www.student.e-tools.pl
NLP to skrót z języka angielskiego: Neuro-Linguistic Programming, co tłumaczy się jako programowanie neurolingwistyczne.
Gdy rozbierzemy ją na czynniki pierwsze:
· neuro - oznacza, że cały świat odbieramy dzięki naszym pięciu zmysłom, następnie nadajemy sens, znaczenie tej informacji i podejmujemy odpowiednie działanie, a to wszystko odbywa się pod kontrolą naszego systemu nerwowego;
· lingwistyczne - ponieważ do przechowywania, przetwarzania naszych doświadczeń, zachowań, myśli oraz do komunikowania się z innymi ludźmi używamy języka;
· programowanie - bo ludzkie działania organizowane są przez wewnętrzne procesy, które - używając cybernetycznej terminologii - można nazwać "programami".
NeuroLingwistyczne Programowanie jest metodą odkrywania struktury subiektywnego doświadczenia. To znaczy tego, w jaki sposób tworzymy nasz wewnętrzny świat - nasze unikalne doświadczenie kim jesteśmy, co robimy i w jaki sposób doświadczamy innych ludzi.
NLP powstało w wyniku obserwowania i modelowania najbardziej efektywnych specjalistów od skutecznej komunikacji. W ten sposób zostały odkryte powtarzalne wzorce zachowań, wspólne dla tych wszystkich wybitnych ludzi, którzy komunikowali się w ten sposób wyjątkowo skutecznie. Następnie opracowano strategie, dzięki którym owych efektywnych wzorców możesz się nauczyć i zastosować je w działaniu NLP powstało na początku lat siedemdziesiątych, kiedy to Richard Bandler oraz John Grinder podjęli badania pracy trzech wybitnych terapeutów:
· Fritza Perlsa - twórcy terapii Gestalt,
· Virgini Satir - rewelacyjnej terapeutki rodzinnej,
· Miltona Ericksona - mistrza hipnozy.
Efektem było odkrycie, że mimo różnych osobowości, pozornie różnych metod pracy, każda z tych osób stosuje bardzo podobne reguły, które pozwalają osiągać niezwykłe rezultaty. Udoskonalenie ich doprowadziło do stworzenia pierwszego modelu NLP. Kluczową pracą z tego zakresu jest dwutomowa książka obu autorów, pt.The structure of magic (1975, 1976). NLP stanowi próbę interpretacji wątków pochodzących z terapii Miltona Ericsona, nurtu humanistycznego i systemmowego.W warstwie teoretycznej oparta jest także na gramatyce transformacyjnej Chomsky’ego. Natomiast praktyka terapeutyczna koncentruje się na zachowaniach komunikacyjnych człowieka. Zachowania te zdeterminowane są przez ukształtowaną , głównie w toku kontaktów społecznych, wewnętrzną reprezentację rzeczywistości. Poznawczy model rzeczywistości charakteryzowany jest przez trzy struktury. Pierwszą jest struktura odniesienia (reference structure), którą tworzą doświadczenia jednostki zapisane na poziomie sensorycznym, emocjonalnym, na ogół nie zwerbalizowane. Druga została nazwana strukturą głęboką (deep structure). Informacje w niej zawarte mają charakter językowy i odzwierciedlają dane zapisane w strukturze odniesienia. Natomiast trzecia- struktura powierzchniowa (surface structure)- stanowi reprezentację struktury głębokiej i komunikowana jest innym ludziom. Treść i forma danych zakodowanych w poszczególnych strukturach określana jest między innymi przez specyficzne dla człowieka właściwości neurologiczne, które określają wiodący system reprezentacji (wzrokowy, słuchowy, kinestetyczny itd.) specyficzny dla danej jednostki.
Uogólniając, elementy NLP (zwane modelami) powstają właśnie z modelowania zachowań ludzi, którzy w swoim fachu są mistrzami, ekspertami, profesjonalistami. Poprzez ich modelowanie - czyli obserwację stosowanych w pracy wzorów zachowań, struktur lingwistycznych - budujemy model. Mógłby ktoś stwierdzić, że to nic nadzwyczajnego obserwować wzory zachowań czy struktury lingwistyczne stosowane przez kogoś nawet najbardziej skutecznego. Jednak do tej pory jedynie Bandler i Grinder poszli dalej i osobiście przetestowali te wzory, aby sprawdzić, czy uda im się osiągnąć podobne rezultaty. A kiedy okazało się, że uzyskali tak samo wyjątkowe wyniki, opracowali procedury pozwalające nauczyć tego inne osoby. Dziś NLP składa się z wielu modeli, dotyczących różnorodnych aspektów ludzkiego życia. Dzięki temu mówi się że NLP jest użyteczne dla każdego: ludzi pragnących dokonać zmian w swoim życiu, czy tych, którzy chcą zwiększyć skuteczność swoich działań. Także dlatego istnieje niezliczona liczba definicji NLP - każda z nich wydaje się być inna, ponieważ wszystkie one dotyczą różnych elementów NLP - tych, które dla danej osoby są najistotniejsze. Tak więc NLP to:
· model skutecznej komunikacji,
· zespół umiejętności pozwalających skutecznie wywierać wpływ na ludzi,
· metoda wpływu na procesy emocjonalne i myślowe innych ludzi,
· metoda dokonywania zmian w życiu,
· postawa charakteryzująca się dążeniem do doskonałości,
· postawa oparta na przekonaniu, że każde doświadczenie jest niepowtarzalną okazją do nauczenia się czegoś nowego,
· postawa, której istotą jest odważne eksperymentowanie i usuwanie wszelkich barier stojących na drodze do sukcesu,
· styl życia charakteryzujący się ciekawością wobec świata i ludzi.
NLP dotyczy naszego subiektywnego doświadczenia: w jaki sposób myślimy na temat naszych wartości i przekonań oraz jak tworzymy nasze stany emocjonalne.Przy pomocy NLP możemy tworzyć doświadczenia, które łączą się z przekonaniami i tworzą nasze stany emocjonalne. Nasze przekonania i stany emocjonalne generują nasze zachowania. NLP umożliwia odkrywanie procesów prowadzących do powstawania naszych subiektywnych światów.
Aby skutecznie modelować zachowanie musimy zbadać to, CO inni robią :zachowanie, działanie i fizjologię. Potrzebujemy dowiedzieć się DLACZEGO oni to robią: przekonania, wartości napędzające zachowanie. Umiejętności są spójnymi działaniami wspartymi na przekonaniach. Również potrzebujemy wiedzieć JAK oni to robią: ich procesy myślowe oraz strategie mentalne.
Warunkiem zdrowego funkcjonowania jest umiejętność plastycznego wykorzystywania różnych sposobów zapisu doświadczeń i wyrażania ich na zewnątrz odpowiednio do sytuacji, w jakiej znajduje się podmiot. Na przykład w sytuacjach seksualnych powinny być zaangażowane głównie kinestetyczne systemy reprezentacji rzeczywistości, a podczas prowadzonej dyskusji systemy wzrokowe czy słuchowe. Natomiast źródłem patologii jest sztywność w posługiwaniu się określoną modalnością zmysłową w odbiorze informacji bez względu na zmiany jakie zachodzą w otoczeniu jednostki. Sztywność ta sprawia że zapis informacji staję się selektywny i/lub zniekształcony . Tym samym model rzeczywistości człowieka jest znacznie zubożony w stosunku do całokształtu doświadczeń. Ogranicza to bardzo zachowania jednostki w różnych sytuacjach- powtarza ona bowiem stale ten sam wzorzec zachowania. Doskonałym przykładem mogą tu być reakcje lękowe występujące w fobiach społecznych. Zachowania lękowe są następstwem reagowania głównie na impulsy wewnętrzne nie zaś na rzeczywiste zagrożenia ze strony otoczenia. W kontaktach interpersonalnych wybiórcza koncentracja może stać się źródłem konfliktów z ludźmi. Konsekwencją takiego funkcjonowania jest bowiem tendencja do powtarzania tego samego sposobu wyrażania własnych doświadczeń bez względu na warunki. A jego zachowania są niestety mało elastyczne i nie dostosowane do zachowań partnera.
