Balladyna- Slowacki.pdf

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Juliusz Słowacki

BALLADYNA

TRAGEDIA W PIĘCIU AKTACH

Tower Press 2000

KOCHANY POETO RUIN!

Pozwól, że pisząc do ciebie zacznę od apologu, który mi opowiedziano nad Salaminy za-

toką.

Stary i ślepy harfiarz z wyspy Scio przyszedł nad brzegi Morza Egejskiego, a usłyszawszy

z wielkim hukiem łamiące się fale; myślał, że szum ów pochodził od zgiełku ludzi, którzy się

zbiegli pieśni rycerskich posłuchać. Oparł się więc na harfie i śpiewał pustemu morza brze-

gowi: a kiedy skończył, zadziwił się, że żadnego ludzkiego głosu, żadnego westchnienia,

żadnego pieśń nie zyskała oklasku. Rzucił więc harfę precz daleko od siebie, a te fale, które

śpiewak mniemał tłumem ludzkim, odniosły złote pieśni narzędzie i położyły mu je przy sto-

pach. I odszedł od harfy swojej smutny Greczyn nie wiedząc, że najpiękniejszy rapsod nie w

sercach ludzi, ale w głębi fal Egejskiego Morza utonął.

Kochany Irydionie! ta powiastka o falach i harfiarzu zastąpi wszelką do Balladyny przemo-

wę. Wychodzi na świat Balladyna z ariostycznym uśmiechem na twarzy, obdarzona wnętrzną

siłą urągania się z tłumu ludzkiego, z porządku i z ładu, jakim się wszystko dzieje na świecie,

z nieprzewidzianych owoców, które wydają drzewa ręką ludzi szczepione. Niech naprawiacz

wszelkiego bezprawia Kirkor pada ofiarą swoich czystych zamiarów; niech Grabiec miłuje

kuchnią Kirkora; niechaj powietrzna Goplana kocha się w rumianym chłopie, a sentymental-

ny Filon szuka umyślnie męczarni miłośnych i umarłej kochanki; niechaj tysiące anachroni-

zmów przerazi śpiących w grobie historyków i kronikarzy: a jeżeli to wszystko ma wnętrzną

siłę żywota, jeżeli stworzyło się w głowie poety podług praw boskich, jeżeli natchnienie nie

było gorączką, ale skutkiem tej dziwnej władzy, która szepce do ucha nigdy wprzód nie sły-

szane wyrazy, a oczom pokazuje nigdy, we śnie nawet, nie widziane istoty; jeżeli instynkt

poetyczny był lepszym od rozsądku, który nieraz tę lub ową rzecz potępił: to Balladyna

wbrew rozwadze i historii zostanie królową polską – a piorun, który spadł na jej chwilowe

panowanie, błyśnie i roztworzy mgłę dziejów przeszłości.

Uśmiechnij się teraz, Irydionie, bo oto naśladując francuskich poetów: powiem ci, że Bal-

ladyna jest tylko epizodem wielkiego poematu w rodzaju Ariosta, który ma się uwiązać z

sześciu tragedii, czyli kronik dramatycznych. Cienie już różne ludzi niebyłych wyszły ze

mgły przedstworzenia i otaczają mnie ciżbą gwarzącą: potrzeba tylko, aby się zebrały w od-

dzielne tłumy, ażeby czyny ich ułożyły się w postacie piramidalne wypadków, a jedną po

drugiej garstkę na świat wypychać będę; i sprawdzą się może sny mego dzieciństwa. Bo ileż

to razy patrząc na stary zamek, koronujący ruinami górę mego rodzinnego miasteczka, ma-

rzyłem, że kiedyś w ten wieniec wyszczerbionych murów nasypię widm, duchów, rycerzy; że

odbuduję upadłe sale i oświecę je przez okna ogniem piorunowych nocy, a sklepieniom każę

powtarzać dawne Sofoklesowskie „niestety!” A za to imię moje słyszane będzie w szumie

płynącego pod górą potoku, a jakaś niby tęcza z myśli moich unosić się będzie nad ruinami

zamku. O! nie mów mi, że z dzwonków polnych większa ozdoba ruinom niż z tego wieńca

myśli, w który je ubierze poeta: bo choć róże rosnące na ruinach pałacu Nerona rozwidniały

nam pięknie te gruzy: to jednak jaśniej mi je oświecił ów duch Irydiona, któregoś ty pod

krzyżem w Kolosseum położył i nakrył złotymi skrzydłami anioła.

Tak więc, kiedy ty dawne posągowe Rzymian postacie napełniasz wulkaniczną duszą

wieku naszego; ja z Polski dawnej tworzę fantastyczną legendę, z ciszy wiekowej wydoby-

wam chóry prorockie – i na spotkanie twojej czarnej, piorunowej, dantejskiej chmury prowa-

dzę lekkie, tęczowe i ariostyczne obłoki, pewny, że spotkanie się nasze w wyższej krainie nie

będzie walką, ale tylko grą kolorów i cieni, z tym smutnym dla mnie końcem, że twoja chmu-

ra, większym – wichrem gnana i pełniejsza piorunowego ognia, moje wietrzne i różnobarwne

obłoki roztrąci i pochłonie.

Doniosły mi sylfy, żeś powędrował teraz odwiedzić Etnę czerwoną: posłałem natychmiast

Skierkę, aby ci na drodze wszystkie pootwierał kwiaty i wszystkie gwiazdy nad tobą zapalił;

za to przez wdzięczność, stanąwszy na szczycie wulkanu, spojrzyj na mórz rozległe błękity i

pomyśl, że niedawnymi czasy przez te zwierciadła wędrował okręt mój, jak łabędź żaglami

nakryty. Powiedz, czy nie dojrzysz jakiego rysu na fali, jakiego śladu po zniknionym okrę-

cie? Księża wtenczas spiewali hymn do Najświętszej Panny, a ja stałem z wlepionym: w

ogień Etny oczyma, smutny, że mnie fala znów tylko do Europy odnosiła. Słuchaj w ciszy

powietrznej, czy echo tego hymnu, który mi serce uciszał, nie drga dotąd w kryształowej at-

mosferze? Szukaj mojego śladu w powietrzu i na fali, a jeśli o mnie na fali i w powietrzu nie

słychać, to znajdź mnie w sercu twoim i niech ja będę jeszcze z tobą przez jedną godzinę.

Wszak darem to jest Boga, że my umiemy myślą latać do siebie w odwiedziny.

Rozpisałem się długo, a zamierzyłem był tylko napisać

AUTOROWI „IRYDIONA”

na pamiątkę

„BALLADYNĘ”

poświęca

Juliusz Słowacki

Paryż, d. 9 lipca 1839 r.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: