Języki Obce w Szkole nr. 2004-04.pdf

angielski

francuski

hiszpañski

³aciñski

niemiecki

Nr 4/2004

wrzesieñ/paŸdziernik

Rok XLVIII 4(245)

ISSN 0446-7965

polski

rosyjski

w³oski

Spis treœci

Od Redakcji ............................................. 3

Barbara Czarnecka-Cicha – Nie bójmy siê

nowej matury .......................................... 64

Anna Jaroszewska – Nowe egzaminy Insty-

tutu Goethego. Czêœæ II – Fit in Deutsch 2 ....... 66

Renata Klimek-Kowalska, Marek Zaj¹c –

Programy Concorde, Hola i Formatore

w roku 2004 ............................................ 69

Wioletta Piegzik – Rola i znaczenie greckich

oraz ³aciñskich prefiksów w wybranych

jêzykach indoeuropejskich ......................... 5

Halina Dziedzic – Dywagacje ³aciñsko-

w³oskie ..................................................... 11

Emanuela Fiksa – „Kiedy jest TERAZ”,

czyli czas Present Perfect na lekcji jêzyka

angielskiego i kilka innych kwestii ............. 13

Krzysztof Polok – Miejsce t³a kulturowego

w ca³oœciowym przekazie informacji

jêzykowych podczas lekcji ......................... 14

Elbieta Gesing – Komputer na lekcji

jêzyka rosyjskiego w szkole œredniej ........... 72

Amadeusz Lipczak – Wykorzystanie

Internetu do nauczania jêzyka niemieckiego 76

Aneta Tomasz-Majoch – Udzia³ w miêdzy-

narodowych projektach: e-mailowym

i internetowym jako sposób na

przygotowanie uczniów do czêœci pisemnej

nowej matury ........................................... 77

Agnieszka M. Kaszkur – Autumn festivals

in the south of England ............................ 80

Barbara G³owacka – Europejskie porfolio

jêzykowe – „Mimo wszystko jest potrzebny

nauczyciel” ............................................... 21

Edyta Wajda – Europejskie porfolio

jêzykowe dla uczniów od 10 do 15 jako

forma oceniania alternatywnego ............... 31

Krystyna Herzig, Ma³gorzta Pamu³a

– Techniki i strategie czytania w jêzyku

obcym na poziomie gimnazjalnym ............ 34

Marcin Pop³awski – Interpunkcja – co to

takiego? ................................................... 39

Renata Mueller-Trinczek – Jêzyk niemiecki

zabaw¹ w przedszkolu .............................. 83

Aleksandra Glazer – Am Gemüsestand ..... 85

Monika Grabowska – La grammaire est

une chason douce... ................................. 87

Dorota Pinczuk – Jaœ i Ma³gosia .............. 91

Alina Matusz – Poznajemy inne kraje i ich

kulturê ..................................................... 96

Anna Korczyñska, Ewelina Kundera –

Jak w gimnazjum przygotowaæ uczniów

do ustnej matury z jêzyka obcego? .......... 103

Pawe³ Poszytek – III Edycja Konkursu

EUROPEAN LANGUAGE LABEL

roztrzygniêta ............................................ 47

Jadwiga Zarêbska – Powszechnoœæ

nauczania jêzyków obcych w roku szkolnym

2003/04 ................................................... 54

Anna Jurek – Jêzyki obce w nauczaniu

uczniów z dysleksj¹ rozwojow¹. Czêœæ IV ... 60

Halina Szwajgier – Tworzymy poezjê na

lekcji jêzyka niemieckiego ....................... 105

Izabela Stasiak, Alicja Petrykiewicz –

Przek³ad tekstu literackiego – prosta

umiejêtnoœæ czy trudna sztuka? ............... 107

Anna Nakielska-Kowalska, Aleksandra

Górna – Lektor B. Schlinka na lekcjach

jêzyka polskiego i niemieckiego .............. 112

Jolanta Moll – Der Vorleser von Bernhard

Schlink im Unterricht .............................. 118

Maria Sikuciñska – „Plaisir de lecture

dure toute la vie” ................................... 124

Magdalena Ha³asiñska – Lekcja

o regionie, w którym mieszkamy ............ 128

Bogdan Bernacki – Miêdzy korelacj¹

a œcie¿kami miêdzyprzedmiotowymi ....... 131

Anna W³odarczyk – Lekcja z wykorzysta-

niem artyku³u z prasy rosyjskiej .............. 136

Danuta Gieryn – „3 w jednym”, czyli jak

na jednej lekcji realizowaæ treœci œcie¿ek,

program nauczania i przygotowywaæ

do matury ............................................. 170

Joanna Augustynowicz –

Realioznawstwo na lekcji jêzyka obcego .... 172

Ewa Michalska – Jêzyki obce ci¹gle

obce ...................................................... 173

Agnieszka Leszczyñska – Halloween –

konkurs na najciekawszy kostium

i najpiêkniejsz¹ ozdobê .......................... 175

Anna Mystkowska-Wiertelak – Pierwszy

miêdzyszkolny konkurs jêzyka angielskiego

w Kaliszu ............................................... 176

Regina Karczewska – Organizacja

konkursów jêzyka rosyjskiego .................. 177

Olga Cupia³, Anna Zugaj – Konkurs

„POLIGLOTA” – czyli d¹browski wielobój

lingwistyczny ........................................... 179

Ludmi³a Furman – Konkurs wiedzy o

jednym z regionów Hiszpanii .................. 182

Piotr Wietrzykowski – X Wojewódzki

konkurs antyczno-³aciñski

i V Regionalny konkurs mitologiczny ....... 183

Joanna Kamiñska – Integruj¹cy trabant ... 185

Renata Poœpiech – Program M³odzie¿

i œrodowisko – wspó³praca transgraniczna ..... 186

Aneta Wêc³awek – Zajêcia dla uczniów ... 188

Gra¿yna Mojsiej – Sta¿ w Sèvres ............ 189

Katarzyna Ciechanowicz-Gajewska –

Brzechwa po angielsku ........................... 139

Teresa Mastalerz – St. Brigid’s Lesson ... 141

Kalina D³ugoñska, Wies³aw Reszkowski

– Kwiz o Irlandii ..................................... 144

Anna Burzyñska, Gra¿yna Mojsiej,

Alina Pucykowicz – Dossier pour la

préparation des lycéens à la passation

de l’unité A3 du DELF ............................ 146

Jaros³aw Strza³a – Konkurs gramatyczno-

leksykalny z jêzyka angielskiego

w gimnazjum ......................................... 148

Anna Mystkowska-Wiertelak – Miêdzy-

szkolny konkurs jêzyka angielskiego .... 150

Olga Cupia³ – Konkurs jêzyków obcych

„POLIGLOTA” dla gimnazjum ................... 154

Olga Cupia³ – Konkurs jêzyków obcych

„POLIGLOTA” dla szkó³ ponadgimnazjalnych 160

Gabriela Smolij – Des clips pour

apprendre .............................................. 190

Tomasz Nowak – Krytyczna ocena czytanek

i zwi¹zanych z nimi zadañ w podrêczniku

Opportunities pre-intermediate, a nowa

matura .................................................. 191

Lilia Marsza³ek, Marek Marsza³ek

–

Ma³gorzata Lubina, Grzegorz Lubina –

Ca³a Polska czyta dzieciom... nie tylko po

polsku ....................................................... 167

Ma³gorzata Tomczyk – Uczniowskie

prezentacje ............................................ 168

Magdalena Schmelzer – Od dialogu do

inscenizacji, czyli sposób na rozwijanie

sprawnoœci jêzykowych ........................... 169

Materia³y

uzupe³niaj¹ce z jêzyka rosyjskiego ........... 193

Barbara Ko³odziejczyk – Królestwo s³ów 196

Barbara Ko³odziejczyk – Jak motywowaæ

uczniów do nauki jêzyka obcego ............. 198

Krystyna Szymankiewicz – Dictionnaire

de didactique du français langue

étrangère et seconde .............................. 199

Od Redakcji

Szanowni Pañstwo

W nowym roku szkolnym 2004/2005 mamy dwa wielkie wydarzenia, które bezpoœrednio

dotycz¹ nauczycieli jêzyków obcych:

obowi¹zkowv egzamin maturalny z jêzyka obcego.

O Europejskim portfolio jêzykowym pisaliœmy ju¿ wiele. Równie¿ i w tym numerze zamieszcza-

my dwa artyku³y autorek Portfolio – Barbary G³owackiej i Edyty Wajdy. Nie mo¿na jednak, korzysta-

j¹c z okazji ukazania siê Portfolio drukiem, nie wspomnieæ o wadze, jak¹ nadajemy tej, wydaje siê

niepozornej, ksi¹¿eczce.

Jednym z zadañ Europejskiego portfolio jêzykowego jest zmiana postaw uczniowskich . Portfo-

lio, gdy zostanie ju¿ wprowadzone do szkó³, ma siê staæ wy³¹czn¹ w³asnoœci¹ ucznia i ma mu pomóc

w okreœlaniu celów jego nauki, ocenianiu w³asnych postêpów jêzykowych i dokumentowaniu swo-

ich osi¹gniêæ. A to oznacza zwrócenie uwagi na pozytywne strony procesu uczenia siê/nauczania.

Znaj¹c realia szkolne wiemy, ¿e jako nauczyciele ograniczamy nasze chwalenie postêpów ucznia

czêsto do zdawkowych komentarzy: bardzo dobrze, wyœmienicie, oby tak dalej , a wiêcej uwagi przy-

k³adamy do tego, czego jeszcze uczeñ musi siê nauczyæ. Za ma³o i za rzadko chwalimy, bo ci¹gle

„gonimy” program, podrêcznik i stale mamy poczucie, ¿e jeszcze tyle musimy nauczyæ. No i tylu jest

tych uczniów, tyle prac do sprawdzenia, tyle spraw do zapamiêtania.

Portfolio nie spowolni tempa naszej pracy, ale pozwoli samemu uczniowi dostrzegaæ swoje

postêpy. A to oznacza budowanie wiary w siebie i w swe mo¿liwoœci. Ilu¿ mamy takich uczniów,

którzy stale dostaj¹ s³abe oceny z klasówek i testów, ma³o siê odzywaj¹ na lekcjach, a ich postêpy s¹

zaledwie dostrzegalne. Teraz to oni sami bêd¹ je dostrzegaæ. A dziêki temu uwierz¹ w siebie, bo

jednak powoli bêd¹ zaznaczaæ swoje osi¹gniêcia w Portfolio , œledziæ na podstawie list umiejêtnoœci,

czego jeszcze mog¹ siê nauczyæ, rozszerzaæ te listy – wreszcie dostrzeg¹, ¿e czegoœ siê w ró¿nych

jêzykach nauczyli. Nie ma wiêkszego Ÿród³a motywacji ni¿ wiara w siebie. To wiara pozwoli uczniowi

uczyæ siê z coraz wiêkszymi sukcesami i udowadniaæ sobie, a jeœli zaistnieje taka potrzeba i nauczy-

cielowi, ¿e „coœ ju¿ umie”.

Uczeñ dziêki Portfolio staje siê osob¹ bezpoœrednio zainteresowan¹ swoj¹ nauk¹. Ci¹g³e po-

wtarzanie ju¿ od szko³y podstawowej –„ ucz siê jêzyków, bo tym samym stworzysz sobie wiêksze

mo¿liwoœci pracy w przysz³oœci” – jest niewiele znacz¹cym sloganem. Ale zdanie „dostrzegaj sam swoje

postêpy, ciesz siê z nich i staraj siê o nowe” – ma g³êboki sens. W ankietach popilota¿owych nauczycie-

le cytowali wypowiedzi rodziców, którzy opowiadali, z jakim zaanga¿owaniem uczniowie, zw³aszcza

ci s³absi, wykonywali ró¿ne prace, by je zamieœciæ w Dossier . Jak ros³a ich motywacja i chêæ do nauki

– i to jest w³aœnie ten sukces Portfolio – tworzenie pozytywnego wizerunku ucznia.

Korzystanie z Europejskiego portfolio jêzykowego to równie¿ odwo³ywanie siê do emocji. Bo

jêzyk to ja – ten jêzyk, którym siê pos³ugujê, odzwierciedla moj¹ to¿samoœæ – sk¹d pochodzê, kim

jestem i dok¹d zmierzam. Mój zasób s³ownictwa, mój akcent i intonacja wypowiadanych przeze

mnie zdañ wywo³uje ró¿ne reakcje i ró¿ne emocje u moich rozmówców czy s³uchaczy. Uwra¿liwia i

mnie, i ich równie¿ na jêzyki. Zwraca uwagê na to¿samoœæ interkulturow¹. Moja babcia mówi po

kaszubsku albo po czesku, albo po wêgiersku, dlaczego ja mam nie mówiæ w tym jêzyku, przecie¿

tyle w nim rozumiem? Umiem coœ wyraziæ w moim ojczystym jêzyku – jak to powiedzieæ po hiszpañ-

sku? Albo jak wyraziæ po polsku znaczenie zawarte w jakimœ angielskim idiomie? Tak ju¿ myœl¹ nasi

uczniowie, a taka postawa u³atwia komunikowanie siê z obcojêzycznym partnerem.

Z Portfolio pracuj¹ uczniowie prawie w ca³ej Europie. Pierwsze polskie Portfolio pozwala

rozpocz¹æ z nim pracê uczniom w wieku 10-15 lat. W przysz³ym roku uka¿e siê Portfolio dla m³od-

ukazanie siê Europejskiego portfolio jêzykowego,

szych dzieci (dla klas O-III) i mamy nadziejê, ¿e uda nam siê równie¿ wydaæ Portfolio dla uczniów

powy¿ej 16 roku ¿ycia (patrz www . codn.edu.pl/portfolio) .

Matura z jêzyka obcego równie¿ budzi emocje – choæ nie tak pozytywne – i strach, zarówno

w uczniach, jak i w nauczycielach. Tyle siê ju¿ o niej mówi³o i pisa³o – równie¿ na naszych ³amach

– i wreszcie nadszed³ ten rok, w którym musi siê ona odbyæ. I do niej te¿ trzeba podejœæ z wiar¹.

Wszystko to, co sprawdza nowa matura z jêzyka obcego, jest æwiczone prawie na ka¿dej lekcji –

kszta³cimy ró¿ne umiejêtnoœci jêzykowe – te same, które s¹ sprawdzane na egzaminie maturalnym.

Nasi uczniowie naprawdê nie s¹ tacy Ÿli – dadz¹ sobie radê – poka¿my im tylko, ¿e naprawdê coœ

potrafi¹. Skorzystajmy z przes³ania Europejskiego portfolio jêzykowego – pochwa³a i wiara we w³asne

mo¿liwoœci jest drog¹ do sukcesu. A wytworzona motywacja zmusi nawet najs³abszego ucznia do

intensywnej pracy.

Z ¿yczeniami wiary w sukcesy naszych uczniów

Maria Gorzelak i Zespó³ Redakcyjny

JÊZYK I KULTURA

Wioletta Piegzik 1)

Wroc³aw

Rola i znaczenie greckich oraz ³aciñskich prefiksów

w wybranych jêzykach indoeuropejskich

Koncepcja niniejszej pracy polega na

przedstawieniu zagadnienia zwanego s³owo-

twórstwem morfologicznym w kontekœcie na-

uczania/ uczenia siê jêzyków obcych. Zjawisko

tworzenia nowych jednostek wyrazowych przez

³¹czenie s³owa lub tematu s³owa ju¿ istniej¹ce-

go z okreœlonymi cz¹stkami s³owotwórczymi

– przedrostkami i przyrostkami – nale¿y do cha-

rakterystycznych i wa¿nych cech wielu jêzyków.

W artykule skupiam siê na wybranych przedim-

kach pochodzenia greckiego i ³aciñskiego 2) . Ana-

lizujê obecnoœæ staro¿ytnych cz¹stek s³owotwór-

czych w powszechnie nauczanych dzisiaj dwóch

jêzykach obcych – jêzyku francuskim oraz jêzy-

ku angielskim. W celu pe³niejszej analizy wspo-

mnianych jêzyków cytujê tak¿e polskojêzyczne

przyk³ady, bêd¹ce odpowiednikami obcojêzycz-

nych terminów. Proponowana poni¿ej próba

komparatystyczna zmierza do ukazania zjawi-

ska wspó³przenikania siê jêzyków oraz zjawisk

zwi¹zanych z etymologi¹. O cz¹stkach s³owo-

twórczych greckich i ³aciñskich mo¿na jednak

mówiæ niezale¿nie, tj. bez prób konfrontacji

dwóch lub, tak jak w niniejszej pracy, trzech jê-

zyków.

Zajêcia z zakresu s³owotwórstwa prefik-

salnego uwa¿am za wa¿ne z wielu powodów.

Po pierwsze, dobra znajomoœæ prefiksów pozwa-

la osobom pos³uguj¹cym siê danym jêzykiem

obcym na zrozumienie lub przynajmniej przy-

bli¿enie siê do istoty nieznanego s³owa. Prawie

nigdy bowiem nie zdarza siê, aby u¿ytkownik

danego jêzyka obcego lub nawet ojczystego nie

napotka³ na nowe s³owo. W przypadku s³owo-

twórstwa morfologicznego w³aœciwie nie mamy

do czynienia z obocznoœciami lub innego typu

wyj¹tkami. Znajomoœæ wyrazu stanowi¹cego

rdzeñ oraz sensu prefiksa zapewnia prawid³o-

we zrozumienie obcej do tej pory jednostki lek-

sykalnej.

Po drugie, s³owotwórstwo prefiksalne

greckie i ³aciñskie jest wa¿ne dla jêzyka specja-

listycznego. Wiele wyrazów z greckimi i ³aciñ-

skimi morfemami mo¿e wydawaæ siê pocz¹tko-

wo zbyt ,,uczone”, lecz ze wszystkimi (lub pra-

wie wszystkimi) pojêciami poznaj¹cy jêzyk spo-

tykaj¹ siê na zajêciach z ró¿nych przedmiotów.

Znajomoœæ s³ownictwa z wielu dziedzin nauki

pozwala na wprowadzenie do pos³ugiwania siê

obcojêzyczn¹ literatur¹ fachow¹ i jest doskona-

³ym treningiem do przysz³ej pracy zawodowej.

Mowa tu oczywiœcie o grupach, których stopieñ

znajomoœci jêzyka obcego kszta³tuje siê na po-

ziomie œrednim lub zaawansowanym.

Omawiane w pracy cz¹stki s³owotwórcze gramatycy umieszczaj¹ w rozdzia³ach poœwieconych derywacji. Grammaire Larousse

wymienia je wœród innych prefiksów pochodzenia ³aciñskiego i greckiego. Nale¿y zauwa¿yæ jednak, co czyni M. Grevisse, ¿e

omawiane cz¹stki nie wp³ywaj¹ na zmianê kategorii gramatycznej s³owa, z którym siê ³¹cz¹, lecz jedynie wzmacniaj¹ jego

znaczenie, tak wiêc niektóre z nich stanowi¹ samodzielne wyrazy, np.: super, extra, ultra , a co siê z tym wi¹¿e, cz¹stki te nie s¹

ewidentnymi prefiksami. Por. M. Grevisse (1986), Le bon Usage. Grammaire française , 12ème édition refondue par A. Gopsse,

Paris: Duclot, s. 242.

1) Autorka jest nauczycielk¹ jêzyka francuskiego w Liceum Ogólnokszta³c¹cym nr VII we Wroc³awiu.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: