Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

Wymień cechy (właściwości) ekonomiczne transportu i wyjaśnij zwięźle jak rozumiesz co najmniej jedną z nich – rozwinięcie

1.      wtórny charakter zapotrzebowania na usługi transportowe – popyt na usługę tr. zawsze wywoływany jest poprzedzającym go popytem pierwotnym (najpierw popyt na określone dobro w określonym  miejscu; bądź chęć znalezienie się w określonym miejscu). Czasami w związku z tym pojawia się tzw. bariera transportowa ograniczająca a czasami uniemożliwiająca dalszą produkcję, a w konsekwencji ograniczająca rozwój gospodarczy danego obszaru. Pojawia się gdy w porę nie uświadomi się wtórnego popytu na transport, dopuszczając braki i zaniedbania w sferze inwestycji infrastruktury transportowej

2.      Zdolność do kreowania użyteczności miejsca oraz czasowej użyteczności przewożonych dóbr – przez użyteczność miejsca rozumie się taką zmianę w wartości dobra, która powstaje w wyniku przetransportowania go z miejsca, gdzie jego użyteczność jest b. mała lub żadna w inne miejsce, gdzie jest ona większa. Jej miarą jest różnica w cenie w miejscu jego wytworzenia lub wydobycia a ceną w miejscu jego dostawy. Użyteczność czasowa pozwala na dostępność do dóbr wtedy, gdy jest na nie zapotrzebowanie, a nie w momencie ich wytworzenia. Wykorzystywana przy produkcji produktów finalnych, składających się z wielu elementów składowych, produkowanych w różnych miejscach. Pozwala na taką organizację, aby zapasy elementów były jak najniższe. Generalnie cecha ta pozwala na rozwijanie się logistyki.

3.      Zwiększenie przestrzenne rynku zbytu – dobra i usługi nie muszą być wytwarzane tam, gdzie są potrzebne, ale tam gdzie są możliwie najlepsze warunki techniczne i ekonomiczne. Ogranicza negatywny wpływ przestrzeni na działalność gospodarczą

4.      Pogłębianie podziału pracy i specjalizacji zgodnie z A.Smithem podział pracy ograniczony jest wielkością rynku, a można go powiększyć poprzez stworzeni3e i rozbudowę taniego masowego transportu.

5.      Oddziałuje dodatnio na skalę produkcji oraz dystrybucji dóbr – wynika z 2 poprzednich

6.      Jednoczesność produkcji i konsumpcji usługi transportowej – zdolność produkcyjna usług transportowych musi być dostosowana do szczytowego zapotrzebowania obsługiwanego obszaru

Jak rozumiesz tezę, że transport jest w sensie ekonomicznym działalnością produkcyjną tworzącą nowe wartości – jakie?

Transport to przemieszczanie, zmiana miejsca w czasie, pokonywanie przestrzeni w stosunku do określonych dóbr lub człowieka. Ekon. – świadome i celowe działanie człowieka zmierzające do zmiany miejsca w przestrzeni po to aby zaspokoić określone potrzeby człowieka.

Transport jest procesem produkcyjnym, poprzez który ludzie – w warunkach ograniczoności zasobów – dokonują przemieszczania osób, rzeczy i energii w przestrzeni po to aby zaspokoić swoje różnorodne potrzeby i pragnienia. Produktem jest usługa przewozowa, poddawana takim samym prawom ekonomicznym jak każdy inny produkt.

Wyjaśnij zasadę komplementarności i substytucyjności transportu wobec innych rodzajów działalności gospodarczej

Transport ma charakter komplementarny w stosunku do innych działalności gospodarczych (proces produkcji – zaopatrywanie w surowce, elementy składowe, półfabrykaty; dystrybucja gotowych wyrobów) 

Charakter substytucyjny występuje gdy zamiast zlokalizowania konkretnego przedsiębiorstwa w określonym miejscu w celu zaspakajania popytu na określone dobra podejmuje się budowę drogi transportowej w celu dostarczania tych dóbr z innych miejsc. Wtedy transport staje się substytutem w stosunku do działalności produkcyjnej.

Wyjaśnij  co składa się na infrastrukturę liniową i punktową w poszczególnych gałęziach

transportu.  A co wchodzi w skład ich superstruktury?

q       Transport morski

Infrastruktura liniowa- to przede wszystkim statki i akweny wodne; punktowa to porty (rozumiane całościowo)

q       Transport samochodowy

Infrastruktura liniowa – sieć dróg

Infrastruktura punktowa – każde miejsce, gdzie następuje załadunek lub rozładunek. Punkty wyspecjalizowane – specjalnie urządzone i wyposażone punkty, gdzie następują regularne załadunki i rozładunki, np. centra logistyczne, miejsca, gdzie konsoliduje się ładunki drobnicowe (składa się z magazynu, ze specjalnymi bramami i rampami, sprzętu manipulacyjnego – wózki widłowe, obszernego placu manewrowego). Ponadto punkty transportowe graniczne

q       Transport kolejowy

Infrastruktura liniowa: sieć torów

Infrastruktura punktowa: sieć stacji (można klasyfikować je wg wielkości lub specjalizacji), większe stacje mają urządzenia przeładunkowe przy torach ogólnego użytku, magazyny i place składowe, rampy, wagi, sprzęt manipulacyjny itp.  Stacje rozrządowe (formowanie i rozformowywanie składów, dołączanie i odłączanie wagonów); stacje graniczne

q       Transport lotniczy

Infrastruktura liniowa – trudno mówić o jej istnieniu

Infrastruktura punktowa: Składa się z 2 elementów:

-          lotniska z urządzeniami do bezpiecznego startu i lądowania (pasy startowe, wieże kontrolne, system oświetlenia, urządzenia radarowe i sygnalizacyjne), magazyny towarowe wyposażone w sprzęt manipulacyjny, hale odpraw celnych i paszportowych

-          systemy kontroli obszaru powietrznego i kontroli lotów, obejmujące centra kontroli ruchu, stacje radarowe, system łączności między pilotami a kontrolerami lotów, łączność między centrami kontroli, portami lotniczymi, itp.

q       Transport śródlądowy

Infrastruktura liniowa: żeglowne szlaki wodne

Infrastruktura punktowa: porty śródlądowe:

-          publiczne: ogólnodostępne. Jego funkcje podobne do portów morskich

-          przemysłowe: stanowiące własność zakładów przemysłowych, zwane są przeładowniami 

Superstruktura, w każdym z typów to środki przewozowe ( statki, ciężarówki, itp.) oraz wszysto, to co dotyczy transportu i nie wchodzi w skład infrastruktury liniowej i punktowej (np. punkty kontroli radarowej, itp.)

Jak zwykło się rozumieć pojęcie – rynek usług transportowych?

Rynek generalnie w ekonomii oznacza proces poprzez który kupujący i sprzedający określają co pragną kupić i sprzedać i na jakich warunkach. Innymi słowy jest to proces, w efekcie którego kupujący i sprzedający podejmują decyzję o cenach i ilościach dóbr, które mają być kupione lub sprzedane. wymiana – nabywcy pragną nabyć określoną usługę transportową w wymaganej ilości po możliwie najniższej cenie. Sprzedający pragną sprzedać usług jak najwięcej w granicach ich zdolności przewozowej po jak najwyższej cenie. Ilość sprzedawców decyduje o konkurencji. Czynnikiem będącym podstawą i wyzwalającym konkurencję jest zdolność uczestników rynku do zmian decyzji odnoszących się do ceny, ilości i jakości nabywanych bądź zbywanych usług przewozowych. U nabywców zdolność ta oznacza możliwości finansowe, natomiast u dostawców zależy od możliwości wyprodukowania usługi w oparciu o ograniczoność stojących do ich dyspozycji  czynników produkcji, po takich kosztach, które umożliwiałyby oferowanie niższych cen, większej ilości i wyższej jakości tych usług.. Podstawą konkurencji jest informacja i jej treść, dostęp do niej i szybkość przepływu.

Przedstaw głównych uczestników rynku usług transportowych i określ ich pozycję na tym rynku

Główni uczestnicy tego rynku to:

·         Załadowcy – występujący po stronie popytu na usługi transportowe

·         Przewoźnicy – reprezentujący podaż usług transportowych

·         Pośrednicy – występujący po obu stronach

Załadowcy – nabywcy usługi transportowej. Mogą to być producenci jak również przedsiębiorstwa handlowe. Zajmują oni bardzo silną pozycję na rynku. Po pierwsze rynek usług transportowych podobnie jak inne jest rynkiem konsumenta. W sytuacji dużej i zróżnicowanej ilościowo i jakościowo podaży zarówno w poszczególnych gałęziach transportu jaki w całym transporcie mogą dyktować swoje warunki wykonania usługi (najczęściej to robią). Po drugie załadowcy często występują w sposób zorganizowany, zrzeszając się w różnego rodzaju rady załadowców o zasięgu międzynarodowym, krajowym bądź regionalnym. Na poszczególnych rynkach cząstkowych (rynki poszczególnych ładunków; relacji występuje niewielu załadowców. Jeśli jest ich więcej działają często wspólnie zrzeszeni  w radach załadowców.

Przewoźnicy – producenci i wykonawcy usług przewozowych . Również ich pozycja i siła na rynku jest znacząca. W niektórych relacjach lub sposobach przewozu to oni dyktują swoje warunki, ceny i sposób wykonania tych przewozów. Ich pozycja jest zmienna, zależy od następujących czynników:

-          ogólny stan koniunktury gospodarczej – rynek transportowy (zwłaszcza nieregularnych przewozów morskich) jest najczulszy na jej zmiany

-          stan stosunków politycznych i społecznych ( jego wpływ na stosunki gosp. – ożywienie lub stagnacja)

-          zmiany w przestrzennym układzie lądowych i morskich szlaków transportowych

-          postęp i innowacje w technice transportowania i organizacji przewozów (np. kontenery)

-          zmiany w administracyjnych ograniczeniach dostępności do rynku transportowego (obcy przewoźnicy są pozycji słabszej)

Pośrednicy – wypracowana specjalizacja zawodowa

-          spedytorzy międzynarodowi – reprezentują interesy załadowców

-          makler frachtujący – repr. Interesy obu stron – jego zadanie to doprowadzenie do spotkanie statku z ładunkiem

-          różnego typu agenci transportowi, ubezpieczeniowi, handlowi, celni – wykonują różnego rodzaju czynności zlecone przez jedną ze stron.

Ich siła oddziaływania jest z reguły mniejsza niż ich zleceniodawców, jednak są oni niezbędnym ogniwem sprawnego i ekonomicznie efektywnego działania na rynku. Wykazują tendencję do tworzenia własnych zrzeszeń dla wzmocnienia swojej siły. W miarę rozwoju i otwierania się poszczególnych rynków ich pozycja rośnie.

Co to są koszty stałe oraz koszty zmienne przedsiębiorstwa usług transportu międzynarodowego? Podaj przykłady

Podstawą podziału kosztów na stałe i zmienne jest ich sposób reagowania na zmiany w wielkości świadczonych usług transportowych.

Koszty stałe – ich wielkość nie zmienia się, gdy ulega zmianie wielkość przewozów przedsiębiorstwa. Nazywane czasami kosztami wolnozmiennymi, najczęściej zmieniają się skokowo co z reguły oznacza wzrost rozmiarów inwestycji związanych ze wzrostem zdolności przewozowej. Ich cecha charakterystyczna jest to, że muszą być w całości ponoszone przez przedsiębiorstwo niezależnie od rozmiaru ich działalności usługowej. Są rozliczane na stałe czynniki produkcji i każdorazowo rozliczane są na wykonaną w danym okresie liczbę usług transportowych. Im krótszy okres rozliczania tym ilość kosztów stałych jest większa. (są one funkcją czasu) 

Koszty zmienne – charakteryzują się prostą zależnością od wielkości usługi transportowej i zależą od rozmiarów zmiennych czynników tej usługi. Tj. przy wzroście przewiezionych ton lub wykonanych tonokilometrów rosną koszty zmienne.

Koszty stałe i zmienne mogą być rozważane jako całkowite lub jednostkowe.

Kiedy stosuje się ceny taryfowe a kiedy ceny kontraktowe w transporcie międzynarodowym.

Ceny kontraktowe (umowne) – załadowcy i przewoźnicy każdorazowo zawierają umowę o przewóz, w której wyznaczają wysokość ceny (stawki) za przemieszczenie konkretnej partii towaru z określonego punktu odbioru do miejsca dostawy. Stosowane, gdy mamy do czynienia z wynajęciem lub wydzierżawieniem środka transportu na określony czas lub w określonym celu:

-          w morskiej żegludze nieregularnej

-          czarterowych towarowych przewozach lotniczych

-          w transporcie drogowym

-          wodnym śródlądowym wykonywanym na międzynarodowych drogach wodnych

Odpowiada układowi siły popytu i podaży

Ceny taryfowe – przewoźnicy danej gałęzi indywidualnie lub wspólnie ogłaszają pewien zestaw cen za usługi przewozowe (taryfa). Zawsze stosowany w przypadku dużej ingerencji państwa w gospodarkę. Ceny zapisane w taryfach są cenami jednostkowymi (za jedn. ładunku na określonym odcinku)

Stosowane również, gdy popyt jest bardzo rozproszony a podaż skoncentrowana ( transport pasażerski) Podany do publicznej wiadomości

Wyjaśnij istotną treść następujących pojęć odnoszących się do kosztów transportu: a) koszt alternatywny usługi transportowej; b) koszty zewnętrzne i koszty społeczne usługi transportowej; c) koszt własny przedsiębiorstwa transportowego

a)      koszt alternatywny – odzwierciedlają wartość usługi przewozowej mierzonej wysokością nakładów, jakie trzeba ponieść na jej wykonanie, rezygnując z wykonania innej możliwie najkorzystniejszej alternatywy zaangażowania tych środków. Ma odpowiedzieć na pytanie, czy przewoźnik angażując środki w produkcję konkretnej usługi, czyni z nich możliwie najlepszą inwestycję z punktu widzenia maksymalizacji osiąganego w danych warunkach dochodu.

b)     Koszty zewnętrzne i koszty społeczne usługi transportowej -  Koszty społeczne transportu wiążą się z koncepcją efektów zewnętrznych. Są to takie skutki działalności producentów oraz załadowców, które oddziałują w sposób niezamierzony, lub zamierzony na pozostałych członków społeczności. Ich skutki ekonomiczne są przenoszone na całe społeczeństwo. Mogą być one pozytywne, bądź negatywne – te nazywane są kosztami. Koszty, do których powstania przyczynia się przewoźnik, np. poprzez emisję zanieczyszczeń oraz hałasu, nazywane zewnętrznymi musi ponieść całe społeczeństwo. Sta koszt własny to wynikający jedynie z nakładów rzeczywiście poniesionych przez przewoźnika koniecznych do wykonania tej usługi to kosztem społecznym jest suma kosztów własnych i kosztów zewnętrznych. Koszt społeczny usługi transportowej to jej koszt całkowity, na który składa się koszt wytworzenia tej usługi poniesiony przez przewoźnika oraz koszt zewnętrzny wynikły z konieczności pokrycia strat i niedogodności powstałych w otoczeniu producenta usługi.

c)      Koszt własny przedsiębiorstwa transportowego obejmuje wszystkie koszty ponoszone przez przewoźnika w celu uzyskania określonych wyników produkcyjnych. Drugim sposobem rozumienia to pojęcie kosztów alternatywnych. Składają się na nie koszty stałe i zmienne (pyt.10)

Co jest kosztem transportu dla przewoźnika, czyli producenta usług, a co dla użytkownika – załadowcy w handlu zagranicznym

Kosztem transportu dla przewoźnika są koszty własne (przede wszystkim zmienne), dla załadowcy cena płacona za usługę

Na czym polega i czemu służy koncesjonowanie dostępu do wykonania usług przewozowych w międzynarodowych przewozach samochodowych?

W wielu krajach istnieją formalnoprawne ograniczenia w dostępie do wykonywania międzynarodowych przewozów samochodowych – koncesje, pozwolenia lub licencje. Dotyczy to również polskiego rynku. Do końca 2000 r przewoźnicy międzynarodowi musieli ubiegać się o koncesje, na podstawie ustawy – Prawo działalności gospodarczej  (obow. Od 1.01.2001) i opracowanego na jej podstawie Prawa drogowego  muszą ubiegać się o licencje przewozowe. Nie tylko przewoźnicy międzynarodowi, ale także działający na terenie kraju. Wydawane na firmę, a z licencji dokonywane wypisy na poszczególne samochody. Udziela minister transportu i gospodarki morskiej. Przedsiębiorstwo musi spełnić następujące warunki:

·         Co najmniej jedna osoba musi mieć udokumentowaną 3-letnia praktykę w wykonywaniu krajowego tr. drogowego lub roczną w międzynarodowym

·         Nie byli karani za przestępstwa skarbowe, drogowe, przeciwko mieniu lub dokumentów

·         Zabezpieczenie w wysokości 9 tyś euro za pierwszy pojazd i 5 tys. Euro za każdy następny

·         Ma prawo do dysponowania pojazdami, odpowiadającymi warunkom technicznym

·         Kierowcy muszą mieć odpowiednie świadectwo kwalifikacji, nie mogą być karani za przestępstwa jw.

Przewoźnicy dokonujący przewozów na potrzeby własne muszą mieć jedynie odpowiednie zaświadczenia.

Preferowani w ubieganiu się o licencje są posiadający samochody tzw. ekologiczne (spełniające europejskie normy czystości spalin i natężenia hałasu)

Na czym polega i czemu służy zasada kontyngentowania przewozów międzynarodowych środkami transportu samochodowego?

Polega ona na tym, że każdy samochód ciężarowy, chcący wjechać na terytorium określonego kraju, musi dysponować specjalnym zezwoleniem. Warunki udzielania zezwoleń, ich liczba i rodzaje ustalane są na szczebla rządowych w umowach bilateralnych zawieranych na 1 rok dysponują nimi ministerstwa transportu. Wielkość kontyngentu zależy głównie od wielkości obrotów handlowych między nimi.

Zezwolenia mogą być jedno- lub wielorazowe i dotyczą określonych pojazdów. Zasadą kontyngentów jest równa liczba dla obu stron (ale czasami jest inaczej). Głównymi przesłankami limitowania przewozów są:

·         Ochrona własnych przewoźników

·         Możliwości przepustowe własnej sieci drogowej

·         Ochrona środowiska.

Kontyngenty są czynnikiem ograniczającym rozwój międzynarodowych przewozów samochodowych. Niektóre kraje zawierają umowy o nielimitowanym ruchu samochodowym (polska ma takie umowy m.in. z Wlk.Brytanią i Grecją).

Dokonywanie przewozów międzynarodowych umożliwiają zezwolenia CEMT (Europejska Konferencja Ministrów Transportu – zrzesza 36 państw, w tym Polska). Zezwolenia są wydawane przez ministerstwa transportu. Mają służyć liberalizacji i zwiększaniu rozmiarów międz. tr. drogowego. Umożliwiają świadczenia usług między państwami członkowskimi.

Powyższe uwarunkowania nie dotyczą państw UE. Przewoźnicy nie muszą mieć żadnych zezwoleń. Dopuszczone są również przewozy kabotażowe (np. holenderski przewoźnik może przewozić towary wen. Niemiec). Są one jednak dostępne tylko dla państw UE. Pozostałe państwa również nie dopuszczają do przewozów wewnętrznych przewoźników zagranicznych.

Uszereguj w kolejności dogodności korzystania z poszczególnych gałęzi transportu

      mając na uwadze następujące ich cechy (właściwości): a) szybkość dostawy;

      b) dostępność dla użytkowników; c) niezawodność/terminowość dostawy; d) wysokość

      ceny za przewóz; e) zanieczyszczenie środowiska naturalnego