowiekwidziwieleobrazówizdarze«,niewiedz¡c,»ele»ypogr¡»ony

we±nie,takte»,kiedybłogosławiony,prawyczłowiekumieraijego±wiadomo±¢odchodzi,

10 „Własnanatura”nieimplikujetutajcechylgni¦ciadowłasnejnatury( swabhawa ),leczjedyniewska-

zujenaszczególn¡natur¦±wiadomo±ci,takjakpostrzegaj¡j¡czuj¡ceistoty.

11 Zob.Glosariusz.Wtejsutrzetrudnojestokre±li¢,októreznaczenie(lubznaczenia)’dharmadhatu’

chodzi.

12 Tutajwyra¹niewida¢powstawaniekoncepcji±wiadomo±cimagazynuj¡cej.

13 Rodzajwonnych»ółtychkwiatów.

Sutra - Objaśnienie świadomości.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: