{150}{252}ČTV, grupa Anny Beckovej|i Studio Czas przedstawiajš {394}{496}muzyka i działacza romskiego|Vojtę Lavičkę {692}{766}w filmie dokumentalnym {928}{1040}BYĆ ROMEM {1414}{1461}Film ten był kręcony przez 5 lat. {1463}{1562}Ciekawe pytanie,|co to znaczy: być Romem. {1573}{1698}Być Romem oznacza, z czego wielu|nie zdaje sobie sprawy, być człowiekiem. {1700}{1793}Może z innš mentalnociš:|majš większy temperament, {1794}{1866}na pewno inaczej sš wychowywani. {1867}{1930}Oczywicie głównie|wynikajš z tego problemy. {1931}{2034}Przynajmniej w moim życiu|miałem z tego wiele problemów. {2045}{2158}Rzecz jasna, od człowieka zależy,|jak się z tym upora. {2178}{2311}Ludzie reagujš na kogo negatywnie|tylko dlatego, że jest Romem. {2312}{2448}W I klasie byłem w szoku,|gdy przebralimy się w strój na WF, {2449}{2526}i żadne dziecko nie chciało|stać obok mnie. {2527}{2620}Usłyszałem: "fuj, Cygan",|"mierdzisz" itp. {2621}{2707}To były pierwsze,|straszne dowiadczenia. {2708}{2842}Zmieniło się to trochę w 4 klasie,|gdy zmieniłem podstawówkę. {2845}{2896}Przeniosłem się do muzycznej, {2897}{3017}gdzie wychowania muzycznego|uczył fantastyczny człowiek. {3042}{3154}Zobaczył, że jestem skrzypkiem,|że od 8 r.ż. gram na skrzypcach. {3156}{3263}Ten człowiek|miał na mnie wielki wpływ. {3264}{3359}I wszystko się właciwie|obróciło na dobre. {3548}{3628}Przedtem wkurzało mnie|przekonywanie każdego, {3631}{3773}że nie jestem jakim głupkiem|ani złodziejem, ale dzi wiem, {3777}{3925}że dla przekonania każdego nie-Roma|o tym, że Romowie nie sš li, warto to robić. {3928}{4050}Szczególnie młodych, którzy|będš kiedy wychowywać własne dzieci. {4244}{4371}Moja obecna sytuacja życiowa|nie jest za ciekawa. {4372}{4429}Mam za sobš ciężki okres, {4431}{4542}gdy musiałem wyplštać się|ze zwišzku z nie-Romkš, {4543}{4633}starszš ode mnie o wiele lat. {4666}{4766}Byłem strasznie zakochany,|mylę, że z z wzajemnociš, {4767}{4855}ale niestety nie udało nam się|pokonać niektórych tabu. {4856}{4988}Dla nas, Romów,|bardzo ważny jest wstyd. {4989}{5093}Ja przed własnš matkš|nie pozwolę sobie paradować w slipach. {5094}{5182}Kolejnš rzeczš była zazdroć. {5183}{5291}Będšc przed prawie 2 lata|w tym zwišzku zobaczyłem, {5292}{5380}że naprawdę pomiędzy|Romami i nie-Romami sš różnice. {5381}{5456}Teraz włanie się przeprowadzam. {5483}{5552}Z powrotem do rodziców. {5553}{5678}Powiedz, ile miała lat, gdy powiedziała,|że wyjdziesz za tatę? {5693}{5834}Ciekawa rzecz, jako młoda dziewczyna|widywałam go tylko przelotnie. {5855}{5907}Miałam może z 6 lat... {5909}{6010}patrzę na niego|i przeszła mi taka myl: {6012}{6087}"to kiedy będzie mój mšż". {6091}{6240}W sobotę ma przyjechać Lida,|więc postaw mi karty. {6535}{6663}Romowie przestali już chodzić|do nieromskich lokali, między gadżów. {6664}{6751}Bo teraz nie wpuszczajš tych,|którzy sš ciemni. {6754}{6886}Gdzie te czasy, gdy chodzilicie z tatš|do "Narcisu" i innych nieromskich lokali? {6894}{6929}I wpuszczali was. {6930}{7051}To prawda, ciemnoskórzy|nigdzie nie sš mile widziani. {7072}{7177}Dzień dobry, Czeskie Radio.|Jaki macie obecnie stosunek do Romów? {7178}{7222}Nie zastanawiałam się nad tym. {7225}{7323}Jeli się zachowujš poprawnie,|to nie mam nic... nie jestem rasistš. {7324}{7372}Gdy nie robiš burdelu, to - obojętny. {7373}{7505}Jeli generujš przemoc,|to ta przemoc kiedy do nich wróci. {7509}{7554}Nie mówię po czesku. {7555}{7604}Staram się ich unikać. {7605}{7681}Do Romów? Zdecydowanie negatywny. {7683}{7806}Oczywicie absolutnie|nie jestem sympatykiem Mečiara. {7807}{7909}Ta jego wypowied o ludziach,|których nie da się wychować, {7912}{7975}jest bardzo trafny. {7983}{8111}Jestem zdania, że każdy powinien|zostać tam, gdzie się urodził, {8112}{8195}nie potrzebujemy tu tylu cudzoziemców. {8347}{8433}To nie jest praca, to powołanie. {8434}{8528}To współodpowiedzialnoć|za Romów niewykształconych, {8531}{8579}lub nie radzšcych sobie. {8582}{8684}A ja tę współodpowiedzialnoć|mam w sobie. {8935}{9017}Romska audycja "O Roma vakeren",|czyli Romowie rozmawiajš, {9018}{9110}pięknego pištkowego wieczoru|i odbioru bez zakłóceń {9113}{9208}życzy ze studia Jarmila Baláová|i reżyser Vojta Lavička. {9214}{9364}Wspólnie z Jarkš, koleżankš|i szefowš tej audycji, {9366}{9499}staramy się uchwycić to,|co teraz się dzieje. {9500}{9621}Czyli zarówno ataki skinheadów|i narastajšcy rasizm, {9622}{9703}jak i akcje społeczne|organizowane przez Romów. {9738}{9827}Dobry wieczór wam wszystkim, {9828}{9928}którzy przybylicie na drugi wieczorek,|organizowany przez fundację Deno. {9929}{10021}Obiecujemy, że przez|kolejne półtorej godziny {10022}{10116}możecie oczekiwać interesujšcego|programu kulturalnego. {10128}{10219}Dodam, że przewodnikiem|po tym krótkim programie {10221}{10298}będzie Jarka Baláová...|- ...i Vojta Lavička. {10578}{10684}Często to z Jarkš przyrównujemy|do ruchu odrodzenia. {10776}{10870}To dobry przykład,|w jak różnej sytuacji jestemy, {10872}{10968}nie-Romowie, czyli Czesi|i Romowie w Czechach. {10969}{11054}Wszyscy mówiš o wspólnej Europie itd, {11055}{11177}że trzeba wychodzić z tej "czechowoci",|że wszyscy jestemy Europejczykami. {11180}{11249}U Romów to jest teraz niemożliwe, {11250}{11358}ponieważ ogromna iloć Romów|ma kompleksy przez to, że sš Romami, {11359}{11467}czujš się mniej warci|przez to, że sš Romami, {11468}{11606}a to nie jest dobre; muszš poczuć się|pełnowartociowymi ludmi, {11608}{11731}a jest to możliwe tylko ze wiadomociš,|że ma się własnš kulturę, język itd, itd. {11732}{11861}Dlatego przyrównujemy to do|narodowego odrodzenia Czechów w XIX w. {11862}{11960}Można by było powiedzieć,|że jestemy "przebudzajšcymi", {11963}{12105}gdy czytamy im romskie wiersze,|puszczamy romskš muzykę. {12688}{12804}DZIESIĘCIOLECIA WYCHOWANIA|W ZGODZIE Z PRAWAMI CZŁOWIEKA {13700}{13810}W większoci sš to|szkolni pedagodzy, nauczyciele, {13811}{13888}którzy w klasie majš romskie dzieci, {13904}{13996}więc chcš sobie z nimi|popiewać romskie piosenki. {13997}{14106}Trochę to straszne, że nie-Romowie|uczš Romów romskich piosenek, {14107}{14220}ponieważ sami Romowie ich nie znajš.|Ale taka jest prawda. {14223}{14313}Jeli będzie się tych piosenek|uczyć w szkole - to nie umrš. {14314}{14377}W domu już się ich nie nauczš. {14378}{14496}Przynajmniej dowiedzš się czego|o romskiej, swojej kulturze. {14668}{14785}piewacie dobrze półtony.|Nawet wiecie dokładnie, co z nimi robić. {14786}{14849}Ale nie wiecie, co robić z ósemkami. {14850}{14993}Cyganie zawsze, gdy robiš sobie jaja|z siebie i tego, jak piewajš, {14994}{15139}to zawsze mówi się Romowi:|"zapiewaj to!"... {15183}{15291}Mówię o tym dlatego,|że te ósemki trzeba piewać szybko. {15292}{15413}Przy nich się nie wysila, nie płacze.|Takie szlochy sš na tym "joj" {15414}{15484}i na tych długich tonach. {15962}{16070}Będę pracował w fundacji "Nowa Szkoła",|organizujšcej ten kurs, {16071}{16127}jako koordynator asystentów romskich. {16128}{16271}Wyglšda to różowo, gdy tak sobie piewamy,|ale tak nie jest. {16272}{16387}Ostatnio strasznie mnie zabolało,|że kolejna rodzina wyemigrowała do Australii, {16388}{16490}byli to wietni muzycy|i ludzie wykształceni, {16491}{16568}ale nie wytrzymali tu i wyjechali. {16569}{16647}Też niezbyt mi się tu podoba,|może i ja ucieknę? {16649}{16705}I zobaczymy się gdzie indziej. {16737}{16871}Co nowego? Nowa dziewczyna.|To jest nowe. {16872}{16999}Mój wybór był znów szczególny,|można powiedzieć, ekstremalny. {17019}{17103}Jej matka z założenia nie znosi Romów. {17104}{17173}Komunikacja nie jest więc łatwa. {17174}{17257}Mówiłem Hance, że nawet,|gdyby się to ułożyło, {17260}{17389}to trudno mi będzie wybaczyć jej matce,|że już z góry mnie osšdziła. {17390}{17509}Przy tym to bardzo wykształcona kobieta,|zdaje się, że psycholożka. {17522}{17589}Teraz znów nie mam dziewczyny. {17590}{17665}Niedawno jeszcze miałem,|ale tylko przez chwilę. {17666}{17788}Niestety te kłótnie z jej matkš,|o których opowiadałem, {17803}{17876}przybrały jako na sile... {17878}{18006}Tak więc teraz dziewczyny nie ma,|ale na pewno co znowu się pojawi. {18009}{18157}Dzięki mym nieustannym podróżom|po tych wszystkich prelekcjach; {18158}{18265}głównie dla Romów,|no i dla Romek też je prowadzę - {18267}{18377}mam nadzieję, że spotkam tam|jakš Romkę. Może. {18378}{18515}Brat został, na szczęcie|co do Belgii zmienił zdanie, {18516}{18613}po pierwsze tam już prawie|nie chcš Romów, a po drugie... {18614}{18715}to chyba jest problem|wszystkich romskich rodzin, {18718}{18783}że sš wewnštrz nich tak zwišzani, {18784}{18905}że albo emigruje cała rodzina,|albo nikt. {18906}{18965}Teraz włanie nasi znajomi {18992}{19141}wszyscy, całš rodzinš|wyjechali... Badovicowie... {19156}{19305}- Nie wiedziałem. Ten muzyk?|- Tacy porzšdni ludzie, wszyscy wyjechali. {19308}{19389}- Dokšd?|- Do Kanady uciekli. {19415}{19482}Tylko my tu zostaniemy. {19500}{19575}Tak, nie mamy innego wyjcia. {21038}{21115}- Dobry wieczór. Mogę wejć?|- Tak, proszę. {21116}{21239}- Dzień dobry, my też możemy?|- Oczywicie. Przepraszam, mam telefon. {21286}{21391}- Co na dzi przygotowałe?|- W sumie to prawie nic, {21392}{21542}ale mógłby mi po tej długiej przerwie|pokazać jednš piosenkę. {21546}{21637}- Zapomniałem jej...|- Czemu nie wyczyciłe skrzypiec? {21695}{21760}To takie brzdškadełka. {21761}{21859}Te majš zupełnie inny dwięk|w porównaniu z tamtymi. {21876}{21927}To sš robocze, chłopie. {21959}{22071}- Sš ręcznie robione czy fabryczne?|- Nie wiem, ale to Steiner. {22099}{22219}Tak, i też sš brudne. Gralimy wczoraj długo,|była masa ludzi... {22220}{22307}- Też wczoraj grałem.|- Tak? gdzie? {22358}{22481}Na Starym Rynku.|"U Złotego..." nie, "U Orloje". {22484}{2256...
dana2