TRANSPORT LEŚNY.doc

TRANSPORT LEŚNY – wykład I 1.10.2009

Historia transportu leśnego – wykresy z maszyn.

Działalność transportowa w rozumieniu ekonomicznym uznawana jest za działalność produkcyjną. Wartość tej działalności nie istnieje oddzielnie.

Wartość procesu transportu => przemieszczanie ładunku.

Transport ma charakter produkcji, lecz jego wytwórczość polega na świadczeniu usług materialnych.

Transport – całokształt środków technicznych i organizacyjnych służących do dowolnego przemieszczania osób ładunków i energii.

Zespół czynności wykonywanych w obrębie środowiska leśnego, mających na celu przemieszczanie wszelkich ładunków, związanych z produkcja leśną oraz przemieszczanie płodów lasu z miejsca pozyskania do miejsca odbioru.

Transport leśny jest podporządkowany wymaganiom środowiska leśnego i sposobom zagospodarowania lasu i dokonywanych specjalnymi środkami transportowymi, gwarantującymi m.in. szkody w środowisku leśnym i maksymalna dbałość o ładunek.

Proces przemieszczania zawiera elementy:

·         ładunek,

·         droga,

·         siła nadająca ruch,

·         pojazd taboru,

·         czas i odległość.

Ładunek – pojęcie podatności transportowej:

1)     Podatność naturalna (właściwości fizyczne, ekologiczne, biologiczne).

2)     Podatność techniczna (wielkość ładunku).

3)     Podatność ekonomiczna (koszty przewozu).

Podatność naturalna + podatność techniczna + podatność ekonomiczna = podatność przewozowa ładunku.

Droga => środowisko transportu.

Drogi

Siła nadająca ruch:

·         żywa,

·         wiatr,

·         prąd wody,

·         ciężkości,

·         urządzenia i maszyny.

Tabor – 2 fazy transportu i 2 specyficzne rodzaje taboru:

·         zrywkowy,

·         wywozowy.

Czas i odległość – transport odbywa się w czasie i przestrzeni.

Odległości:

·         Czasowe - czas dostawy

    - czas przewozu

·         Przestrzenne – liniowa

          - komunikacyjna

·         Ekonomiczne.

Elastyczność transportowa środka transportu – stosunek czasu dostawy do czasu przewozu.

Najkorzystniejszy transport samochodowy – kołowy.

Odległość ekonomiczna:

·         Koszty przewozu,

·         Koszty składowania,

·         Koszty załadunku, wyładunku i przeładunku,

·         Koszty zabezpieczenia i ubezpieczenia ładunku.

Fazy procesu produkcyjnego drewna:

·         Ścinka, obróbka, manipulacja,

·         Zrywka, podwóz do składnic / dróg,

·         Wywóz ( odbiorca -> składnica),

·         Składowanie.

CECHY TRANSPORTU LEŚNEGO:

·         Przewóz ładunku realizowany jest w żywym organizmie, jakim jest las.

·         Ścisłe powiązanie operacji transportowych i innych operacji technologicznych w procesie pozyskania.

·         Sezonowość.

·         Zróżnicowana podatność transportowa sortymentów.

·         Przestrzenne rozproszenie ładunku.

·         Różnorodność warunków terenowych, drogowych i klimatycznych.

·         Jednokierunkowość..

Wynik procesu transportu zależy od:

·         Rozmiaru pozyskania,

·         Rodzaju użytkowania i kategorii cięć,

·         Struktury wymiarowej sortymentów,

·         Przestrzenności pozyskiwania,

·         Ciężar i …. Rozmiary (?).

PODSTAWOWE OPERACJE TRANSPORTU DREWNA

ZRYWKA – pierwsza operacja transportowa polegająca na przemieszczaniu drewna od pnia do drogi wywozowej.

PODWÓZ – przewóz na składnicę dostosowaną dla taboru.

WYWÓZ – przemieszczanie po drogach lub kolejką.

TRANSPORT LEŚNY   W2  - 8.10.2009

Ok. 6 mld – wartość sprzedaży/ rok – 85% przychodu LP, pozyskanie 30-33 mln m3/rok

Ok. 50% idzie na zarządzanie, reszta na gospodarkę leśną, transport ok. 1 mld/rok.

Generalnie w UE gospodarka leśna jest prowadzona w górach. Nośność dróg musi być duża ze względu na tonaż ciężarówek, odpowiednich dróg jest niewiele, stąd drewno musi być powożone daleko (długa zrywka).

Wydajność pracy należy podnosić.

Koniec lat 70. – wydajność 3m3/robotnik/dzień.

Aktualnie – wydajność  ok. 30m3/robotnik/dzień.

W latach 1955-56 rozpoczyna się okrzesywanie pilarkami. Pod koniec lat 50. zaczynają wchodzić maszyny do zrywki.

70. – pierwsze nasiębierne skidery (takie procesory do obróbki).

80. – gospodarka przestawia się na drewno krótkie ze względu na zrywkę.

70/80. – pierwsze harvestery dwugłowicowe.

85. – jedna głowica.

Roczne globalne spożycie drewna 4 mld m3  - dla celów przemysłowych 1,8 – 2 mld
-> 1,2 mld iglaste.

60-70% to pozyskanie w strefie borealnej: Rosja, USA i Kanada.

Europa 400-450 mln m3 (ale tu katastrofalne zdarzenia klimatyczne 100 mln m3 strat, np. huragan).

Systemy pozyskiwania drewna:

v     System całego drzewa – przemysłowe, całościowe, przeciągane do stacjonarnych okrzesywarek.
Uwarunkowania:

·         Wielkie kompleksy leśne bez gospodarki (naturalne; gospodarka leśna w wykonaniu firm zajmujących się eksploatacją);

·         Własność państwa;

·         Tereny bardzo słabo zamieszkane;

·         Rębne i przeszłorębne drzewostany;

·         Minimalne – żadne wymagania ekologiczne;

·         Bardzo duże powierzchnie zrębowe;

·         Drewno traktowane jako surowiec masowy.

v     System drewna długiego – bardzo elastyczny w stosowaniu (technologie – klembark, konik (do zrywki)); różne sortymenty w różnych miejscach; mało efektywny ekonomicznie.
Uwarunkowania:

·         Tam, gdzie klasy są zróżnicowane i rozproszone;

·         Tam, gdzie jest tania siła robocza;

·         Małe odległości zrywki – ekstensywna zrywka;

·         Stosunkowo niskie wymagania ekologiczne.

v     System drewna krótkiego – poszukuje rozwiązań o najwyższej efektywności ekonomicznej, powstał w Skandynawii w latach 70.; ze względu na maszyny do zrywki
2-6 m, wyrobione przy pniu (w Polsce użytkujemy na budowę 10% drewna). Podnosi wykorzystanie drewna oraz wydajność przy pozyskaniu system ręczno-maszynowy, całkiem zmechanizowany zarówno tworzy bardzo spójny łańcuch produkcyjny od lasu do producenta (odbiorcy), który na każdym etapie pozwala na wykonanie dodatkowych prac.

v     System drewna sypkiego – w pełni zmechanizowany, dolna i górna głowica, za harvesterem jedzie rębak, potem do kontenera – system multicif.

WYKŁAD III – 15.10.2009

Od czego zależy dostępność terenu?

·         Nośność gruntu.

·         Nachylenie terenu.

·         Nierówności terenowe.

Klasy nachylenia stoków:

1.              Płaski                                                        0-10%                            0-6°

2.              Łagodnie nachylony                            10-20                            6-11

3.              Umiarkowanie nachylony              20-33                            11-18

4.              Stromy                                                        33-50                            18-27

5.              Bardzo stromy                            >50                            >27

Klasy ze względu na nośność gruntu.

Określanie klas nierówności terenu według występowania przeszkód różnej wysokości.

Trzy klasy nachylenia gruntu:

I              do 12° - teren równy, płaski, stok łagodny, stok pochylony.

II              12° - 30° - stok spadzisty i stok stromy.

III              Powyżej 30°

Nośność:

I              grunty o nośności 150 kPa, grunty o dobrej nośności, dostępne w całym roku dla tradycyjnych kołowych środków zrywkowych;

II              grunty o nośności 50-150 kPa, o umiarkowanej i słabej nośności, nie zawsze dostępne w całym roku dla kołowych środków zrywkowych.

III              grunty o nośności 25-50 kPa, słaba nośność w zasadzie niedostępne dla kołowych środków zrywkowych (dostępne tylko w okresach sprzyjających warunków atmosferycznych).

Nierówności:

I kl.              Teren równy i umiarkowanie równy.

II kl.              Teren bardzo nierówny, teren z licznymi zagłębieniami o wysokości powyżej 10,5 m, występują w postaci schodków (dziu...