FARMAKOLOGIA wykład 11 (7 I 02)              LEKI PRZEWODU POKARMOWEGO cz. 2

Odruch wymiotny:

-           realizowany jest przez ośrodek zlokalizowany w dnie komory czwartej

-           mediatorem jest dopamina

-           część aferentna jest pobudzana przez różnego typu bodźce chemiczne, nerwowe, psychiczne

-           może być wzbudzany drażnieniem podniebienia miękkiego, otrzewnej lub wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego

LEKI WYMIOTNE:

-           Apomorfina – agonista receptora dopaminowego

o         podawana pozajelitowo działa szybko, ale krótko

o         dawka większa niż 10mg powoduje depresję oddechową

-           Emetyna – alkaloid korzenia wymiotnicy (Radix Ipencacuanhae)

o         podawana doustnie w mniejszych dawkach działa wykrztuśnie, w większych (5x) wymiotnie

o         stosowana w zatruciach (tylko syrop, nie nalewka – alkohol zaburza czynność OUN i trudno diagnozować), celem usunięcia toksyn z żołądka

Wymioty to najlepsza naturalna droga usunięcia toksyn z organizmu.

Nie wolno wywoływać wymiotów u nieprzytomnych – niebezpieczeństwo zachłystowego zapalenia płuc.

LEKI PRZECIWWYMIOTNE:

-           dopaminolityczne:

o         neuroleptyki:             

§          chlorpromazyna

§          tietylperazyna (Torecan) – wpływ zarówno na rec. D jak i 5-HT, stosowany w leczeniu choroby lokomocyjnej = zaburzeniu czynności błędnika

§          prometazyna (Diphergan)

o         antagoniści receptora dopaminowego – metoklopramid – skurcz zwieracza wpustu, pobudza perystaltykę podłużną, poprawia pasaż jelitowy

-           antagoniści receptora H1 – dimenhydrynat (Aviomarin)

-           antagoniści receptora 5-HT:

§         

ondansetron (Zofran)              w przebiegu chemioterapii chorób nowotworowych,

§          dolasetron (Anzemet)              w chorobach z silną aktywacją ośrodka wymiotnego

§          granisetron (Kytril)                            można podać doustnie, dożylnie, domięśniowo

§          tripisetron (Navoban)              drogie

-           antagoniści receptora M (cholinolityki) :

§          atropina

§          skopolamina = hioscyna

LEKI POPRAWIAJĄCE TRAWIENIE:

-           leki zwiększające kwaśność soku żołądkowego: Citropepsin, Bepepsin

-           leki zawierające enzymy trzustkowe: Lipancrea, Kreon, Panzytrat, Combizyn, Neo-Pancreatinum

-           substancje roślinne pobudzające wydzielanie żołądkowo-jelitowe:

o         goryczki, olejki eteryczne, terpeny, azuleny, flawonoidy, cukry występujące w rumianku, mięcie, tymianku, pieprzu, dziurawcu, rozmarynie, majeranku, kminku, koprze

o         gutte stomatice – krople żołądkowe = wyciąg z mięty, dziurawca, kozłka lekarskiego, piołunu (zwiększają wydzielanie soku żołądkowego i hormonów jelitowych, zwiększa trawienie, motorykę, pasaż jelitowy)

o         Herbogastrin (wyciąg z rumianku, dziurawca, szałwi, mięty)

LEKI WPŁYWAJĄCE NA POWSTAWANIE I WYDZIELANIE ŻÓŁCI = Cholagoga

-           leki żółciotwórcze = choleretica

o         kwasy: dehydrocholowy (najsilniejszy), choledezoksycholowy, cholowy

o         glikocholan sodowy

§          Chenofalk, Ursofalk, Ursopol

§          wskazanie: rozpuszczanie kamieni żółciowych (małych), terapia wielomiesięczna

§          działania niepożądane: znaczna toksyczność; uszkodzenie wątroby, serca, nerek

-           leki żółciopędne = cholekinetica

o         tłuszcze roślinne (oleje) i zwierzęce (żółtko jaj)

o         siarczan magnezu (sól gorzka), siarczan sodu, wody mineralne

o         używki – nikotyna, kofeina (kawa zwłaszcza na czczo)

o         olejki eteryczne, goryczki, terpeny, alkaloidy występujące w dziurawcu, rzepie, anyżku, piołunie, koprze, kminku, dzikiej róży, jałowcu, glistniku, mięcie pieprzowej; rumianek (dziurawiec uwrażliwia skórę na UV → przebarwienia, poparzenia)

§          Cholamid, Raphacholin C, Cholesol, Solaren, Terpichol, Boldaloin, Succus Hyperici

§          wskazania:

·          stosowanie ciężkostrawnej diety

·          zaburzenia kinetyki przewodu pokarmowego

·          predyspozycja do tworzenia złogów w pęcherzyku żółciowym

·          wzdęcia, zaparcia

LEKI PRZECZYSZCZAJĄCE

-           substancje „masowe” (wypełniacze, tworzą objętość treści pokarmowej) – błonnik (otręby, ziarna), metyloceluloza, agar

-           substancje poślizgowe i rozmiękczające: parafina płynna (powleka powierzchnię błony śluzowej jelita, ale jest częściowo wchłaniana do węzłów chłonnych → włóknienie), oleje roślinne, poloksamer

-           środki osmotyczne – siarczan magnezu (sól gorzka), siarczan sodu, Laktuloza – syrop (w zaburzeniach elektrolitowych, u dzieci powyżej 1 roku życia)

-           środki drażniące:

o         olej rycynowy (mydła rycynolowe w jelicie cienkim)

o         glikozydy antrachinonowe zawarte w korze kruszyny, kłączu rzewienia (uwalniają aglikony antrachinonowe w jelicie cienkim i grubym)

§          wywołują stan zapalny!!! nie pij herbatki „Figura 1”, „Figura 2” itp. bez potrzeby!!!

-           środki syntetyczne działające na jelito grube – oksyfenizatyna (laksigen), bisakodyl

-           środki żółciopędne pochodzenia roślinnego

-           wlewki doodbytnicze – Enema

Działanie niepożądane leków przeczyszczających:

-           powodowanie stanu zapalnego śluzówki jelita

-           odwodnienie z zaburzeniami elektrolitowymi

-           zaburzenie fizjologicznej regulacji perystaltyki i wydzielania śluzu i soków trawiennych

-           zaburzenie przyswajania substancji odżywczych i leków

-           zaburzenie równowagi mikrobiologicznej przewodu pokarmowego

-           prowokacja bólów brzucha, wtórnych zaparć i wzdęcia

-           utrudnienie rozpoznania schorzeń cewy jelitowej (porażenie, niedrożność, stany zapalne, guzy w jamie brzusznej)

BIEGUNKA

-           objaw schorzenia ogólnego lub przewodu pokarmowego polega na częstym oddawaniu stolca płynnego ze śluzem, krwią, ropą lub niestrawionymi resztkami pokarmu

-           ostra – występuje nagle i krótko

przewlekła – więcej niż 10-14 dni

-           infekcyjna: bakterie, wirusy, pasożyty – lamblie, pełzaki

nieinfekcyjna: nieprawidłowy skład diety, immunologiczna (atopia), enzymatyczna

-           pierwotna: defekt genetyczny – niedobory enzymatyczne; alergie pokarmowe; celiakia

wtórna: poinfekcyjna, poantybiotykowa, zespół krótkiego jelita

LEKI PRZECIWBIEGUNKOWE

-           elektrolity z glukozą:

o         Saltoral, Gastrolit

o         płyny infuzyjne: 0,9% NaCl, 5% glukoza, wieloelektrolitowy, jelitowy, Ringera

-           hamujące perystaltykę jelitową:

o         cholinolityki:

§          atropina (alkaloid tropinowy z Atropa Belladonnae, Hiosciamus niger, Datura stramonium; im, iv)

§          hioscyna (butylobromek: Buscolysin, Buscopan, Scopolan)

§          oksyfenonium

§          adyfenina (Vegantin)

§          izopropamid (Isamid)

o         spazmolityki bezpośrednie:

§          papaweryna

§          drotaweryna (No-spa)

§          loperamid (Imodium)

o         agoniści receptorów opioidowych

§          trimebutina (Debridat)

§          morfina, kodeina (Tinct. Opii)

§          petydyna

§          difenoksylat (Reasec)

-           adsorbenty:

o         węgiel leczniczy (2 tabletki co 2-3h)

o         pektyny (marchew, pieczone jabłka, banany)

o         garbniki (kora dębu, czarna jagoda)

o         Tanninum albuminatum (2 tabletki co 2-3h)

-           osłaniające:

o         kleiki skrobiowe

o         maceraty śluzowe (z siemienia lnianego)

o         Smecta

-           przeciwzapalne:

o         glikokortykosteroidy: Budezonid (Entocort – tabletki o przedłużonym wchłanianiu)

o         kromoglikan disodowy – Nalcrom, Cropoz G

o         pochodne kwasu salicylowego – salazopiryna, mesalazyna, sulfasalazyna