NLP może natomiast być przydatne w biznesie. Menadżerowie coraz bardziej uświadamiają sobie, że firmy byłyby bezwartościowe, gdyby nie ludzie, którzy w niej pracują. NLP staje się coraz bardziej popularne jako podstawa rozmaitych programów szkoleniowych z zakresie sprzedaży, obsługi klienta i zarządzania zasobami ludzkimi. Z kolei w środowisku szkolnym NLP uważa, że wszyscy nauczyciele powinni poznać programowanie neurolingwistyczne w pełnym zakresie, co pomogłoby uzyskiwać lepsze wyniki nauczania, zmniejszyć i wyeliminować nudę na lekcjach oraz, co jest ważne, usunąć stres z lekcji.
Powstaje pytanie czy NLP może być użyte do manipulowania ludźmi?Oczywiście, że tak. Tak jak można użyć noża do krojenia chleba i do skaleczenia człowieka, tak też i NLP może być użyte do robienia dobrych i złych rzeczy. Prawdziwe pytanie jednak brzmi: Czy manipulowanie jest etyczne? A czy nóż jest etyczny? Czy skuteczna komunikacja jest etyczna? Uważam że etyka jest sprawą intencji, a nie narzędzi.
Manipulowanie innymi ludźmi jest też dużym minusem. Często jest nieświadomym działaniem, którego celem jest wywarcie wpływu na myśli, przekonania, decyzje i zachowania ludzi. Tak naprawdę ludzie nieustannie wywierają na siebie wpływ, czy to w procesie wychowania i uczenia - podejmujemy przecież działania aby wywrzeć wpływ nie tylko na zachowanie dziecka lecz nawet jego system wartości i przekonań! Nazywamy to wychowaniem. Każda interakcja jest procesem komunikacji, a ta jest wywieraniem wpływu. Manipulujemy w tym sensie wszyscy i zawsze. Nie da się nie robić tego. Aczkolwiek więcej szkody można wyrządzić nieudolnie manipulując w zbożnym celu (katowanie dzieci aby przyswoiły pewne zachowania jest nie tylko nieskuteczne, ale też i traumatyzujące) niż robiąc to umiejętnie. Kolejnym dużym minusem jest fakt , że NLP nie wnika w przyczyny zaburzenia, a jedynie leczy objawy traktując problemy człowieka bardzo powierzchownie. Terapia niestety jest ukierunkowana tylko na analizę aktualnego funkcjonowania człowieka. Jest krótkoterminowa a jej organizacja ma charakter różnorodny w zależności od zgłaszanego problemu- przebiega w ramach sesji indywidualnych, w diadach (np. mąż –żona) lub z całą rodziną. Natomiast to co jest moim zdaniem bardzo dobre w NLP to, że jest generalnie oparte na praktycznym doświadczeniu, a nie na akademickich teoriach. Opiera się też na kilku "założeniach operacyjnych", które niekoniecznie muszą być "prawdziwe" w sensie naukowym. Do podstawowych założeni NLP zależą: mapa nie jest terenem czyli nasz subiektywny obraz świata nie odzwierciedla dokładnie tego świata ale ma największy wpływ na nasze myślenie, uczucia i zachowania. Subiektywne "mapy" świata tworzone przez ludzi różnią się od siebie. Moja mapa jest inna niż Twoja mimo, że odzwierciedlają ten sam fragment świata. Słowa nie są rzeczami, które opisują, symbole nie są rzeczami, które reprezentują. Nie można się nie komunikować. Znaczenie tego, co ktoś inny mówi określa reakcja, którą otrzymuje się w odpowiedzi. Nie istnieje porażka, istnieje wyłącznie informacja zwrotna. Każdy posiada wszystkie niezbędne zasoby aby dokonać zmiany. U podłoża każdego zachowania leży pozytywna intencja oraz każde zachowanie było kiedyś właściwe w odpowiednim kontekście. Umysł i ciało są częściami tego samego systemu. Jeżeli jedna osoba potrafi coś zrobić, to inni też potrafią to osiągnąć i to moim zdaniem najbardziej należy pamiętać.
Bibligrafia:
Lidia Grzesiuk (red.)1994 „Psychoterapia” Warszawa PWN
Leslie Cameron- Bandler 1993 „Ku harmonii w miłości” Gdańsk GWP
O’Connor Joseph, Seymour John „NLP Wprowadzenie do programowania neurolingwistycznego”
Adler Harry „ NLP Programowanie neurolingwistyczne. Umiejętność realizowania marzeń”
przemciap