gwary polskie.doc

Temat zajęć: Gwary polskie

Cele:

-          uwrażliwianie na piękno języka gwarowego,

-          wykorzystywanie różnych źródeł informacji.

Efekty:

-          znajomość gwar największych regionów kraju,

-          rozpoznawanie regionów i charakteryzowanie ich,

-          samodzielne wyszukiwanie informacji i przeprowadzanie analizy,

-          znajomość zasad tworzenia poprawnej wypowiedzi.

Metody pracy:

-          ekspresja słowna (rozmowa, swobodne wypowiedzi, burza mózgów),

-          gra dydaktyczna.

Pomoce:

-          słowniki gwar,

-          Encyklopedia PWN,

-          mapa geograficzna Polski,

-          foldery turystyczne,

-          informatory,

-          kartony,

-          kredki.

Przebieg zajęć:

I. Wprowadzenie:

1.     Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem zajęć:

-          przedstawia Polskę jako zbiór regionów z różnymi zwyczajami, różnorodnością mowy,

-          opisuje rejony kraju posiłkując się mapą.

2.     Uczniowie w grupach przygotowują wiadomości na temat jednego z regionów (korzystają z folderów i informatorów – krótkie informacje o największych rejonach: Kaszuby, Mazowsze, Podhale, Śląsk).

3.     Krótka prezentacja: określenie położenia, opis stroju – przedstawienie ilustracji, tradycji, potraw, itp.

II. Część właściwa:

4.     Czy w naszym języku potocznym używamy gwar?

-          wyszukiwanie znaczenia słowa gwara w encyklopedii

gwara – terytorialna odmiana języka narodowego; mowa wsi różniąca się cechami fonetycznymi, morfologicznymi, składniowymi i leksykalnymi od języka ogólnonarodowego

regionalizm – wyraz, znaczenie wyrazu lub konstrukcja składniowa, właściwe mowie pewnego regionu,

-          przykłady regionalizmów i gwar podawane przez uczniów:

skibka, na pole, baciarz, fejny, flinta, galoty.

5.     Na podstawie przygotowanych przez nauczyciela regionalizmów uczniowie tworzą przykładową tabelę – informator:

6. Podopieczni zaznajamiają się ze sposobami użytkowania słowników gwar:

-          przedstawienie źródeł informacji,

-          wyjaśnienie sposobów użytkowania,

-          ćwiczenia w wyszukiwaniu wyrazów.

Doskonałe zbiory gwar można również znaleźć w Internecie.

7. W grupach uczniowie tłumaczą przygotowane przez wychowawcę teksty z  Podhala, Śląska, Kaszub.

8. Tworzenie opowiadań zawierających elementy gwary:

-          układanie zdań prostych i złożonych (przypomnienie zasad poprawnej wypowiedzi),

-          próby tłumaczenia opowiadań na język gwarowy.

III. Zakończenie:

9. Wspólne definiowanie znaczenie gwary – poprzez opis co stanowi dla nas, dla języka polskiego:

GWARA – barwność wyrazów, swoista kultura, dodatek do mowy ojczystej, specyfika regionów naszego kraju.

10. Podsumowanie zajęć:

-          co było najciekawsze?

-          co stanowiło trudność?

11. Gra dydaktyczna:

Uczniowie dzielą się na zespoły, które przygotowują dla przeciwnika  ilustrowane zagadki – mogą to być przedmioty charakterystyczne dla określonego regionu. Pozostali muszą podać nazwę w danej gwarze, określić położenie regionu na mapie.