Władza broni się przed jawnością.pdf

Władza broni się przed jawnością

Z profesorem Antonim Kamińskim z Instytutu Studiów Politycznych PAN, byłym

prezesem Transparency International-Polska, jednym z inicjatorów powstania Ustawy o

dostępie do informacji publicznej rozmawia Adam Socha

- 6 września 2001 roku, a więc trzy lata temu, weszła w życie Ustawa o dostępie do

informacji publicznej. Dlaczego i po co musiało powstać to prawo?

- To była inicjatywa czysto obywatelska. Jeden z artykułów Konstytucji gwarantuje

obywatelom prawo dostępu do informacji publicznej. Jednak dopóki w życie nie weszła

odpowiednia ustawa wprowadzająca go w życie, zapis ten był martwą literą. Ponadto w

Polsce w latach 90. pojawiły się już wyraźnie objawy patologii władzy i wydawało się, że

zwiększenie przejrzystości systemu rządów stanie się czynnikiem sprzyjającym

zwalczaniu tych nieprawidłowości.

- Jak po trzech latach ocenia pan działanie tej ustawy? Czy jest ona nadal martwą

literą, czy też dokonała przełomu w życiu publicznym?

- Nie dokonała przełomu, ale też nie jest martwą literą. Gdybym miał wystawić szkolny

stopień z realizacji tej ustawy, to byłaby to zapewne trójka.

- Z czego wynika tak słaba ocena?

- Z jednej strony dziennikarze boją się wykorzystywać ustawę, bo obawiają się, że

"spalą" ewentualne przyszłe źródła informacji; kierownictwa redakcji boją się wchodzić w

konflikt z instytucjami władzy politycznej, a z drugiej strony władza boi się ujawniania

informacji o swojej niekompetencji, czy braku rzetelności. Za przykład mogą służyć opory

Kancelarii Prezydenta RP wobec prośby komisji Sejmu badającej sprawę Orlenu.

Urząd prezydenta jest instytucją publiczną i nie widzę przesłanek, na gruncie których

można by tego typu informacji odmówić komisji śledczej Sejmu.

- A dlaczego władza boi się jawności?

- Po pierwsze, nie wszystko, co władza robi jest czyste i nie wszystkie decyzje

podejmowane są z uwagi na interes publiczny. Po drugie, urzędnicy często traktują

pojęcie "służby publicznej" jako nic nie znaczący frazes uważając, że to nie oni są dla

obywateli, lecz obywatele dla nich.

- Czy to znaczy, że jeżeli obywatel spotyka się z odmową udzielenia informacji ze

strony urzędu administracji publicznej, to może podejrzewać, że ten urząd działa

nieuczciwie?

- Przyczyną może być nieuczciwość, bałaganiarstwo, lub po prostu arogancja. Na

przykład pewna organizacja studencka usiłowała uzyskać z Ministerstwa Edukacji

Narodowej i Sportu stanowisko, jakie ten resort zajął w jakiejś sprawie na prośbę Rady

Europy. MENiS odesłał ich do Ministerstwa Sprawa Zagranicznych, za którego

pośrednictwem stanowisko przekazano do Rady Europy. MSZ po prostu odmówił

udostępnienia informacji. Kiedy został do tego zmuszony przez sąd okazało się , że

dokument ten został zgubiony i nikt w Polsce nie wie, jaki był stosunek naszych władz do

tej kwestii.

Znam też przypadek spółdzielni mieszkaniowej, której zarząd rozmyślnie dążył do

doprowadzenia jej do bankructwa. Jej członkowie musieli stoczyć długą walkę, by

uzyskać dostęp do informacji niezbędnej do obrony ich interesów.

- Gazety Grupy Wydawniczej Polskapresse rozpoczynają kampanię MASZ PRAWO

WIEDZIEĆ , której celem jest uświadomienie obywatelowi, mieszkańcowi

określonego miasta, lokatorowi jakiejś spółdzielni, petentowi w urzędzie, że ma on

prawo dostępu do informacji, po prostu ma prawo wiedzieć. Czy taka kampania

jest pańskim zdaniem potrzebna?

- Taka kampania jest niezbędna. Każde tego typu działanie służy podniesieniu

sprawności państwa, a sprawność państwa, przejrzystość jego struktur decyzyjnych, to

pięta achillesowa współczesnej Polski. Bez tego nasz awans we współczesnym świecie

będzie zwykłą mrzonką.

- Dziękuję za rozmowę

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: