2008.02_Przegląd narzędzi do programowania_[Video].pdf

Rozwiązania

Przegląd narzędzi do programowania

do programowania

Przemysław Żarnecki

Czy ktoś, kto nie jest programistą nawet z zamiłowania może napisać tekst o programowaniu?

Zastanawiam się tylko, czy przegląd oprogramowania, które wesprze programistów niezależnie od ich

poziomu zaawansowania, jest artykułem o programowaniu?

Być może to za dużo pytań, w końcu artykuł pisze się po to, aby odpowiedzieć na pewne zagadnienia

coś wyjaśnić, a nie siać kolejne wątpliwości. W końcu nie kupujecie gazety z codziennymi

wątpliwościami.

kowo zawrzeć się w dwóch artykułach. Jeden

miał dotyczyć programowania w KDE, w za-

myśle 4, drugi aplikacji QT Designer. W trak-

cie przygotowywania materiałów zmieniłem jednak nie-

co koncepcję. Po pierwsze z racji cyklu wydawniczego nie

pracowałbym na stabilnej wersji KDE 4. Uznałem, że nie

byłoby to w pełni uczciwe. Po pierwsze teoretycznie pew-

ne rzeczy mogą się jeszcze zmienić, zaś ewentualne błędy

mogłyby wpłynąć na wydźwięk artykułu. Postanowiłem

jednak pozostać przy programowaniu, nie zawężać jednak

tego do jednego programu. W istocie rzeczy osobny arty-

kuł dla popularnego Projektanta stał się zbędny.

Tekst zacząłem od stwierdzenia, że w zasadzie nie je-

stem programistą. Zupełnie zielony w tej materii jednak

nie jestem. Parę kursów skończyłem, parę programów

stworzyłem. Jak wielu zapaleńców przeszedłem przez

Pascala, później przez C, czy C++. Jestem na tyle dino-

zaurem, że i logo pamiętam. Pomimo, że nie jestem pro-

gramistą, od czasu do czasu siadam przed komputerem i

dochodzę do wniosku, że jednak jest coś, czego mi braku-

je. Może sam to wykonałbym? W takich momentach mam

nadzieję pracować z aplikacją, która maksymalnie zre-

kompensuje mi pewne braki, a być może zachęci do jak

najszybszego uzupełnienia. Zamierzam przedstawić Wam

przede wszystkim programy - garść informacji na temat

ich interfejsu, z całą pewnością nie odniosę się do rad

związanych bezpośrednio z programowaniem.

Tekst dedykuję więc osobom, które są nie tyle niezde-

cydowane, co stawiają pierwsze kroki w świecie oprogra-

mowania. Chciałbym, aby te kroki były jak najmniej bo-

lesne.

Aplikacje, które mam przyjemność zaprezentować,

przetestowane zostały na dystrybucji Fedora 8, która znaj-

dowała się pod kontrolą środowiska KDE. W każdym

przypadku wspomnę również o tym, jak zainstalować je

również w innych dystrybucjach.

QT Designer

Rozpoczynam od programu, który trudno jest nazwać kom-

pletnym środowiskiem programistycznym. Nie takie zresz-

tą cele przyświecały jego twórcą. Jednakże wbrew wielu opi-

niom przy odrobinie cierpliwości można rozszerzyć jego

funkcjonalność. Jest to jednakże już wyższa szkoła jazdy .

luty 2008

Przegląd narzędzi

T reści, które znajdziecie poniżej miały począt-

Rozwiązania

Przegląd narzędzi do programowania

Co to jest QT?

Nie można napisać o Projektancie, nie wy-

jaśniając czym jest QT. Po pierwsze nie jest

to żaden język programowania. Jest to zbiór

przenośnych bibliotek, które powstały z my-

ślą o języku programowania C++. Składa-

ją się przede wszystkim z klas, których za-

daniem jest budowa graicznego interfejsu

użytkownika. Przynajmniej takie były zało-

żenia początkowe, które sprawdzały się aż do

trzeciej wersji bibliotek. W najnowszej, czy-

li czwartej wersji, do QT wprowadzono rów-

nież możliwość tworzenia programów kon-

solowych a nawet serwerów. Jest tylko jed-

no ale. QT 4 jest całkowicie niekompatybilne

z poprzednimi wersjami. Posiadając kompu-

ter z np. KDE 4 musimy wiedzieć, że starsze

programy się na nim nie uruchomią, chyba że

równocześnie zainstalujemy QT 3, Z tym, że

trójka jako taka nie posiada już wsparcia ze

strony twórców.

QT nie jest ograniczone tylko i wyłącz-

nie do Linuksa. Biblioteki te są wykorzysty-

wane w zasadzie we wszystkich popularnych

systemach operacyjnych, nawet w Window-

sie. Zresztą biblioteki to nie tylko graicz-

ny interfejs użytkownika. Zawierają wie-

le nowoczesnych modułów obsługi proce-

sów, plików, a nawet graiki trójwymiaro-

wej. Te szczegóły decydują również o wie-

losystemowości bibliotek. Obsługa OpenGL

jest przydatna przecież zarówno w Linuksie,

jak i Windowsie.

Wiele popularnych aplikacji powstało z wyko-

rzystaniem QT. W Linuksie najlepszym przy-

Rysunek 2. QT Designer – szybkie tworzenie okna dialogowego

kładem jest środowisko KDE. Poza tym użyt-

kownicy innych systemów doskonale znają ta-

kie programy jak Google Earth, Opera czy Sky-

pe. Niektórzy użytkownicy telefonów komór-

kowych spotkali się z tworem o nazwie Qtopia.

Przykładów jest naprawdę wiele.

liwości to spore uproszczenie, jednakże dzię-

ki niemu możemy skupić się na tym, co jest

w nim najlepsze.

Nie wiem jak wy, ale ja generalnie nie

wyobrażam sobie w dzisiejszych czasach

żadnego, nawet najprostszego programu, bez

graicznego interfejsu. Wiem, pewnie jestem

leniwym członkiem pokolenia, które zosta-

ło skrzywione przez pewne słynne i arcyzłe

okna . Prawda jest taka, że wychodzę z zało-

żenia, że komputer jest dla użytkownika, a

nie na odwrót.

Nazwę programu często się spolszcza,

nie tylko w rozmowach, ale również w wie-

lu popularnych dystrybucjach. Ponieważ jest

to w pełni wolne oprogramowanie, w więk-

szości dystrybucji zostało włączone bezpo-

średnio w instalator lub przynajmniej do oi-

cjalnych repozytoriów. Nie powinniście mieć

więc problemu z jego instalacją. W ostatecz-

ności można skorzystać ze strony producen-

ta, którą tradycyjnie już podaję w ramce na

końcu artykułu. Strona producenta może się

nam również przydać, jeżeli w dystrybucji

zawarta będzie starsza wersja programu, zaś

nowa będzie warta zachodu.

Jeżeli wejdziecie na stronę, zauważycie

również, że program jest dostępny dla Win-

dowsa, Linuksa i Mac OS X. Kolejny dowód

na wielosystemowość Wolnego Oprogramo-

wania. Równocześnie dostępna jest również

komercyjna aplikacja, ale o niej nie będzie-

my rozmawiać. Program znajduje się w za-

sadzie w każdej dystrybucji, wszędzie tam,

gdzie jest KDE. Nawet dystrybucje używa-

Projektant

Jak sama nazwa wskazuje program służy

przede wszystkim do projektowania interfej-

su graicznego. Biorąc pod uwagę jego moż-

Rysunek 1. QT Designer – graiczne wspomożenie programisty

www.lpmagazine.org

Rozwiązania

Przegląd narzędzi do programowania

jące domyślnie innych środowisk mają je za-

zwyczaj w swoich repozytoriach. W razie cze-

go można ściągnąć go z sieci. Odpowied-

ni link podam tradycyjnie w tabelce na sa-

mym końcu.

W zasadzie Projektant to nie jeden, lecz

trzy programy, które tworzą niezwykle przy-

datny zestaw. Najważniejszy jest oczywiście

sam Projektant. Możemy jednak ponadto sko-

rzystać z dwóch dodatków – QT Assistant i QT

Linguist . Pozwolę sobie je pokrótce omówić.

Asystent to nic innego jak system pomo-

cy dla programistów. Nie różni się on spe-

cjalnie od tradycyjnych systemów pomocy.

Dla odmiany został mianowany osobną apli-

kacją. Jest to okno, w którym w kilku kate-

goriach znajdziemy opisy wszystkich używa-

nych w Projektancie klas, zdarzeń, procesów

itp. W zasadzie przy każdej pozycji znajdu-

je się szczegółowy opis, wraz ze wszystkimi

parametrami, jak również licznymi przykła-

dami. Moim zdaniem jest to bardzo przydat-

ne narzędzie.

Linguist to program, który wspomaga

nas w tłumaczeniu dowolnej aplikacji stwo-

rzonej w QT na inne języki. Mówię oczy-

wiście o tłumaczeniu interfejsu. Wiele zna-

nych aplikacji jest tłumaczonych z wyko-

rzystaniem tego programu, np. PSI. Tworzy

on pliki tłumaczeń osobne dla każdego języ-

ka. Bardzo często zdarza się, że ściągamy do

jakiejś aplikacji tzw. paczkę językową. Za-

zwyczaj do jej tworzenia wykorzystywany

jest właśnie QT Linguist .

Rysunek 4. KDevelop – widok obszaru roboczego

O ile nie zdecydujemy inaczej, przy każ-

dym uruchomieniu programu pokazuje się

okno dialogowe, które pełni funkcje asystenta.

Za jego pomocą możemy wybrać nowy pro-

jekt, znaleźć istniejący na dysku, bądź wybrać

jeden z ostatnio otwartych.

Kilka ciekawych i ważnych opcji znajdu-

je się przy wyborze nowego projektu. W zasa-

dzie możemy utworzyć aż 11 typów projek-

tów. Nie będę może wszystkich wymieniał.

Pierwszym jest projekt C++, w ramach które-

go możemy włączać następne elementy, czyli

różnego rodzaju okna dialogowe, pliki źródło-

we C++ i wiele innych. Zamiast tak rozbudo-

wanego projektu możemy po prostu stworzyć

pojedyncze elementy. Wybór któregoś z nich

oznacza skorzystanie z kreatora, dzięki któ-

remu dosłownie w kilku krokach stworzymy

interfejs użytkownika. Później czeka nas tyl-

ko jego ewentualna edycja oraz włączenie do

określonego programu. Niemniej samo zapro-

jektowanie interfejsu jest wręcz banalne.

Na przykład tworząc główne okno progra-

mu deiniujemy menu z opcjami znajdującymi

się na górze, czyli klasyczne spray okienko-

we. Deiniujemy kategorie opcji, później zaś

ich zawartość. W znajdujących się na ekra-

nie paskach narzędzi możemy zdeiniować

wszystko, począwszy od nazwy poszczegól-

nych opcji, po konkretne zdarzenia, czy pro-

cesy. Jeżeli którejś z komend nie rozumiemy,

korzystamy z Asystenta – po to przecież jest.

Poza tym wiele rzeczy możemy przetestować

samodzielnie.

Osobom, które chciałyby się bliżej za-

poznać z możliwościami programu polecam

liczne kursy on-line. Podam jedną z ciekaw-

szych propozycji: http://free.of.pl/q/qtmoux .

Projektant został stworzony przede wszyst-

ką z myślą o pomocy użytkownikowi w two-

rzeniu interfejsu graicznego i to zadanie speł-

nia wręcz wzorowo. Jeżeli posiadamy odpo-

wiednie umiejętności, możemy również wy-

korzystać go jako środowisko programistycz-

ne. Niemniej są od niego o wiele lepsze narzę-

dzia w tej dziedzinie, chociażby następne, w

którym on sam został wykorzystany.

Rysunek 3. KDevelop – korzystanie z szablonów

luty 2008

Rozwiązania

Przegląd narzędzi do programowania

KDevelop

W porównaniu z poprzednim programem

KDevelop to niezwykle potężne narzędzie.

Wielu użytkowników uważa je za najlepsze

środowisko programistyczne w Linuksie. Z

pewnością jest niezwykle popularne i to jest

na pewno fakt.

Pomimo, że środowisko przeznaczone jest

przede wszystkim dla środowiska KDE, jest na

tyle uniwersalne, że nawet programowanie dla

potrzeby Gnome jest czymś w miarę oczywi-

stym. Możliwości tego narzędzie są zresztą o

wiele większe. Aktualnie obsługuje C i C++,

jak również Ada, Bash, Fortran, Java, Pascal,

Perl, Python, Ruby i SQL. Być może zanim

tekst ukaże się drukiem, lista ta powiększy się.

O sile KDevelop decyduje m.in. to, że

posiada budowę modularną, tzn. funkcjonu-

je w oparciu o liczne wtyczki. W zasadzie nie

posiada nawet wbudowanego edytora teksto-

wego, lecz korzysta z systemowego. Dzięki

wtyczkom wzbogacanie możliwości progra-

mu nie wymaga ściągania innych wersji, czy

kompilowania go. Zapewnia również uniwer-

salność, przede wszystkim wspomnianą ob-

sługę licznych języków programowania.

Podobnie jak poprzednik składa się

również z kilku aplikacji. Można go rów-

nież uruchamiać na inne sposoby, w zależ-

ności od naszych zamierzeń. KDevelop jest

również dostępny w większości dystrybucji

Rysunek 6. Anjuta – edytor tekstowy

Linuksa. Jest dostępny wszędzie tam, gdzie

jest KDE. W razie czego zapraszam na stro-

nę programu.

KDevelop również posiada swojego asy-

stenta, który pełni funkcję systemu pomo-

cy. W dużej części przypadków spełnia rów-

nież rolę przeglądarki dokumentacji. W zasa-

dzie jest chyba nawet częściej wykorzystywa-

ny w ten sposób.

W środowisku można również zaprojekto-

wać interfejs, za pomocą Projektanta KDeve-

lop. Mógłbym o nim więcej napisać, ale w za-

sadzie jest to włączony do środowiska kod QT

Designer. Aplikacja wygląda i zachowuje się

dokładnie tak samo jak osobny program. Je-

żeli więc chcemy używać KDevelop, możemy

zupełnie darować sobie instalowanie QT Desi-

gner. Zdarzyło mi się raz, że kiedy oba mia-

łem zainstalowane, to osobny program był nie-

spolszczony, zaś komponent większego środo-

wiska był całkowicie w j. polskim, włącznie z

systemem pomocy. O interfejsie Projektan-

ta możecie przeczytać we wcześniejszej czę-

ści tekstu.

Uruchomienie programu wiąże się z jedną

z pięciu możliwości:

• KDevelop: C/C++ - IDE dla C/C++;

• KDevelop: KDE/C++ - IDE do tworzenia

programów dla KDE;

• KDevelop: Ruby - IDE dla języka Ruby;

• KDevelop: Skrypty - IDE dla języków

skryptowych;

• KDevelop: wielojęzyczność – IDE.

Rysunek 5. Anjuta – kreator projektu

Niezależnie od wybranej możliwości, uru-

chamia się dokładnie ten sam program. Przy-

najmniej na pierwszy rzut oka. Pierwsze róż-

nice widać na przykład dopiero po skorzy-

staniu z opcji Nowy Projekt . Po skorzystaniu

z niej pojawi się okno dialogowe, w którym

znajdują się szablony projektów. W domyśl-

nych ustawieniach aktywne są tylko szablony,

które pasują do wybranej przez nas możliwo-

ści. W każdej chwili można jednak kliknąć na

opcję Pokaż wszystkie szablony dokumentów.

www.lpmagazine.org

Rozwiązania

Przegląd narzędzi do programowania

Możliwość uruchomienia różnych konigura-

cji programu wiąże się więc przede wszyst-

kim z optymalizacją pod kątem określonych

zastosowań. Jest to przydatne zwłaszcza dla

początkujących i średniozaawansowanych. Z

kolei zaawansowani mogą po prostu otwo-

rzyć program i wpisać kod programistyczny

do otwartego edytora.

Wrócę jeszcze na chwilkę do samych sza-

blonów. Program oferuje bardzo dużą licz-

bę szablonów, które zostały pogrupowane ze

względu na język programowania oraz ich za-

stosowanie. Zauważalna jest przewaga pro-

jektów skierowanych do KDE. W szablonach

znajdziemy przykłady najprostszych progra-

mów (chociażby klasyczny w nauce wielu języ-

ków Hello world ), jak również wielu zaawan-

sowanych zastosowań. Zarówno dla początku-

jących jak i średniozaawansowanych użytkow-

ników ciekawe powinny być sprawy związane

z tworzeniem dodatków do wielu znanych pro-

gramów, jak również do samego KDE. Nic nie

stoi na przeszkodzie, aby przy naprawdę pod-

stawowej znajomości programowania stworzyć

np. aplet KDE, który w odróżnieniu od orygi-

nalnych spełni w pełni nasze oczekiwania. Je-

żeli dobrze rozejrzycie się w sieci, to zwrócicie

uwagę, że takich gadżetów są wprawdzie tysią-

ce, jednakże niewiele zyskuje uznanie społecz-

ności. Kto wie, może masz szansę zaistnieć w

szerokim świecie.

Interfejs programu jest niezwykle rozbudo-

wany. Jego podstawowym elementem jest okno

edytora, w którym wpisujemy nasz kod. Na gó-

rze znajduje się menu z licznymi narzędziami,

które wspomagają proces programowania, po-

cząwszy od technicznych uproszczeń przy wpi-

sywaniu poszczególnych linijek, po kompilację

programu. Tuż poniżej znajduje się pasek na-

rzędzi, gdzie znajdują się skróty do najważniej-

szych opcji oraz elementy nawigacji kodu.

Po bokach edytora znajdują się liczne

opcje, które otwierają dodatkowe okna na-

wigacyjne. Niektóre z nich zawierają w sobie

dokumentację programu, inne odpowiadają za

nawigację pomiędzy poszczególnymi składo-

wymi kodu. Sam rzut oka na taki element po-

zwala często odpowiedzieć na pytanie, czy

zbudowaliśmy poprawnie kod. Przynajmniej

w sensie czysto technicznym. Brzmi banalnie,

ale każdy, kto uczył się, albo już programu-

je, wie, jak ważne jest uporządkowane wpro-

wadzanie kodu. W przypadku, kiedy wpisali-

śmy dużą ilość linii, a zapomnieliśmy np. o

jednym przecinku, wówczas musimy go zlo-

kalizować. Po pierwsze pomaga nam w tym

sam edytor, który poszczególne części zazna-

cza odpowiednimi kolorami, po drugie wła-

śnie nawigując kodem możemy zauważyć, że

coś jest nie tak.

Na samym dole znajdują się opcje zwią-

zane z komunikatami. Każda z nich ma moż-

liwość otworzenia okna na samym dole. Nie-

które z nich otwierają się automatycznie np.

w procesie kompilacji programu. Inne oferują

np. możliwość skorzystania z konsoli z pozio-

mu programu.

Jak zapewne zauważyliście, korzystanie z

programu jest stosunkowo intuicyjne, w czym

pomaga również doskonałe spolszczenie je-

go interfejsu.

Kdevelop wydaje się naprawdę dopra-

cowany pod każdym względem. Dzięki włą-

czeniu pod swoje skrzydła również projektan-

ta, program oferuje użytkownikowi naprawdę

zaawansowane możliwości. Stąd zapewne je-

go duża popularność, również poza środowi-

skiem KDE.

Anjuta

Anjuta to przykład kolejnego środowiska gra-

icznego. Pierwsze, co wyróżnia je od po-

przednich to to, że jest ono adresowane przede

wszystkim dla programistów GNOME. Środo-

wisko powstało przede wszystkim z myślą o

obsłudze C oraz C++. Nie najgorzej radzie so-

bie również z takimi językami jak Java, Java-

Script, Perl, PHP. Python i HTML.

Na pierwszy rzut oka wydaje się aplikacją

surowszą od wcześniej omówionych, przede

wszystkim za sprawą interfejsu. Jest to w zasa-

dzie tradycyjna różnica pomiędzy programami

dla GNOME o KDE. Te pierwsze nie są wizu-

alnie tak efektowne, ale często przez to o wie-

le prostsze w obsłudze. Niewątpliwym plusem

programu jest to, że w porównaniu ze swoimi

konkurentami zużywa naprawdę niewiele zaso-

bów systemowych. Dzięki temu aplikacja może

być uruchomiona na o wiele słabszym sprzęcie,

nie wspominając o zajmowaniu niewielkiej ilo-

ści miejsca na dysku twardym (ważne również

np. w trakcie instalacji z internetowych repozy-

toriów czy aktualizacji).

Już na początku korzystania z programu

powinniśmy zwrócić uwagę na interesujące-

go asystenta. Z kreatora korzystamy wybiera-

jąc opcję Nowy projekt ( New Project ). Po przej-

ściu ekranu powitalnego zwracamy uwagę na

język, z którego chcemy skorzystać. Obsługi-

wane przez naszą wersję aplikacji języki znaj-

dują się w osobnych zakładkach. W każdej za-

kładce są z kolei typy aplikacji/projektów, któ-

re za pomocą danego języka można stworzyć.

Skorzystanie z każdego typu projektu wiąże się

z przejściem kilku kroków kreatora. Zazwyczaj

ustalamy licencję programu, decydujemy się

na skorzystanie z dodatkowych, zewnętrznych

źródeł kodu. Na tym kończymy kreatora.

W tym miejscu ujawnia się zaleta/wada

programu. Trudno określić, do jakiej katego-

rii należy cecha, którą omówię, być może za-

leży to od oceny samego użytkownika. Począt-

kujący mogą być nieco zawiedzeni kreatorem,

bowiem tak naprawdę tworzy on jedynie pewną

strukturę projektu, niezbędne pliki, sieć powią-

zań itd. Nie tworzy natomiast, ani nie korzy-

sta z szablonów. Stąd w efekcie jego działania

stworzymy tylko niezbędne „podłoże” do napi-

sania projektu. Czasem będzie to nieco większa

ilość kodu, z reguły związana raczej z ogólny-

mi uwarunkowaniami danego projektu niż kon-

krretnym programem. Niemniej jest to ciekawe

narzędzie, które może ułatwić życie również, a

Rysunek 7. Eclipse – powitanie w programie

luty 2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: