WYKŁAD
Kontakt: tel. 8343049. Konsultacje po telefonicznym uzgodnieniu terminu.
Adres: Oczapowskiego 10/4, 01842 Warszawa
Historia psychologii w XIX i XX wieku. Psychologia w poszukiwaniu przedmiotu badań i adekwatnych metod badawczych.
Wykłady obligatoryjne, rok akademicki 2007/2008, semestr letni/zimowy.
Opis kursu i cel zajęć:
Wykłady przedstawiają warunki powstania wyodrębnionej instytucjonalnie psychologii, historię zewnętrzną i wewnętrzną tej nauki, najważniejsze szkoły w XIX i XX wieku, podstawowe spory, jakie toczono w ramach tych szkół i pomiędzy nimi. Celem wykładów jest rozszerzenie już uzyskanych przez studentów wiadomości z psychologii, oraz pokazanie typowych nieścisłości i nieporozumień (np. na temat psychologii W. Wundta, czy Z. Freuda) jakie zdarzają się niekiedy w publikacjach, jak też przedstawienie historycznych zmian znaczeń podstawowych pojęć psychologicznych (takich jak: świadomość, myślenie, motywacja, pamięć, etc.). Przedstawiona też będzie rola i miejsce polskiej myśli psychologicznej w ogólnej historii psychologii. Ostatni wykład poświęcony będzie pokazaniu jak wygląda historia psychologii w świetle ogólnej metodologii badań empirycznych.
1. Europejska psychologia XIX i XX wieku. Przyczyny instytucjonalnego wyodrębnienia się psychologii. Spory o świadomość i nieświadomość, procesy świadome a procesy psychiczne, czynności psychiczne a czynności fizyczne i psychofizyczne [Stachowski: Historia współczesnej myśli psychologicznej, Warszawa 2000,: przede wszystkim rozdziały 1.2., 1.4., 1.5., 1.6. ,1.7., 1.8.; 2; 3.1, 3.2., 3.3., 3.4., 3.5., 3.6.; 4.2., 4.3. 4.5.,4.6., 5.2., 6.1., 6.2.,6.3.,6.5.,6.6., 8.4., 8.6. ].
1.2. Wundt, psychologia eksperymentalna, psychologia a filozofia. Poglądy Wundta na istnienie i możliwość badania procesów nieświadomych.
1.3. Spory dotyczące specyfiki procesów psychicznych i istoty świadomości.
1.3.1. Introspekcjonizm asocjacjonistyczny i jego problemy.
1.3.2. Szkoła würzburska. Eksperymentalna psychologia myślenia.
1.3.3. Psychologia ‘Gestalt’ i badania „wglądu” u naczelnych.
1.3.4. Teoria intencjonalności i jej miejsce we współczesnej humanistyce.
1.4. Psychologia w Polsce.
1.4.1. Prapoczątki: Wiszniewski, Ochorowicz.
1.4.2. Twardowski i szkoła lwowsko-warszawska.
1.4.3. Witwicki. Teoria kratyzmu i psychologia uczuć, psychologia religii, psychologia sztuki.
1.4.4. Tomaszewski i teoria czynności.
1.5. Psychoanaliza.
1.5.1. Freud i powstanie psychoanalizy. Na czym polegało odkrycie psychoanalityków, dlaczego nie polegało ono na odkryciu nieświadomości ani roli instynktów w życiu psychicznym?
1.5.2. Różnicowania się myśli psychoanalitycznej: Jung, Adler, Horney, inni psychoanalitycy.
1.5.3. Psychoanaliza współczesna. Psychoanaliza jako metoda terapeutyczna i jako nauka emancypacyjna. Myśl psychoanalityczna poza psychologią.
2. Psychologia w Stanach Zjednoczonych. Zachowanie a akty świadomości [Stachowski: Historia współczesnej myśli psychologicznej, Warszawa 2000,: przede wszystkim rozdziały 3.7.; 4.; 5.]
2.1. Funkcjonalizm.
2.2. Watson i jego program naukowej psychologii. Behawioryzm a neobehawioryzm.
2.3. Behawioryzm społeczny a interakcjonizm symboliczny, współczesne teorie wyrastające z symbolicznego interakcjonizmu.
2.4. Behawioryzm w lingwistyce, semiotyce i filozofii lingwistycznej.
3. Spory dotyczące lokalizacji funkcji psychicznych w mózgu i neurofizjologicznych podstaw czynności psychicznych. „Wyższe” i „niższe” funkcje psychiczne, kryterium ich odróżniania [Maruszewski, Reykowski, Tomaszewski: Psychologia jako nauka o człowieku, Warszawa 1967, tylko str. 15-88.]
3.1. Pawłow i redukcjonistyczne podejście w psychologii rosyjskiej.
3.2. Lashley i jego badania nad lokalizacją funkcji psychicznych w mózgu.
3.2. Wygotski i teoria wpływu kultury na „wyższe” funkcje psychiczne.
3.3. Łuria. Pojęcie mózgowych układów funkcjonalnych. Teoria Łurii a współczesna teoria “modularności” mózgu i umysłu.
4. Psychologia humanistyczna. Człowiek i sposoby poznawania jego problemów. [Stachowski: Historia współczesnej myśli psychologicznej, Warszawa 2000,: rozdział 7.]
4.1. Teoria samorealizacji i psychoterapia humanistyczna, filozoficzne zaplecze psychologii humanistycznej.
4.2. Psychologia humanistyczna w Europie. Psychologia humanistyczna a psychologia egzystencjalna. Egzystencjalizm i logoterapia.
4.3. Psychologia humanistyczna a ruch New Age.
5. Psychologia poznawcza i psychologia języka. Natura “reprezentacji”, oraz struktura i działanie systemu poznawczego. [Stachowski: Historia współczesnej myśli psychologicznej, Warszawa 2000, rozdział 9; Piaget: Strukturalizm, Warszawa 1972, tylko r. 1 i 4.]
5.1. Strukturalizm w psychologii. Piaget i strukturalizm dynamiczny.
5.2 Teorie lingwistyczne a badania psychologiczne.
5.3. Teorie pamięci semantycznej i zmiany w teoriach pojęć.
5.4. Korzenie ‘cognitive science’, funkcjonalizm w psychologii poznawczej, klasyczny model ‘cognitive science’ i przyczyny odchodzenia od niego.
6. Historia psychologii w XIX i XX wieku w świetle współczesnej metodologii nauk empirycznych. [Sady: Fleck: O społecznej naturze poznania, Warszawa 2000, tylko “Kapsułki”]
Uwaga: Fragmenty zaznaczone kursywą mają charakter uzupełniający, nie będą przedmiotem pytań egzaminacyjnych. Będą omawiane w stopniu zależnym od zainteresowania studentów.
Literatura podstawowa:
[1]. R. Stachowski: Historia współczesnej myśli psychologicznej, Scholar, Warszawa 2000, obowiązują wybrane rozdziały dotyczące zagadnień omawianych podczas wykładów.
[2]. W. Sady: Fleck: O społecznej naturze poznania. Prószyński, Warszawa 2000, tylko “Kapsułki”
[3]. I. Piaget: Strukturalizm, WP, Warszawa 1972, tylko r. 1 i 4.
[4]. M. Maruszewski, J. Reykowski, T. Tomaszewski: Psychologia jako nauka o człowieku, KiW, Warszawa 1967, tylko str. 15-88.
Literatura uzupełniająca:
[a]. T. Tomaszewski: Główne idee współczesnej psychologii, Żak, Warszawa 1998.
[b]. W. Sady: Fleck:. O społecznej naturze poznania. Prószyński ,Warszawa 2000, tylko “Noty encyklopedyczne”.
[c] I. Lakatos: „ Historia nauki i jej racjonalne rekonstrukcje” w: Pisma z filozofii nauk empirycznych, PWN, Warszawa 1995.
Warunki zaliczenia:
Przedmiot zaliczany jest po zdaniu egzaminu testowego [konstrukcja testu i zasady jego zaliczania zgodne z regułami i kryteriami przyjętymi w SWPS], test jest przede wszystkim testem wiadomości [sprawdzana jest jednak umiejętność samodzielnego syntetyzowania i rozumienia przekazanych wiadomości], obowiązują wiadomości przekazywane podczas wykładów.
swps