Smierc nie przychodzi kiedy czekam - Bronislaw Sianoszek.pdf - Bronisław Sianoszek - MarekMaly

Bronisław Sianoszek urodził się w roku 1922. Po ukończeniu szkoły średniej w Grodzisku

Mazowieckim z wyróżnieniem zdaje do Miejskiej Szkoły Sztuki Zdobniczej, rzeźba bowiem

od dzieciństwa stanowiła jego wielką pasję życiową.

Wybuch wojny w 1939 roku uniemożliwia mu dalsze studia. Rozpoczyna pracę zarobkową

w okupowanej Warszawie. Wiosną 1940 roku Sianoszek nawiązuje kontakt z podziemną

organizacją KOP (Komenda Obrońców Polski), a następnie — po aresztowaniu brata — ze

Związkiem Walki Zbrojnej. Przez całą okupację Sianoszek czynnie walczy z Niemcami,

będąc kolejno kolporterem prasy konspiracyjnej, kurierem, członkiem ochrony produkcji

granatów ręcznych, dowódcą ochrony produkcji stenów w Suchedniowie, żołnierzem plutonu

ochronnego dowódcy Zgrupowania „Ponury", partyzantem Armii Krajowej. Jest odznaczony

Krzyżem Virtuti Militari V klasy i dwukrotnie Krzyżem Walecznych.

Wysłany w lipcu 1944 roku do Warszawy w charakterze kuriera włącza się do walk

powstańczych. Organizuje oddział szturmowy „Baśka". Dwukrotnie aresztowany przez

gestapo, ucieka z więzienia i ukrywa się w okolicach Warszawy, a następnie — powołany

rozkazem — wyjeżdża w Kieleckie. Po zakończeniu działań wojennych, wiosną 1945 roku,

wraca do Milanówka.

Związany przysięgą żołnierską, nie składa broni, wykonuje rozkazy swoich dowódców,

którzy w kraju zrujnowanym wojną i okupacją próbują rozpętać wojnę domową. Bohaterski

żołnierz, który walczył z Niemcami, nie zastanawiając się nad przyszłym ustrojem

wyzwolonego kraju, zostaje przez politykę swego kierownictwa postawiony w tragicznej

sytuacji człowieka walczącego przeciw własnemu narodowi.

Aresztowany w 1945 roku, skazany zostaje na karę śmierci. Wyrok ten zmieniono mu

w wyniku prośby o łaskę, skierowanej do prezydenta Bieruta, na długoletnie więzienie.

Motywem ułaskawienia był zapewne fakt wyjątkowego bohaterstwa młodego człowieka, nie

zorientowanego w skomplikowanej sytuacji politycznej tych lat, ślepo wykonującego rozkazy

dowództwa.

Kolejne amnestie polityczne umożliwiają Sianoszkowi powrót do normalnego życia w roku

1952. Swoje dramatyczne wspomnienia zaczyna spisywać w roku 1962.

„Śmierć nie przychodzi, kiedy czekam" wydajemy jako trzecią pozycję tzw. „Edycji

autentyków" — tj. książek „ludzi ciekawego życiorysu".

S ąd polowy załatwił mnie niewiarogodnie szybko. Trudno uwierzyć, że przed godziną

byłem obecny na rozprawie duchem, ciałem, słuchem i wzrokiem. Nawet przegapiłem oblicze

faceta, który odczytał mi wyrok. A może w ogóle nie czytano wyroku? Przeprowadzono mnie

do innej celi. Światło rozpalonej żarówy dokucza ponad wszelką miarę. Na korytarzu zgrzyt

żelaza po twardym. Wystawiają kible. Jestem uprzywilejowany wyrokiem śmierci. W moim

pomieszczeniu bieleje micha kloaczna z bieżącą wodą. Tę wodę mogę spuszczać i rozmawiać

z nią za każdym pociągnięciem rączki.

Łysy major prowadził rozprawę. Podniósł się. Przemówił. Potem zadawali mi pytania.

Odpowiadałem. Sprawdzali dokumenty na czerwonym podium.

Sierżant w wypłowiałym mundurze siedział najbliżej mnie. Kiwał się w krześle.

Zarzuty gęstniały, kiwał się coraz szybciej. Czasem pisał. Ślinił palce, przewracał kartkę, brał

nową. Kaligrafował ciężką ręką wielkie, wyraźne litery. Miał masę palców, a wszystkie

niesłychanie pracowicie poruszały się po papierze. Wreszcie ktoś powiedział: „Sąd udaje się

na naradę". Sierżant wyrysował kropę.

Sędziowie wyszli z pokoju. Strażnicy wyprowadzili mnie na korytarz. Nigdy nie

miałem mleka w oczach, a wtedy miałem. Co to było? Zmęczenie, rozpacz, lęk? Nie wiem.

Ciągle czegoś nie wiem i nie umiem.

Czekałem siedząc. Wartownicy częstowali mnie papierosami. Z kancelarii więziennej

wyszła dziewczyna w mundurze. Strażnik kichnął. I to chyba zwróciło uwagę dziewczyny.

Stanęła. Spojrzała na mnie. Są takie zdziwienia, które łapią za nogi. Ale czy ja byłem

powodem?

Przykre stukanie żelaza o kamień spłoszyło ją. Ocknęła się, jakby dźwięk przywrócił jej

kontakt z rzeczywistością. Sąd wracał. Kusy szereg poważnych zamykał sierżant protokolant.

Kuśtykał. To on obstukiwał posadzkę okuciem laski. Ruch tej laski wyrwał nas z ławy: mnie

i dwóch wartowników.

Stanąłem przed sądem. Spojrzałem na wszystkich oficerów. Stali wysztywnieni za

czerwonym podium. Usta łysego majora szykują się. Przemówił. Zaczął od tego, że ujęto

mnie z bronią w ręku.

Wyprowadzono mnie. A już i tak byłem zimny w środku. Wartownik z nosem boksera

pokazał kierunek. Poszedłem za czubkami własnych drewniaków. Dwie długie krechy

wymalowane białą farbą na froterowanej posadzce zwężały się w końcu korytarza jak szyny.

Umundurowana blondynka stała teraz przy ostatniej kracie, dzielącej pawilony. Przez

moment byliśmy blisko siebie. Palce dziewczyny dotknęły mojej dłoni. Niższy wartownik

wykonał ruch, jakby chciał czemuś przeszkodzić. Dziewczyna odezwała się prosząco:

— Papierosy, niech ma.

Schowałem pakiecik, jakbym znalazł pilnik do przecinania krat. Ale wygrałem tylko

papierosy, zapałki i draskę.

Światło bije w oczy. Zmieniam położenie na pryczy. Chrupnął zamek. Oficer

w drzwiach. Wstaję. Czuję drżenie brody. Brodę mam kędzierzawą i długą na piersi. Chowam

oczy.

— Towarzyszu, zamknijcie celę — mówi do strażnika.

Czego chce? Do celi śmierci nie przychodzą umundurowane anioły pocieszenia. Nowe

śledztwo? Już mnie wyspowiadali.

— Jestem prokuratorem — oświadczył porucznik. — Otrzymaliście papier?

— Po co?

— Przysługuje wam prawo wniesienia prośby o ułaskawienie.

— Co to da?

— Często ratuje życie — zaakcentował słowa mocnym głosem.

Przyciąga sobie taboret. Siada. Patrzy. Jak patrzy? Będzie namawiał do sypania? Chyba tak.

Nic z tego. Trzeba chronić wszystko, czego nie wyłuskano ze mnie w przesłuchaniach.

A drylowali, mój Boże... Wyczuwam, że zacznie mowę. Zaczął:

— Niczego nie przesądzam z góry. Musicie jednak zrozumieć, że przestaliście się liczyć

jako przeciwnik.

— W związku z tym?...

— Powinienem i chcę wam pomóc.

— Pomóc?

— Dziwicie się? Śledztwo wykazało, że byliście dobrym żołnierzem.

Zaskoczył mnie takim sformułowaniem opinii. Jestem skłonny uwierzyć, że któryś

z nas jest niespełna rozumu. Nie badali mnie jak dobrego żołnierza. Może poczytuje mnie za

półgłówka? Co by też zrobili, gdybym teraz ryknął, drapiąc paznokciami własną twarz?

Niejeden więzień uratował się symulując obłęd. A jak się nie uda i poznają lipę? Czy ten

prokurator bardzo mnie nienawidzi, czy nie?

Oficer mówi spokojnie:

— Każę dać wam ołówek i papier. Napiszcie szczerze, od serca.

— Do kogo kierować prośbę? — pytam nieśmiało.

— Do prezydenta.

— Ale jak to ująć?

— Na waszym miejscu poruszyłbym ideowe pobudki zaangażowania się w pracę

konspiracyjną. Powinniście pokazać, jak to się stało, że chcąc być uczciwym żołnierzem,

znaleźliście się w końcu w celi więzienia. Powinno wystarczyć, wystarczy.

Skinąłem głową, co równie dobrze mogło wyrażać podziękowanie za radę, jak i przytaknięcie

zdaniu prokuratora.

Porucznik podniósł się z taboretu. Szarpnął rączkę zwalniającą klapę sygnałową. Blacha

po tamtej stronie drzwi opadła. Prawie natychmiast zamek jęknął pod kluczem. Oddziałowy

i jego pomocnik wyrośli po obu stronach wolnego przejścia.

— Dostarczcie mu natychmiast przybory do pisania.

— Tak jest! — odkrzyknął wąsaty strażnik.

Ćwiartka papieru, ogryzek ołówka. W jaki sposób mam się zmieścić w wykratkowanej

stroniczce z zeszytu? Cały człowiek w kartce? Życie w papierku? Jak pisać? Całe moje

istnienie zależy od zdań obfitujących w „byki" ortograficzne, za które łapałem dwóje nawet

w powszechniaku! A teraz...

Szanowny Obywatelu Prezydencie

Zwracam się z prośbą o ułaskawienie. Nie jestem znowu aż tak winien, żeby mnie skazywać na

śmierć. O wszystkim zdecydował zepsuty karabin znaleziony późną jesienią trzydziestego

dziewiątego roku. Kolega znalazł mauzera, ja przewiozłem broń i ukryłem ją w swoim domu.

Pragnęliśmy na własną ręką tłuc Niemców. Mój starszy brat robił już poważną robotę

podziemną. Zazdrościłem mu. Czułem się upokorzony tym, że mnie traktuje jak szczeniaka,

który nie dorósł do powierzenia mu wielkiego sekretu. Język mnie swędził, by powiedzieć

bratu o tym karabinie. Powiedziałem. Starszy brat zaprzysiągł mnie, a ja innych kolegów.

Dla sprawdzenia przebiegam wzrokiem po napisanym tekście. Widzę na papierze

niezgrabne, suche litery — nic więcej. Denerwuję się. Potrzeba składania tej prośby wydaje

się okrutną, bezsensowną mordęgą. Jak przekopać takim zwykłym bazgroleniem tunel do

głębi serca obcego człowieka? Nawet nie zechce przeczytać! Szkoda, że nie jestem

Sienkiewiczem — mój Boże!

Dostaję dreszczy. Śmierć stoi gdzieś blisko mnie ; czai się, czai... Znam śmierć. Wiem,

że umie dbać o swoją własność. Jestem bezbronny. A zegary idą, karmią się czasem,

bezlitosne. Przekładam ołówek z palca do palca jak gorący drut. Zaczynam ponownie:

Muszę dodać, Obywatelu Prezydencie, że dopuszczenie mnie do pracy konspiracyjnej

uważałem za szczyt szczęścia. Miałem wtedy szesnaście lat. W kilka miesięcy później Meniek

Lewandowski zdradził nas. Gestapo aresztowało mi brata i grono najbliższych kolegów. Kto

mógł, to zwiał. Ja też. Ulice, zrujnowane domy, poczekalnie dworcowe stały się moim

przejściowym schronieniem. Zostałem sam jak palec, bez lewych dokumentów i forsy...

Cholera — jak to się łatwo pisze! W zasadzie tylko ja będę wiedział, co przeżywałem,

spędzając noc pod daszkiem czapki. Ile zawodu sprawiły obietnice organizacyjnych

protektorów, gdy wszystkie ich zapewnienia okazały się czczym słowem. Czy warto o tym

pisać prezydentowi? Kto wie, jakim on sam był dowódcą? Nie znam go przecież.

Dobrze myślę? A może źle myślę? Prezydent nie może być ciapciakiem, skoro został

prezydentem! Prezydent — taki zwyczajny komunista, no, no... Ja, ty, my, wy, oni — żeby

wszyscy byli komunistami — i ja też? Nie siedziałbym w kiciu. A jeśliby wszyscy Polacy

stanowili jeden akowski obóz, to również nie gniłbym tutaj.

Zwariowany świat, nic więcej. Swoją drogą wolałbym rysować niż pisać. Albo żeby

umieli wyjąć bezboleśnie z mojej głowy tę ogromną, nawiniętą szpulę uwiecznionych

pamięcią obrazów! I niech ją sobie wyświetlą na ekranie. Co by też powiedzieli po takim

seansie? Mnie wystarczy zamknąć na chwilę oczy i już widzę kolorowy film z tamtych

czasów...

Pierwszy karabin

Stoję w bramce. Koledzy uwijają się z piłką. Myślą jestem daleki od gry. Ostatnie miesiące

przestawiły nasz stosunek do futbolu. Gramy, bo trzeba nam sił i sprytu.

Maciek strzela z lewej. Piąstkuję. Piłka poszła lobem. Jestem rad z własnej formy.

Przyjechał Karliczek. Wybrał sobie odpowiedni pseudonim. Widzę, jak stawia damkę przy

parkanie. W tym momencie Dzidek strzela płaskiego szczura. Celny! Piłka toczy się

w kierunku szosy. Bruk wije się blisko. Dźwiga na kamiennym torsie sznur samochodów,

tankietek, wozów. Futbolówka przeskoczyła rowek. Jeśli wpadnie pod czołg, to po piłce

i grze.

Jadący motocyklista przyhamował. Odkopnął piłkę w naszą stronę. Uprzejmy wojak,

sportowiec. Imponuje mi. Wszędzie można znaleźć dobrego człowieka — nawet u Niemców.

Uprzejmy żołnierz zawrócił motorem. Zielony, głęboki hełm pasuje do wyrazu jego

oblicza. Na piersiach zwisa mu blacha w kształcie nerki. Gumowy płaszcz, spięty na butach,

sięga aż do kostek. Nie rozumiem przydatności różnorodnych pasków, klamerek, sprzączek.

Ale musi to być sporo warte, bo rozbili naszą armię w parę tygodni. Żołnierz podjechał.

Warknął głośniej od motoru:

— Los, raus!

Spoglądamy po sobie. Czego chce? A on nagle zdejmuje z ramienia karabin. Wymowny

gest wystarcza. Złazimy mu z oczu. Jeden żołnierz przepędził dwunastu sportowców w biały

dzień. Dosiadamy rowerów. Jadę z Karliczkiem.

— Cześć, chłopaki!

— Cześć!

Odpowiedzieli jakoś martwo. Osad wstydu przeszkadza w pożegnaniu. Nikt nie jest sobą. Ja

też.

Jedziemy blisko siebie. Spostrzegam na ustach Karliczka wysypkę. No tak, woda jest

zimna w listopadzie.

— Podcięło cię?

— Jeszcze pytasz.

— Nie szukaj więcej — radzę mu.

— Chciałem znaleźć drugi. Co dwa — to dwa.

Szarpię rowerem, przeskakując kołami cienki rowek. Już wypracowałem w myślach

plan. Mówię do Karliczka:

— Wal od razu nad strugę.

— A ty?

— Skoczę do domu. Tymczasem natnij wikliny. Wybieraj długą.

— Po kiego?

— Zobaczysz.

Za rozbitym transformatorem rozjeżdżamy się, nie schodząc z rowerów. Już

podpatrzyłem konspirację starszych.

Wpadam do kuchni. Mimochodem kradnę z łóżka stary koc. Z szuflady kredensu

wygarniam cały zapas sznurka. Pakuję w papier koc, szpagat, nóż. Wchodzi brat. Spojrzał.

— Gdzie się wybierasz?

— Niby z czym?

— Nie udawaj frajera.

— A króliki to co? Mają zdychać? Przywiozę im żarcia.

Smierc nie przychodzi kiedy czekam - Bronislaw Sianoszek.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: