List do Cezara
Pierwszych siedem centurii Nostradamus dedykował swojemu synowi z drugiego małżeństwa Cezarowi (1553-1639). Tłumaczenie na podstawie oryginału ukazuje trudność odczytu, jaką mają także współcześni Francuzi, tekstu napisanego zawiłym XVI-wiecznym stylem. Niemniej warto się przez ten tekst przedrzeć, w skupieniu rozważając każde zdanie, gdyż kryje w sobie skarby wiedzy duchowej i istotę światopoglądu Nostradamusa, opartą na wiedzy, nie tylko wierze.
PRZEDMOWAMISTRZA MICHELANOSTRADAMUSADo jego Proroctw.Cezarowi Nostradamusowi synowiŻYCIA I SZCZĘŚCIA
[1] TWOJE PÓŹNE nastanie CEZARZE NOSTRADAMIE, mój synu, pozwoliło mi poświęcić wiele swojego czasu ciągłym czuwaniom nocnym, na to by zdać pisemnie tobie, pozostawienie pamięci, po cielesnym wygaśnięciu twego progenitora, ku zarazem korzyści ludzkości, o tym, co Boska esencja poprzez Astronomiczne obroty dała mi poznać.
[2] I odpokąd spodobało się Bogu nieśmiertelnemu, że nie masz być ubrany w naturalną światłość na tej ziemskiej niwie, & nie chce oznajmić twoich lat, które jeszczeć nie nadeszły, tudzież twoje miesiące Marsowe, niezdolne przyjąć w swoje słabe zrozumienie tego, co będę zmuszony po [upłynięciu] mych dni wypełnić:
[3] widno, że nie jest możliwe zostawić ci pisemnie tego, co byłoby zębem czasu zatarte: albowiem słowo dziedziczne tajemnej przepowiedni będzie w moim żołądku zawarte:
[4] dowodząc również ostatku bytu niepewnych przypadków śmiertelnika; & że wszystko jest rządzone i zarządzane przez moc Boga nieocenionego, inspirującą nas nie bachanckim szałem, ani limfatycznym popędem, lecz przez astronomiczne twierdzenia, "Tylko natury boskie wieszczą natchnione i w duchu proroczym uczestniczą".
[5] Tak jak od bardzo dawna wielokrotnie przepowiadałem na długi czas przedtem ten, co odtąd spełnił się & w poszczególnych regionach, przypisując wszystkiemu byt przez cnotę & inspirację boską, & inne winszowane & nieszczęsne przypadki z przyspieszonej pochopności wygłoszone, co odtąd dzieją się poprzez one strefy świata:
[6] zapragnąłem zmilczeć & zostawić, zamiast przyczyniać zniewagi, & nie tyleż jedynie o czasie obecnym, lecz również w największej części o przyszłym, wyłożenie pisemnie, dlaczegóż rządy sekt, & religie zostaną zmienione tak przeciwnie; a nawet diametralnie względem teraźniejszości, że jeśli chciałbym odkryć to, co dziać się będzie - ci z rządu, sekta, religia, & wiara mogliby znaleźć tak niezgodnym z ich fantazją małego palca, że zaczęliby potępiać to, co przez stulecia spełniając się zostałoby poznane, stając się widne & ukazane.
[7] Dowodem również sentencja prawdziwego Zbawiciela, "Nie rzucajcie pereł przed wieprze, aby nie deptały ich stopami, odwróciły się i was rozszarpały!". Któraż była przyczyną decyzji cofnięcia mej mowy do ludu, & pióra na papierze:
[8] potem zapragnąłem wylać to z siebie ogłaszając ze względu na nadejście komuny poprzez zawiłe & kłopotliwe sentencje przyszłe przyczyny, same najpilniejsze, & te co widziałem, niejakiej ludzkiej odmiany, co zdarza się gorszyć wrażliwość uszu, & każde zapisane pod dojrzałą postacią, zgoła więcej niż proroczą:
[9] tyle że, "Tak i Ty, o Boże ukryłeś to przed mędrcami i rozumnymi, tzn. przed potężnymi i królami, i włożyłeś w serca maluczkich i słabych": & w Proroków: na mocy Boga nieśmiertelnego, & od dobrych aniołów otrzymali ducha wieszczby, z powodu jakiego widzą wypadki odległe, & zaczynają przewidywać przyszłe zdarzenia: albowiem żadne nie może się dokonać bez niego, u którychże tak wielka jest moc & łaskawość ku podległym, co tymczasem przebywają w nich; wszelako innym wynikom poddani ze względu na podobieństwo przyczyny dobrego geniusza; ta gorączka & moc wieszczenia zbliża się do nas: jako zdarza się nam skutkiem promieni słońca, które przybywają wywierając swój wpływ na ciała elementarne, & nie elementarne.
[10] Zaiste my, którzyśmy ludźmi, nie możemy nic z naszego naturalnego poznania, & skłonności przyrodzonej poznać z zawiłych sekretów Boga stwórcy, "Ponieważ nie przystoi nam znać czasów i chwili", itd.
[11] Tyle że również obecnie mogą działać & istnieć osobistości, którym Bóg stwórca zechciał odsłonić przez imaginatywne wrażenia, pewne sekrety przyszłości zgodne z astrologią wyroczną, jako w przeszłości, których niejaka moc & wolitywna właściwość miałażby nadejść poprzez nich, jako płomyk ognia uwidoczniwszy się, gdy wzbudzając go zechciano by sądzić boskie & ludzkie podszepty. Albowiem dzieła boskie, że zupełnie są nieograniczone, Bóg je przybywa wypełnić: za pośrednictwem, które jest pośród anioły: owo trzecie, owi źli.
[12] Aleć mój synu mówię ci tutaj nieco zbyt zawile: lubo co do tajemnych wieszczb, które zaczyna się odbierać przez subtelnego ducha ognia, [ten] kto niekiedy - przez niespokojne zrozumienie kontemplując najwyższą z gwiazd, tak jakoby czuwając, nawet w wymowach zadziwiające zapisy ogłosiwszy bez strachu - mniej osiąga z nieprzystojnej gadatliwości: lecz cóż? wszystko pochodziłożby z boskiej mocy wielkiego Boga odwiecznego, od którego cała łaska pochodzi.
[13] Pomimo mój synu, że użyłem miana proroka, nie chcę sobie przyznawać tytułu o tak wysokiej wzniosłości w czasie obecnym: albowiem kto "Prorokiem zwan dzisiaj, niegdyś zwan był widzącym": bowiem prorokiem właściwie mój synu, jest ten kto widzi rzeczy odległe od przyrodzonego poznania wszelkiego stworzenia.
[14] I przypadek nadchodzący co prorok pośredniczący doskonałej światłości proroctwa ukazuje go jawnie z rzeczy boskich, jak ludzkich: zanim zdoła się to wydarzyć, widne skutki przyszłej przepowiedni ciągną się długo.
[15] Albowiem sekrety Boga niepojęte, & cnota wykonująca kontyngent rozległego obszaru poznania naturalnego, biorą swój przypadkowy bliższy [w czasie] początek z wolnej woli, dowodząc onych przyczyn, które z siebie samych nie mogą zyskać tegoż baczenia aby zostać poznane, ani przez ludzkich wieszczów, ani przez inne poznanie, lub tajemną cnotę pojętą spod sklepienia Nieba samego, również za sprawą obecności pełnej wieczności, co przybywa w sobie objąć każdy czas. Aleć pośrednicząc niejako niepodzielnej wieczności, przez bezładne wstrząsania Hiraklenowe, przyczyny poprzez niebiański ruch są poznawane.
[16] Nie mówię, mój synu - ażebyś dobrze to zrozumiał - że poznanie tej materii nie może się jeszcze odcisnąć w twoim wątłym mózgu, że przyczyny przyszłe wielce odległe nie miałyżby zaistnieć w świadomości stworzenia rozsądnego: jeśli istnieją szczerze pomimo owego stworzenia o duszy rozumnej ze spraw obecnych odległych, nie są mu bynajmniej ani zbyt tajemne, ani zbyt odkryte:
[17] aleć owego wypełnienia przyczyn baczenie nie może sobie zjednać bez tejże boskiej inspiracji: widno że całe doznawane natchnienie prorocze biorącym swój główny aktywny początek od Boga stwórcy, potem z godziny, & z natury. Jakimże sposobem, będące obojętnymi przyczyny obojętnie zrodzone, & nie zrodzone, przepowiednia po części spełnia, gdy została przepowiedziana?
[18] Albowiem rozumienie wykreowane intelektualnie nie może widzieć tajemnie, a jeno przez głos wzbudzony u krawędzi, pośredniczący drobnemu płomieniowi, na stronę którego przyczyny przyszłe zaczynają się skłaniać.
[19] I takoż mój synu, dodaję ci, ażebyś nigdy nie zechciał stosować swego rozumienia do takich dumań & marności, które wysuszają ciało & skazują na zgubę duszę, dając zamęt słabym zmysłom: tejż samej marności najbardziej co obrzydła magia odrzucona ongiś przez święte pisma, & przez boskie kanony, a [stosował] główną miarę jaką jest uznany osąd Astrologii wyrocznej: przez którąż & na mocy inspiracji & objawienia boskiego, z ciągłego czuwania & obrachunków, mamy nasze proroctwa zredagowane na piśmie.
[20] I aczkolwiek owa tajemna Filozofia nie została potępiona, nigdy nie zechciałem przedstawiać swych nieograniczonych przeświadczeń, choć kilka woluminów, które były ukryte przez długie wieki mnie zostały ujawnione. Czyżby centurie na początku były ukryte
[21] Aleć przypuszczając to, co stałoby się niechybnie, uczyniłem z tego po lekturze podarek Wulkanowi, którego wszakże zanim zechciał je pochłonąć, płomień liżący powietrze wydał bardziej jasny niż naturalny żar, jakoby jasność ognia z błysku błyskawicy, iluminując niespodzianie dom, tak jako bywało przy nagłej pożodze. Czyżby kilka woluminów zostało spalonych
[22] Dlategoż, ażebyście na przyszłość nie zostali zwiedzeni, zbadawszy zupełną transformację tyleż selenową co solarną & spod ziemi metale niekorodujące, & w falach tajemnych, w popioły je obróciłem.
[23] Aleć co do sądu, który zaczyna się wypełniać, pośrednicząc sądowi niebiańskiemu, chcę ci to objawić: jakimż sposobem mieć poznanie przyszłych przyczyn, odrzucając daleko fantastyczne imaginacje, które nastaną, wyodrębniając szczególność miejsc przez boską nadprzyrodzoną inspirację dostrajającą do niebiańskich figur one miejsca, & jedną część czasu o własności tajemnej z cnoty, władzy & boskiej zdolności; w obecności której owe trzy czasy są pojęte przez wieczność, przewrót uczestniczący w przyczynie minionej, obecnej i przyszłej: "Ponieważ wszystko obnażone i otwarte", itd.
[24] Dla czegoż, mój synu, możesz łatwo pomimo twego delikatnego mózgu, pojąć, że rzeczy, które winny stać się, mogą się zapowiedzieć poprzez nocne & niebiańskie światłości, które są naturalne, & przez ducha proroctwa:
[25] nie żebym chciał przypisać sobie miano czy osiągnięcie prorocze, lecz z jawnego natchnienia, jako człowiek śmiertelny, nie mniej odległy zmysłami Niebu, co stopami ziemi. "Nie mogę się mylić i nie można mnie zmylić", jestem grzesznikiem większym niż ktokolwiek z tego świata, podległym wszelkim ludzkim strapieniom.
[26] Aleć będąc zaskoczony nieraz tygodniem limfatycznym, & z powodu długiej kalkulacji, oddając się studiom nocnym o siarcznym zapachu, skomponowałem Księgi proroctw zawarłszy w każdej setkę czterowierszy astronomicznych z proroctw, jakie zechciałem po trosze niejasno zestawić: & są to wieczne wieszczby, na odtąd do roku 3797.
[27] Jakaż możliwość zacznie ściągać czoło niejednym, widzącym tak długą rozciągłość, & pod każdym zasklepieniem Księżyca zyska miejsce & zrozumienie: & to uznając powszechnie na całej ziemi owe przyczyny, mój synu. Co, jeśli dożywasz wieku przyrodzonego & człowieczego, ujrzysz wedle swego klimatu, na własnym niebie swoich urodzin, onych przyszłych wypadków przewidzenie.
[28] Chociaż sam Bóg odwieczny, może być tym jedynym, który mógłby poznać wieczność swojej światłości, pochodząc z siebie samego: & mówię szczerze, że tym, którym jego olbrzymia wspaniałość, która jest bez miary & niepojęta, zechciał przez długą inspirację melancholiczną objawić, iż pośrednicząc tejże tajemnej przyczynie ukazanej wróżebnie, szczególnie z dwóch głównych powodów, które są przyswajalne rozumieniu tegoż natchnionego, który prorokuje, owóż jedno jest które przybywa zalać, objaśniające światło nadprzyrodzone, wobec osobistości, która przepowiada przez doktrynę Gwiazd, & prorokuje z natchnionego odkrycia: jakie jest jednym pewnym udziałem w boskiej wieczności: pośrednicząc któremu prorok zaczyna sądzić o tym, co jego boski duch dał mu mocą Boga stwórcy, & przez naturalne podżeganie:
[29] zgoła ku wiedzy, że to co przepowiada, jest prawdą, & wzięło swój początek eterycznie: & takaż światłość & drobny płomień jest ostatecznie sprawczy, & skutkiem takiejż wyniosłości: nie mniejszej niż naturalna jasność & naturalna światłość oddaje Filozofów tak utwierdzonych, że pośrednicząc źródłom pierwszej przyczyny dosięgli głębszych otchłani wyższej doktryny.
[30] Aleć na ten koniec, mój synu, że nie błądzę zbyt głęboko dla przyszłej biegłości twoich zmysłów, & również że znajduję, iż pisma spowodują tak wielką & niezrównaną szkodę, że odkrywam świat przed nastaniem powszechnej pożogi, tyleż za sprawą potopów & tak wysokich zalewów, że nie będzie prawie terytorium, które miałoby nie być pokryte wodą: & będzie przez tak długi czas, że wyjąwszy położenia enograficzne & topograficzne, ażebyż wszelkie nie zostało zgubione:
[31] również przed & po tychże zalewach, w wielu stronach deszcze będą tak drobne, & spadnie z nieba tak wielka obfitość ognia, & kamieni rozżarzonych, że nie zamieszka tam nikt kto ma nie być pochłonięty: & toż tu ma dziać się, & na krótko, & przed ową ostatnią pożogą.
[32] Albowiem chociaż planeta Marsa dokonuje swojej epoki, & na koniec swego ostatniego obiegu, tak znów go ona podejmie: aleć zgromadzeni owi jedni w Wodniku przez wiele lat, owi drudzy w Raku przez dłuższe & nieprzerwane.
[33] A teraz, iże jesteśmy prowadzeni przez Księżyc, pośredniczący wszechmocy Boga odwiecznego, aż przedtem nim dokona on swego całkowitego okrążenia, Słońce nadejdzie, & potem Saturn. Albowiem podług znaków niebiańskich, panowanie Saturna nastanie z powrotem, jako wszystko obliczone, świat zbliża się do nieopanowywalnego przewrotu [rewolucji]:
[34] & że od teraz, gdy to tutaj ci zapisuję przedtem na
sto & siedemdziesiąt siedem lat, trzy miesiące, jedenaście dni z powodu zarazy, długiego głodu, & wojen, & w dodatku przez powodzie świat pomiędzy tymże & tamtym terminem oznaczonym z góry, przedtem & potem wielokrotnie, zostanie tak zmniejszony, & tak mało świata zostanie, że nie znajdzie się nikt kto chciałby wziąć pola, które staną się wolne równie długo, jak przebywały w poddaństwie:
[35] & owóż co do widzialnego sądu niebiańskiego, że chociaż bylibyśmy w siódmej liczbie tysiąca, która dokańcza wszystko, zbliżając nas do ósmej, gdzie istnieje firmament ósmej sfery, co przebywa w wymiarze swobodnym, gdy wielki Bóg odwieczny przybędzie dokonać przewrotu: gdy obrazy niebiańskie znów powrócą do poruszania się, & obieg górny, który nam oddaje ziemię stabilną & stałej "nie pochyli po wiek wieków": wyjąwszy położenie, że kiedy jego wola zostanie spełniona, to się zdarzy, lecz już wcale nie inaczej:
[36] chociaż przez dwuznaczne poglądy przekraczające wszelkie naturalne racje z powodu Mahometańskich snów, również nieraz Bóg stwórca poprzez ministrów swoich zwiastunów ognia, w płomieniu pisma, przybędzie przedstawić zmysłom zewnętrznym, zarówno naszym oczom, przyczyny przyszłej przepowiedni oznaczone wydarzeniem przyszłym, które należy się temu, kto ma przepowiednię objawić.
[37] Albowiem przepowiednia która powstaje ze światłości zewnętrznej [nadziemskiej] zaczyna nieomylnie osądzać częściowo wraz z & pośrednicząc światłu zewnętrznemu: [nadziemskiemu] chociaż doprawdy onąż częścią która zdaje się posiadać okiem zrozumienia to, co nie jest uszkodzeniem zmysłu imaginatywnego: racja jest aż nadto oczywista, wszelki byt przepowiada przez przewodnictwo bóstwa, & na mocy natchnionego ducha anielskiego człowiekowi prorokującemu, udzielając namaszczeń wieszczb przychodzącemu do oświecenia [zaczynającemu iluminować], podniecając go wprzód za sprawą fantazji rozmaitymi nocnymi zjawami, aż z powodu dziennej pewności prorokuje poprzez zarząd astronomiczny, złączon ściśle z najświętszą przyszłą przepowiednią, nie spoiwszy z czym innym co odwadze wolno.
[38] Bywaj obecnie usłyszeć, mój synu, że znajduję z moich obrotów, co są zgodne z jawnym natchnieniem, że miecz śmiertelny zbliża się ku nam obecnie poprzez mór, wojnę, okropniejszą jakiej za życia trzech mężów nie było, & głód, jaki spadnie na ziemię, & wróci tam często: albowiem gwiazdy zezwalają na przewrót:
[39] & również powiedziano: "ukarzę rózgą żelazną ich przewinienia i winę ich biczami", albowiem miłosierdzie Pana nie będzie już szafowane czas jakiś, mój synu, aż większość moich proroctw zostanie spełniona, & zaczną być przez spełnienie minione.
[40] Wonczas wielokrotnie trwające nieszczęsne zawieruchy, "Zdepczę" rzeknie Pan, & "złamię, i nie zlituję się", & tysiąc innych wypadków które zdarzą się przez wody & nieustanne deszcze, jako więcej na równi zredagowałem pisemnie w moich innych proroctwach, które są skomponowane obszernie, prozą, wyszczególniając miejsca, czasy, & termin odgórny, aż później nadeszli ludzie, zobaczą rozpoznawszy wypadki wydarzone niezawodnie, jakie zaznaczyliśmy w innych, mówiących jaśniej; pomimo że spod chmury będą rozumiane ich zamysły: "Ale gdy przyjdzie czas zniknie ludzka niewiedza", wydarzenie zostanie lepiej objaśnione.
[41] Doszedłszy końca, mój synu, weź zatem ten dar od swego ojca, M. Nostradamusa, mającego nadzieję ogłosić ci każde jedno proroctwo z czterowierszy tu zamieszczonych. Upraszając Boga nieśmiertelnego, aby zechciał ci użyczyć życia długiego w dobrym & pomyślnym szczęściuW Salon owóż I Marca 1555.
tłum. z oryginału francuskiego Ewa Seydlitz
wojslaw