obciążenie psychiczne 2.pdf

ZAGROŻENIAI PROFILAKTYKAW ŚRODOWISKU PRACY

LEKCJA 7

Temat: Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy

Czas realizacji:

• 1 godzina lekcyjna

Cele operacyjne:

Uczeñ po zrealizowaniu lekcji powinien:

• wymieniæ czynniki psychofizyczne oraz dokonaæ ich podzia³u,

• znaæ zasady dotycz¹ce transportu rêcznego,

• znaæ metody oceny obci¹¿enia prac¹ fizyczn¹ na podstawie wydatku energetycznego,

• znaæ g³ówne Ÿród³a obci¹¿enia psychicznego zwi¹zane z wykonaniem pracy.

Treści:

1. Podzia³ czynników psychofizycznych.

2. Pojêcie obci¹¿enia fizycznego.

3. Pojêcie obci¹¿enia psychicznego.

4. Ocena obci¹¿enia prac¹ fizyczn¹ na podstawie wydatku energetycznego.

5. Normy transportu rêcznego.

Pomoce dydaktyczne:

• materia³ Ÿród³owy,

• rzutnik pisma,

• foliogramy,

• scenariusz zajêæ.

Spis foliogramów

Nr Tytu³

60. Wydatek energetyczny.

61. Zespo³owe przenoszenie przedmiotów.

62. Niekorzystne czynniki psychospo³eczne.

144

MODUŁ III

Plan zajęć:

Lp.

Treœæ

Metoda nauczania

Czas realizacji

1. Sprawy organizacyjno – integracyjne.

2 min.

2. Cele lekcji.

Wyk³ad

3 min.

3. Wprowadzenie do tematu; podzia³ i krótkie omówienie

Wyk³ad

czynników psychofizycznych.

5 min.

4. Wydatek energetyczny w powi¹zaniu ze stopniem ciê¿koœci Wyk³ad

pracy ( foliogram nr 60 ).

3 min.

5. Stopieñ ciê¿koœci ró¿nych rodzajów pracy.

£añcuch skojarzeñ,

praca w grupach

12 min.

6. Transport rêczny – dŸwiganie ( foliogram nr 61 ).

Wyk³ad

3 min.

7. Znaczenie przestrzegania podstawowych zasad obci¹¿enia

£añcuch skojarzeñ,

psychicznego pracownika.

praca w grupach

11 min.

8. Podsumowanie – znajomoœæ czynników psychofizycznych £añcuch

a dokonywanie dojrza³ego wyboru w³asnej drogi zawodowej skojarzeñ

( foliogram nr 62 ).

6 min.

SCENARIUSZ ZAJĘĆ

Wskazówki metodyczne dla nauczyciela

Poradnik ma za zadanie u³atwiæ nauczycielowi przekazanie uczniom wiadomoœci na temat czynników psychofizycz-

nych w œrodowisku pracy.

Lekcja mo¿e byæ przeprowadzona w formie dyskusji (³añcuch skojarzeñ), rozmowy kierowanej, burzy mózgów.

Nauczyciel powinien:

• zapoznaæ uczniów z celami lekcji,

• zachêciæ do aktywnego uczestnictwa w dyskusji i burzy mózgów,

• wykorzystaæ za³¹czone w poradniku foliogramy,

• zwróciæ szczególn¹ uwagê na:

– podzia³ czynników psychofizycznych,

– ocenê obci¹¿enia prac¹ fizyczn¹ na podstawie wydatku energetycznego,

– obci¹¿enie psychiczne.

Ad. 1.

• sprawdŸ listê obecnoœci,

• przedstaw temat zajêæ.

Ad. 2.

• zapoznaj uczniów z celami lekcji,

• zachêæ do zadawania pytañ .

Ad. 3.

• zachêæ uczniów do podawania przyk³adów prac.

145

ZAGROŻENIAI PROFILAKTYKAW ŚRODOWISKU PRACY

Ad. 4.

• wykorzystaj wiedzê uczniów i naprowadŸ na poprawn¹ odpowiedŸ.

Ad. 5.

• uczniowie otrzymuj¹ kartki z przyk³adami ró¿nych prac – maj¹ za zadanie przyporz¹dkowaæ rodzaj pracy do stop-

nia ciê¿koœci pracy (praca w grupach),

• omów rozporz¹dzenia dotycz¹ce prac wzbronionych kobietom i m³odocianym oraz o posi³kach profilaktycznych.

Ad. 6.

• podkreœl znaczenie norm dŸwigania ciê¿arów, omów rozporz¹dzenia dotycz¹ce prac wzbronionych kobietom i m³o-

docianym.

Ad. 7.

• podziel uczniów na cztery grupy. Uczniowie otrzymuj¹ cztery du¿e karty, na których wpisane s¹ uciążliwe czynniki

psychiczne. Zadaniem ich jest wypisanie znanych zawodów lub prac, w których wystêpuj¹ wy¿ej wymienione czyn-

niki,

• podkreœliæ znaczenie przestrzegania podstawowych zasad obci¹¿enia psychicznego pracownika.

Ad. 8.

• podkreœliæ znaczenie zagro¿eñ wynikaj¹cych z przekraczania dopuszczalnych norm dŸwigania oraz obci¹¿eñ psy-

chicznych,

• podkreœl, ¿e znajomoœæ psychofizycznych czynników pozwoli uczniom dokonaæ dojrza³ego wyboru w³asnej drogi

zawodowej .

PYTANIA KONTROLNE Z ODPOWIEDZIAMI

1. Na jakie czynniki mo¿na podzieliæ czynniki psychofizyczne?

OdpowiedŸ: Czynniki psychofizyczne mo¿na podzieliæ na:

OdpowiedŸ: • czynniki fizyczne,

OdpowiedŸ: • czynniki psychiczne.

2. Dokonaj podzia³u obci¹¿enia fizycznego.

OdpowiedŸ: Obci¹¿enie fizyczne dzielimy na:

OdpowiedŸ: • obci¹¿enie statyczne,

OdpowiedŸ: • obci¹¿enie dynamiczne.

3. Podaj przyk³ady wykonywanych prac fizycznych pod wzglêdem ich ciê¿koœci.

OdpowiedŸ: Przyk³ady wykonywanych prac:

OdpowiedŸ: • praca lekka,

OdpowiedŸ: • praca œrednio-ciê¿ka,

OdpowiedŸ: • praca ciê¿ka,

OdpowiedŸ: • praca bardzo ciê¿ka.

4. Okreœliæ zasady prawid³owego podnoszenia ciê¿arów

OdpowiedŸ: Zasady prawid³owego podnoszenia ciê¿arów polegaj¹ na:

OdpowiedŸ: • trzymaniu ciê¿aru tak blisko cia³a, jak to tylko jest mo¿liwe,

OdpowiedŸ: • podnoszeniu w zakresie wysokoœci od r¹k do barków,

OdpowiedŸ: • utrzymywaniu ciê¿aru w rêkach jak najkrócej,

OdpowiedŸ: • unikaniu du¿ej czêstotliwoœci podnoszenia,

OdpowiedŸ: • minimalizowaniu ruchów tu³owia podczas podnoszenia,

146

MODUŁ III

MODUŁ III

OdpowiedŸ: • unikaniu du¿ych obiektów, które wykraczaj¹ poza zasiêg r¹k oraz ograniczaj¹ widzenie,

OdpowiedŸ: • unikaniu podnoszenia obiektów z przemieszczaj¹cym siê œrodkiem ciê¿koœci,

OdpowiedŸ: • przenoszeniu ciê¿aru na opuszczonych rêkach.

5. Podaj podstawowe zasady zespo³owego przenoszenia przedmiotów.

OdpowiedŸ: Przenoszenie przedmiotów, których d³ugoœæ przekracza 4 m i masa 30 kg, powinno odbywaæ siê

zespo³owo pod warunkiem, aby na jednego pracownika przypada³a masa nie przekraczaj¹ca:

OdpowiedŸ: 1) 25 kg – przy pracy sta³ej,

OdpowiedŸ: 2) 42 kg – przy pracy dorywczej.

OdpowiedŸ: Niedopuszczalne jest zespo³owe przemieszczanie przedmiotów o masie przekraczaj¹cej 500 kg.

6. Okreœl kryteria obci¹¿enia psychicznego zwi¹zanego z prac¹.

OdpowiedŸ: Obci¹¿enie psychiczne zwi¹zane z wykonywaniem zadañ wynika przede wszystkim:

OdpowiedŸ: • ze sposobu i warunków odbierania informacji,

OdpowiedŸ: • z warunków podejmowania decyzji,

OdpowiedŸ: • ze sposobu i warunków wykonywania czynnoœci.

7. Co to jest przeci¹¿enie psychiki?

OdpowiedŸ: Przeci¹¿enie psychiki – nadmierna aktywnoœæ ca³ej psychiki lub pewnych jej funkcji przez d³u¿szy

okres zmiany roboczej.

8. Co to jest niedoci¹¿enie psychiki?

OdpowiedŸ: Niedociążenie psychiki – ograniczenie pracy człowieka związane najczęściej monotonia wynikająca

z procesem automatyzowania maszyn, urządzeń czy procesów technologicznych – co powoduje

osłabienie aktywności psychicznej przy równoczesnej konieczności czuwania.

9. Co to jest monotonia pracy?

OdpowiedŸ: Monotonia pracy to niedoci¹¿enie psychiczne wynikaj¹ce z jednostajnoœci bodŸców, dzia³añ i niezmien-

nej sytuacji pracy powoduj¹ce wystêpowanie objawów niedoci¹¿enia psychicznego.

10. Jakie wymagania powinny byæ spe³nione, aby zapobiec powstawaniu u pracownika zbytniego obci¹¿enia psy-

chicznego?

Odpowiedź : W celu zapobieżenia powstawaniu u pracownika zbytniego obciążenia psychicznego powinny

być spełnnione wymagania dotyczące:

OdpowiedŸ: • sposobu i warunków odbieranych informacji,

OdpowiedŸ: • warunków podejmowania decyzji,

OdpowiedŸ: • sposobów i warunków wykonywania czynności.

147

ZAGROŻENIAI PROFILAKTYKAW ŚRODOWISKU PRACY

MATERIAŁ ŹRÓDŁOWY DLA UCZNIA

Temat: Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy

Czynniki psychofizyczne mo¿na podzieliæ na czynniki psychiczne i czynniki fizyczne wynikaj¹ce ze sposobu wykonywa-

nia pracy.

OBCIĄŻENIE FIZYCZNE

Obci¹¿enie fizyczne pracownika wynika najczêœciej z nieprawid³owej pozycji cia³a podczas pracy, nadmiernej czês-

toœci wykonywanych czynnoœci lub zbyt du¿ej masy przenoszonych przedmiotów lub narzêdzi pracy. Przyczyn¹ ich jest

zwykle z³a organizacja pracy lub stanowiska pracy, nie uwzglêdniaj¹ca zasad ergonomii, a tak¿e czêsto przepisów

prawnych reguluj¹cych dane kwestie. Nadmierne obci¹¿enie fizyczne w wyniku w/w czynników jest przyczyn¹ zmêczenia

pracownika, a tak¿e mo¿e prowadziæ do wielu chorób.

Obci¹¿enie fizyczne mo¿na podzieliæ na:

• obci¹¿enie statyczne – powstaj¹ce w wyniku wysi³ku statycznego, podczas którego dochodzi do d³ugotrwa³ego na-

piêcia miêœni powoduj¹cego zahamowanie swobodnego przep³ywu krwi przez miêœnie. Doprowadza to szybko do

ich zmêczenia oraz znacznie skraca czas wykonywania wysi³ku.

Typowym przyk³adem prac o znacznym wysi³ku statycznym jest: utrzymywanie narzêdzia lub przedmiotu w wyci¹g-

niêtej rêce, praca w wymuszonej pozycji, np. na kolanach;

• obci¹¿enie dynamiczne – zwi¹zane z aktywnoœci¹ ruchow¹, podczas której dochodzi do naprzemiennego skurczu

i rozkurczu miêœni, co nie powoduje jednak tak du¿ych zmian w przep³ywie krwi przez miêœnie. Jego miar¹ jest wiel-

koœæ energii wydatkowanej na pracê, tzw. wydatek energetyczny.

Typowym przyk³adem prac o znacznym wysi³ku dynamicznym jest: bieganie, kopanie.

W praktyce wysi³ek dynamiczny i statyczny s¹ w ró¿nym stopniu elementami ka¿dej pracy.

Ocena obciążenia pracą fizyczną na podstawie wydatku energetycznego

Wielkoœæ obci¹¿enia fizycznego wyra¿ona w postaci wydatku energetycznego stanowi najbardziej powszechn¹ kwali-

fikacjê pracy pod wzglêdem jej ciê¿koœci. Stanowi podstawê do okreœlania prac wzbronionych kobietom (rozporz¹dzenie

Rady Ministrów z dnia 10 wrzeœnia 1996 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom Dz. U. 1996 r. nr 114,

poz. 545 ze zm. z dnia 30 lipca 2002 r. Dz. U. nr 127, poz. 1092.), m³odocianym (rozporz¹dzenie Rady Ministrów z dnia

1 grudnia 1990 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych m³odocianym Dz. U. 1990 r. nr 85, poz. 500, ze zm. Dz. U.

2002 r. nr 127, poz. 1091) oraz prac podczas wykonywania, których nale¿y wydawaæ pracownikom napoje i posi³ki

(rozporz¹dzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posi³ków i napoi Dz. U. 1996 r.

nr 60, poz. 2).

Istnieje kilka metod określenia energii użytej do wykonania pracy (na przykład metody oparte na kalorymetrii pośredniej,

czy metody szacunkowe: chronometrażowo–tabelaryczne). Wśród metod szacunkowych najbardziej popularną jest metoda

chronometrażowo tabelaryczna zawarta również w normie PN-EN ISO 8996: 2005 (U). Ergonomia środowiska termicznego

- Określemnie tempa metabolizmu.Metoda ta nie jest uciążliwa dla osób badanych i nie zakłóca procesu pracy w porównaniu

z metodami opartymi na badaniu zmian parametrów fizjologicznych w organizmie ludzkim w czasie pracy.

Zaletą tej metody jest to, że uwzględnia ona wydatek energii konieczny na utrzymanie pozycji oraz wielkość grup mięś-

niowych zaangażowanych w wykonanie wysiłku. Błd w ocenie przeprowadzonej tymi metodami jest większy niż pod-

czas metod opartych na pomiarach, tym niemniej możliwy do zaakceptowania w badaniach o charakterze praktycznym.

Przyk³ady prac z uwzglêdnieniem ich ciê¿koœci:

• praca lekka

– swobodna pozycja siedząca,

– lekka praca ręczna (pisanie ręczne, pisanie na komputerze, rysowanie, szycie, księgowanie),

– praca dłoni i rąk (drobnymi narzędziami stolarskimi i ślusarskimi, kontrola, łączenie elementów lub sortowanie

lekkich materiałów),

– praca rąk i nóg (prowadzenie pojazdu w warunkach normalnych, operowanie pedałem);

148

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: