Fortepian i pianino.doc

FORTEPIAN I PIANINO                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                           

Budowa fortepianu                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                           

Fortepian ma kształt wielkiego pudła zbliżonego do trójkąta, spoczywającego
na trzech masywnych nogach. Pudło w najszerszym miejscu ma ok. 145 cm, wysokość – 32-40 cm, długość – od 1,2 m do 2,5 m (fortepiany koncertowe). Klawiatura umieszczona jest 70 cm nad poziomem podłogi.

Płyta rezonansowa wykonana z drewna jodłowego lub świerkowego, sklejona
z kilku części.

Na płycie drewnianej spoczywa przytwierdzona licznymi śrubami, skomplikowana
w kształcie rama z lanego żelaza.

Napięcie strun – do 20 ton. Struny umocowane są na zaczepach w tylnej części fortepianu, przechodzą przez podstawek bukowy, ciągnący się wzdłuż zaczepów (osobno dla basowych strun i pozostałych.

Na drugim końcu struny rejestru basowego i środkowego przechodzą one przez tzw. agrafy (uchwyty strun).

Struny najwyższe (od ok. c2) – pod listwą skracającą, stanowiącą część ramy, zwanej capostato. Końce strun nawinięte są na kołki, które przez otwory osadzone są
w strojnicy z twardego, prasowanego drewna.

Mechanika młoteczkowa                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                           

1741 – Włoch Bartolomeo Cristofori wynalazł mechanizm klawiszowo-
-młoteczkowy.

Później – Jean Marius i Gottlieb Schröter – dopracowanie.

Dźwignia klawiszowa opiera się w środku dłg. na listwie osiowej. Przez otwór
w dźwigni klawiszowej przechodzi sztyft osiowy, zapobiegający przesuwaniu się klawisza. Ruch dźwigni ograniczony jest od góry i od dołu odpowiednio umieszczonymi poduszeczkami filcowymi.

Dźwignia przekaźnikowa, poruszająca się pod naciskiem dźwigni klawiszowej – ograniczona przez specjalną listwę – ma na jednym końcu przekaźnik uderzający
w młoteczek, a na drugim – tłumik.

Młoteczek stanowi dźwignię jednoramienną. Podrzucony w górę przez przekaźnik uderza w strunę siłą bezwładności, po czym odbiwszy się od struny, opiera się
o przekaźnik i spoczywa na nim tak długo, jak długo klawisz pozostaje naciśnięty.
Z chwilą puszczenia klawisza obie dźwignie i młoteczek wracają do położenia pierwotnego.

XVIII w. – Silbermann, Schröter, Friderici i inni

·         środkowe Niemcy – szkoła budownictwa fortepianu

W Londynie budowniczowie niemieccy, później angielscy i holenderscy, wykształcili mechanikę angielską.

·         system trójdźwigniowy

1822 – francuski konstruktor Sebastian Erard, ulepszona mechanika angielska à angielska mechanika repetycyjna

Skala, rejestry brzmieniowe, pisownia                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                           

Skala                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                           

·         do XVIII w.: F1-f3

·         współcześnie: A2-a4

·         fortepian koncertowy – dodatkowo trzy klawisze do c5

Rejestry                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                              ...