Leki wpływające na krzepliwość krwi :
Krzepnięcie krwi - jest procesem enzymatycznym warunkowanym dział. krzepnięcia krwi oraz płytek krwi. Proces ten dzielimy na kilka etapów
Osoczowe czynniki krzepnięcia
czynnik I – fibrynogen
czynnik II – protrombina
czynnik III – tromboplastyna tkankowa
czynnik IV – zjonizowany wapń (Ca2+)
czynnik V – proakceleryna (czynnik chwiejny, ac-globulina)
czynnik VI – akceleryna (aktywny czynnik V)
czynnik VII – prokonwertyna (czynnik stabilny)
czynnik VIII – globulina przeciwkrwawiączkowa (czynnik przeciwhemofilowy A, AHG)
czynnik IX – zwany czynnikiem Christmasa (czynnik przeciwhemofilowy B, PTC)
czynnik X – czynnik Stuarta–Prowera
czynnik XI – PTA (czynnik przeciwhemofilowy C, czynnik Rosenthala)
czynnik XII – czynnik Hagemana (czynnik kontaktowy)
czynnik XIII – stabilizujący włóknik (fibrynaza, FSF czynik Laki–Loranda, transglutamidaza osoczowa)
prekalikreina – czynnik Fletchera
kininogen – czynnik Fitzgeralda
Leki przeciwpłytkowe
Inhibitory cyklooksygenazy
Kwas acetylosalicylowy- Acard , Acesan , Bestpirin , Aspirin Protect , Polocard, Encopirin Cardio, Proficar :stanowi podstawowe leczenie schorzeń w których celowe jest zapobieganie agregacji płytek krwi. Jego dział. p/agregacyjne związane jest z hamowaniem aktywności cyklooksygenazy co prowadzi do zmniejszania wytwarzania w płytkach krwi protoglandyny i tromboksanu
Inhibitory syntezy bromooksanu
Związki które silnie pobudzają agregację płytek krwi. Już po zastosowaniu małych dawek (75-150 mg)lek ten hamuje aktywność cuklooksygenozy płytkowej.
Indobufen – Ibustrin : hamuje aktywność cyklooksygenozy płytkowej w sposób odwracalny więc należy go poawać kilka razy na dzień.
Leki hamujące aktywację płytek krwi przez ADP:- ADP inicjuje i nasila agregację płytek krwi w wyniku pobudzenia receptorów płytkowych dla ADP. Przedstawiciele:
Tiklopidyna – Aclotin, Ticlid, Ticlo, Ifapidin, Apo-Clodin: selektywnie blokuje agregację płytek krwi indukowanej przez ADP, jej dział. występuje po upływie 3-7 dni po podaniu. Stosowany jest w zaburzeniach ukrwienia naczyń na tle zmian miażdżycowych.
Dział niepo.: zaburzenia żołądkowo-jelitowe, neutropenia. Trombocytopenia.
Klopidrogrel – Plavix, Zyllt, Areplex, Clopidix: lek ten wywiera podobne dział p/agregacyjne ale silniejsze, uważa się że jest lekiem skuteczniejszym, szybciej rozwijającym efekt p/płytkowy i rzadziej wywołuje dział niepo.
Leki blokujące receptory płytkowe GP2B/3A- antagoniści receptorów płytkowych GP2B/3A wiążą się konkurencyjnie z receptorem uniemożliwiając połączenie fibrynogenu a w konsekwencji …..
Abciksimab
Tirofiban
Eptifibatyd
Leki o innych mechanizmach dział p/agregacyjnego:
Dipyridamol – Curantyl
Epoprostenol
Iloprost
Anagrelid: lek ten hamuje dojrzewanie mega kariocytów zmniejszając wytwarzanie płytek krwi. Stosowany jest w zapobieganiu zmianom zakrzepowym oraz w leczeniu zaburzeń związanych z procesami rozrostowymi szpiku kostnego.
Leki hamujące aktywność trombiny
Antytrombina III: jest naturalnym inhibitorem krzepnięcia krwi, syntetyzowany w wątrobie. Otrzymuje się go z krwi ludzkiej i mianuje w j.m. . Hamuje ona aktywność trombiny oraz czynnika X. Podawana we wrodzonym lub nabytym niedoborze oraz zespołach zatorowo-zakrzepowych.
Hirudyna: naturalna hirudyna jest polipeptydem wydzielanym przez gruczoły ślinowe pijawki. Wykazuje dział p/zakrzepowe łącząc się bezpośrednio z trąbiną. W leczeniu wykorzystujemy rekombinowane hirudyny czyli:
Bivalirudin
Desirudinum
Lepirudinum
Leki potęgujące działanie antytrombiny III
Heparinum- Heparyna- – Heparinum, Haematoven, Lioton: Stanowi mieszaninę poliestrów, otrzymywana z tkanki płucnej bydła lub błony śluzowej nabłonka jelit świń. Jej aktywność określa się w j.m. . Mechanizm działania polega na zwiększaniu we krwi aktywności antytrombiny III oraz hamowanie czynnika XA. Wykorzystując silne działanie antykoagulacyjne zarówno In-vitro, podaje się je w celu zapobiegania powstania zakrzepów w tętnicach i żyłach przy wykonaniu plazmoferazy- wymiennego przetaczania krwi, ostrej fazie zawału mięśnia sercowego i w dializie. Głównymi powikłaniami jest trombocytopenia.
Heparyny małocząsteczkowe- otrzymywane są przez chemiczną lub enzymatyczną degradację heparyny pochodzenia zwierzęcego. W porównaniu z heparyną charakteryzuje się lepszą dostępnością biologiczną, słabiej hamuje agregację płytek krwi.
Dalteparyna – Fragmin
Enoksaparyna – Clexane
Heparynoidy- pochodne heparyny, mają podobny mechanizm dział p/krzepliwego. Podawany głownie w powierzchownych uszkodzeniach tkanek miękkich, zakrzepowym zapaleniu żył, krwiakach, hemoroidach.:
Sulodeksyd-Veseldne F
???
Nadroparyna – Fraxiparine, Fraxodi
Antagoniści witaminy K
Acenocumarol –Sintrom, Acenocumarol, Syncumar: mechanizm dział związany jest z blokowaniem witaminy K do postaci aktywnej. Przy dostarczaniu antagonistów witaminy K wytwarzane czynniki krzepnięcia krwi są niepełnowartościowe i nie aktywują procesu krzepnięcia po podaniu tych leków dział antykoagulacyjne ujawnia się dopiero po wyczerpaniu zapasów istniejących czynników czyli po upływie 2-4 dni. Stosowany przy zmianach zakrzepowo-zatorowych.
Dikumarol
Leki fibrynolityczne: Mechanizm dział związany jest z enzymatyczną aktywacją endogennego układu rozpuszczającego skrzep. Pod ich wpływem nie aktywny plazminogen ulega przemianie w aktywną plazminę rozkładającą włóknik występujący w skrzepie i powodujący jego rozpuszczenie. Wskazania: Świeży zawał serca, zator tętnicy płucnej, zator lub zakrzepica innych tętnic lub żył. Dział niepo.: krwawienia, odczyny alergiczne, gorączka.
Leki fibrynolityczne I generacji:
Streptokinaza – Streptokinaza, Distreptaza
Anistreplaza
Urokinaza
Leki fibrynolityczne II generacji
Alteplaza
Duteplaza
Leki fibrynolityczne III generacji
Reteplaza
Lanoteplaza
Środki hamujące krzepnięcie krwi stosowane in vitro
Cytrynian sodu 3,8%
Szczawian sodu 0,1%
Fluorek sodu 0,4-3%
EDTA
Zastosowanie:
-diagnostyka hematologiczna
-przygotowanie różnych preparatów krwi
Leki zwiększające krzepliwość krwi
Środki stosowane w pierwotnym niedoborze czynników krzepnięcia krwi: pierwotny niedobór czynników krzepliwości krwi powoduje hemofilie, która jest wynikiem braku jednego czynnik a niekiedy kilku czynników krzepnięcia krwi. Leczenie hemofilii polega na substytucji brakującego czynnika albo przez dożylne podanie stężonego czynnika pochodzenia ludzkiego lub zwierzęcego albo przez przetoczenie odpowiedniego preparatu krwiozastępczego. Pomocniczo stosowana jest także desmopresyna wywierająca presyjne dział na naczynia krwionośne oraz zwiększająca uwalnianie ze śródbłonka naczyniowego czynnika VIII i czynnika ???.
Czynnik VIII krzepnięcia
Czynnik krzepnięcia VII a
Czynnik krzepnięcia IX
Czynnik krzepnięcia XIII
Fibrinogenum
Kompleks czynnika IX
Środki stosowane we wtórnym niedoborze czynników krzepnięcia krwi: podstawowym środkiem jest witamina K do jej pochodnych zaliczamy witaminę K1 i K2 otrzymuje się również szereg pochodnych syntetycznych np. witaminę K3. Organizm człowieka potrzebuje ok. 1µg/1kg masy ciała na dobę. W organizmie podlega ona procesowi regeneracji w wątrobie, wpływa na krzepnięcie krwi poprzez udział w syntezie niektórych czynników krwi.
Witamina K – Vitacon:
Leki hamujące fibrynolizę:
Kwas e-aminokapronowy (EACA) – Acidum e-aminocapronicum gran. , syr., prosz.: główne jego dział polega na hamowaniu patologicznej fibrynolizy przez zmniejszanie wytwarzania plazminy i hamowanie jej aktywności. Stosowany jest w zapobieganiu leczeniu krwawień spowodowanych nasiloną fibrynolizą w niektórych powikłaniach ginekologicznych, w nadmiernych krwawieniach miesiączkowych, z błon śluzowych nosa, z dziąseł u chorych z wrodzoną skazą krwotoczną jako lek pomocniczy przed resekcją zęba. Dział niepo.: osłabienie i bóle mięsni, świąd, pokrzywka, zwiększona diureza i zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
Kwas traneksamowy – Exacyl: jego dział hemostatyczne jest ok. 10 x silniejsze niż EACA. Jest też lekiem lepiej tolerowanym. Wskazania te same co EACA.
Inne leki zwiększające krzepliwość krwi:
Etamsylat – Cyclonaminum: jest syntetycznym lekiem o dział hemostatycznym, zwiększa liczbę płytek krwi nie wpływając na inne jej składniki. Uszczelnia ściany naczyń krwionośnych oraz przeciwdziała ich łamliwości i kruchości. Stosowany jest zazwyczaj w chirurgii ( laryngologii, stomatologii, ginekologii, okulistyce) a także w krwotokach pourazowych, zapobiegawczo w cukrzycy oraz w schorzeniach związanych ze zwiększoną łamliwością i przepuszczalnością naczyń włosowatych. Związkiem pokrewnym jest Dobesylan wapnia
Dobesylan wapnia – Calcium dobesilate, Doxium
Trombina: otrzymywana jest z osocza zwierzęcego czasem ludzkiego. Występuje w postaci zasypek, błon fibrynowych, gąbek stosowana jest miejscowo w laryngologii, stomatologii, ginekologii i chirurgii.
Leki wpływające na układ krwiotwórczy
Niedokrwistość: ( anemia) : jest to zespół objawów chorobowych który polega na stwierdzeniu niższych od normy wartości hemoglobiny erytrocytów i ich następstw. Może to być związane z niedoborem czynników niezbędnych do prawidłowego dojrzewania komórek szeregu lub niewydolności komórek macierzystych.
Leki stosowane w niedokrwienności z niedoboru żelaza: leczenie niedoborów żelaza polega na usunięciu przyczyny powodującej niedokrwienność i w podawaniu preparatów żelaza drogą doustną a w przypadku utrudnionego wchłaniania żelaza wskutek chorób p/pokarmowego drogą pozajelitową. Drogą doustną podaje się zazwyczaj preparaty żelaza II wart. ze względu na lepszą wchłanialność . Są one skuteczne i na ogół dobrze tolerowane, chociaż u niektórych osób mogą powodować nudności, wymioty, zaparcia. Stosowane w dużych dawkach mogą prowadzić do objawów zatrucia: kwasicy metabolicznej, drgawki, śpiączka a nawet śmierć. Doustne preparaty powinny być podawane między posiłkami lub na czczo, wchłanianie żelaza utrudniają szczawiany, fosforany i białko a ułatwiają kwas askorbinowy i fruktoza.
Chlorek żelaza – Hemofer gtt.
Wodorotlenek żelaza – Ferrum Lek
Glukonian żelaza – Ascofer
Siarczan żelaza – Tardyferon , Hemofer prol., Sorbifer duru les
Leki stosowane w niedokrwienności nie………: głównymi lekami są witamina B12 I kwas foliowy. Są one czynnikami niezbędnymi do prawidłowej syntezy kwasów nukleinowych w jądrze komórkowym, dlatego ich niedobór może powodować objawy ze strony różnych narządów i układów z których najbardziej wrażliwy jest układ nerwowy i czerwonokrwinkowy:
Witamina B12 (Cyanocobalamina) – Vegevit B12, Vitaminum B12: człowiek musi ją otrzymywać gotową wraz z pokarmem, bogate w jej źródło są wątroba zwierzęca, potrawy mleczne, jaja, ryby, kasza. Leczeniem z wyboru jest podawanie domięśniowe lub podskórnie dużych dawek witaminy B12. Preparaty doustnie mogą być stosowane tylko w celu uzupełnienia niedoborów wynikających ze zwiększonego zapotrzebowania lub nieodpowiedniej diety. Wadą doustnych preparatów jest to że w miarę podawania szybko stają się mało aktywne ze względu na pojawianie się przeciw ciał.
Kwas foliowy – Acidum folicum, Folik, Kwas foliowy: dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy wynosi ok 100 mg. Niedostateczna jego podaż – zaburzone wchłanianie, zwiększone zapotrzebowanie lub metabolizm prowadzą do niedoborów które uzupełnia się podając doustnie kwas foliowy. Dział niepo.: występują po stosowaniu bardzo dużych dawek, objawy neurologiczne. Szczególnie istotne jest uzupełnianie kwasu foliowego u kobiet w ciąży, jego brak może prowadzić do powstania braków rozwojowych u płodu.
Rekombinowane czynniki pobudzające wzrost koloni komórek układu krwiotwórczego- czynnikami otrzymywanymi na drodze rekombinacji genetycznej są erytropsetyza filgrostin Leno Znalazły one zastosowanie w niektórych postaciach niedokrwistości, neutropenii w pobudzaniu aktywności szpiku po przeszczepie oraz jako lek osłaniający w intensywnej terapii chorób nowotworowych.
Erytropoetyna: otrzymano ją metodą inżynierii genetycznej w wyniku rekombinacji DNA określa się ją mianem epoestyny. Stosowana jest w niedokrwistości, u chorych na AIDS, u chorych na nowotwory. Dział niepo.: bóle głowy, mięśniowo-stawowe, gorączka uczucie zmęczenia nudności, wymioty, biegunka.
Filgrastim
Lenogastrim
zlocisty-mt2