FUTERAŁY.doc

FUTERAŁY

Zadaniem futerału jest ochrona oprawy książki przed kurzem i uszkodzeniami mechanicznymi. Rozróżniamy dwa zasadnicze typy: futerały wsuwane i rozkładane.

Futerał kartonowy wsuwany jest, najprostszy i najczęściej stosowany. Karton jest cięty, a następnie rowkowany. Po złożeniu szyje się go klamerkami z drutu lub skleja górne i dolne brzegi klejem.
Do wykonania futerału oklejanego cienką tekturą podklejamy białym papierem po stronie dawanej do środka. Książkę wymierza się paskami kartonu. Do wysokości książki należy dodać 2 mm, a do grubości 1 mm. W szerokości uwzględnia się szerokość okładzin i wyokrąglenia grzbietu. Jedną stronę wykroju odmierzamy wg zaznaczeń na miarce, po drugiej stronie wysokość powiększamy z obu stron o grubość użytego na futerał surowca. Załamania nacinamy do połowy grubości tektury po stronie nie podklejonej. przy grzbiecie wycinamy trójkąty, z których zrywamy połowę grubości tektury. Górny i dolny brzeg sklejamy klejem kostnym, wkładając trójkąty między listewki. Przycieramy kostką po nałożeniu futerału na umocowaną przy stole drewnianą listwę.

Futerał okleja się różnymi sposobami. Najprostszym jest oklejenie trzech boków paskiem płótna, którego podwinięcia zachodzą na płaszczyzny boczne i w głąb futerału na szerokość 1/2 cm. Boki oklejamy lusterkami zawijanymi z jednej strony do wnętrza pudełka. Podwinięcia wewnętrzne muszą być wykonane równo i czysto. Dla łatwiejszego wyjmowania książki zamiast wycięć na bokach można zastosować jedwabną wstążkę. Jeden koniec wstążki wklejamy pod brzeg wewnętrznego podwinięcia jednego z boków. Tasiemkę dajemy dostatecznie długą, aby puszczona luzem w głąb futerału otaczała książkę i wychodziła na zewnątrz po drugiej stronie.

Podobny futerał można wykonać z tektury grubej. W tym przypadku oba boki i tył dajemy z jednego kawałka, a górę i dół wklejamy po jego załamaniu. Wstawiane góra i dół są sklejane z dwóch rodzajów tektur. Do cennych książek futerał wsuwany wykonujemy z oddzielnych boków i przyklejanych z trzech stron podwójnych ścianek. Wewnątrz, na tylnej ściance, można zawiesić tekturkę połączoną skórą z wysuwaną podkładką, na której stawiamy książkę. Pociągając za wystający z futerału skórzany języczek z okładki, wyciągamy ją z futerału razem z książką. Futerały tego typu, lamowane skórą i oklejane ręcznie barwionymi papierami, muszą być niezwykle starannie wymierzone i opracowane w najdrobniejszych szczegółach. Grubość skóry czy papieru może zaważyć na końcowym wyniku pracy.

Futerał rozkładany jest stosowany 'przy dużych formatach książek, zbiorach grafiki itp. Wykonuje się go techniką podobną do stosowanej przy pudełkach z oddzielnych kawałków. Do podwójnego dna i wierzchu przykleja się trzy boki. Wierzch musi mieć format większy, aby przy zamykaniu futerału obejmował dolną jego część Wysokość boków jest jednakowa. Po nałożeniu w stanie surowym w wierzchu na spód wymierzamy grzbiet. Szerokość szarej tektury musi być nieco mniejsza od wysokości boków futerału. Do szarej tektury grzbietowej przyklejamy po wewnętrznej  stronie białą tekturę, która będzie podtrzymywała krawędzie przygrzbietowe zamkniętego pudełka. Szerokość białej tektury nieco mniejsza od odległości między wewnętrznymi tekturami dna i wierzchu. Długość białej tektury mniejsza o 3 mm od odległości między przeciwległymi bokami spodu przy czwartej krawędzi, do której nie przyklejaliśmy boku. Sklejone części futerału należy oszlifować papierem szklistym na krawędziach i miejscach sklejania.
 Oklejanie futerału rozkładanego jest bardzo skomplikowane. Jednym ze sposobów jest oklejanie paskiem płótna trzech boków każdej części. Grzbiet przykleja się do paska płótna, którego boki zachodzą na wierzch i spód pudełka, a podwinięcia przy końcach grzbietu są przyklejane do wewnątrz spodu i wierzchu. Następnie wykleja się grzbiet wewnątrz pudełka, okleja płótnem płaszczyzny zewnętrzne i wykleja papierem wnętrze pudełka. Futerał rozkładany można okleić jednym kawałkiem płótna. Płótno musi być dostatecznie duże, aby zachodziło na boki i mogło być podwijanej do wnętrza pudełka. Przy podwijaniu grzbietu płótno musimy rozciąć. Rozcięcia wypadają na płaszczyznach bocznych spadu i wierzchu. Na skutek rozcięcia zabraknie nam materiału na obleczenie krawędzi boków przy grzbiecie. Części te należy okleić kawałkami płótna przed oklejaniem całości.