ETYKA LEKARSKA
Pojęcie etyki
Wg. opracowań encyklopedycznych, etyka to nauka o moralności zajmująca się opisem, analizą i wyjaśnieniem rzeczywiście istniejącej moralności oraz ustaleniem dyrektyw moralnego postępowania.
Pojęcie etyka może być rozumiane także jako ogół ocen i norm moralnych obowiązujących w określonej społeczności i czasie oraz ocena ich praktycznego zastosowania.
Pojęcie to może odnosić się również do określonego systemu etycznego wynikającego ze światopoglądu, filozofii, czy związane jest z nazwiskiem twórcy (np. etyka Kanta)
Normy i oceny postępowania
System etyczny posługuje się pojęciem norm w charakterze nakazów i zakazów. Zarówno nakazy jak i zakazy mogą być bezwarunkowe, bądź obowiązywać w określonych okolicznościach. Np.: -mimo, że w sposób bezwarunkowy w dekalogu chrześcijańskim jest „nie zabijaj”, to przecież niektórzy katolicy godzą się z karą śmierci.
Normy i zakazy, które nie ulegają modyfikacjom określane są jako „elementarne normy moralne”. Inne odnoszą się wyłącznie do określonych czasów, społeczeństw czy kultur.
Niektóre normy moralne odnoszą się tylko do wybranych grup społecznych. Normy wynikające z cech zawodu są charakterystyczne dla etyki zawodowej np. etyka lekarska.
Ocena postępowania
Ocenie podlegają nasze czyny, które są zgodne z obowiązującymi nakazami lub zasadami bądź naruszają je.
Oceny dokonujemy poprzez przyrównanie do wzorca i może to być:
-samoocena- odpowiada pojęciu sumienia (jeżeli postępowanie jest niewłaściwe mówimy o wyrzutach sumienia); -sankcja- motywuje do postępowania zgodnie z zasadami, a nieraz je wymusza.
Wzorce
Osobowości , które nam imponują staramy się je naśladować. Mogą to być: - wzorce zawodu;
- wzorce naśladowanie zachowań;
- wzorce do wkroczenia na drogę przestępstwa. „Kto z kim przestaje takim się staje”
Kształtowanie postaw etycznych jest jednym z elementów wychowania. Prócz wzorca osobowego będącego nauczaniem „własnym przykładem” można się spotkać z innymi wzorcami np.:
-wzorcem historycznym;
-wzorcem zaczerpniętym z przekazów religijnych czy legend;
- wzorcem literackim.
Podział etyki jako nauki
Etyka dzieli się na:
-etykę opisową zw. etologią, która zajmuje się opisywaniem systemów etycznych w różnych społecznościach i okresach historycznych;
-etykę normatywną, w której wyróżnia się aksjologię uczącą odróżniać dobro od zła (naukę o wartościach) i deontologię wskazującą jak postępować( naukę o powinnościach);
-metaetykę, która zajmuje się epistemologią i metodologią badań naukowych w etyce.
Pojęcie bioetyki
Bioetyka to interdyscyplinarna nauka wykraczająca poza wąsko rozumianą etykę lekarską. Dotyczy ona nie tylko zdrowia i choroby, ale problemów ekosystemu w jakim żyje człowiek, dopuszczalnych granic wykorzystywania nauki i technologii do ingerencji w życie jednostki i społeczeństw oraz wielu innych problemów, które ciągle pojawiają się i wymagają moralnej oceny a następnie akceptacji lub odrzucenia.
Bioetyka, której prekursorami są etyka lekarska i filozofia, powstała i rozwija się w wyniku wymiany poglądów przedstawicieli wielu dziedzin nauki. Jednak jako przedmiot wykładowy będący wskazówką do działania jest w odrębnych częściach adresowany do przedstawicieli różnych dziedzin nauki i praktyki( do lekarzy, prawników i innych)
Zależności jakim podlega etyka
A) Zależność między etyką a światopoglądem w praktycznej działalności lekarza ma istotne znaczenie. Np. zalecenia lekarza związane z zapobieganiem ciąży mogą pozostawać w sprzeczności ze światopoglądem pacjenta i lekarz powinien to uszanować. Również i lekarz ma prawo do własnego światopoglądu i odmawiać spełnienia żądań pacjenta, gdy byłoby to z nim sprzeczne.
B) Zależność między etyką a prawem dotyczy zachowań ludzkich lub ich zaniechań. Normy prawne często poprzedzone są normami etycznymi, ponieważ życie wyprzedza prawo, a reakcja na nowe zjawiska opiera się wówczas na prawie moralnym, które pozwala na ocenę czynu. Prawo ocenia czyn głównie po jego skutkach, a etyka po motywach działania, chociaż w przypadku etyki i prawa oba te elementy są uwzględniane.
Zależność między etyką a obyczajem i zwyczajem.
Poszanowanie obyczaju mieści się w kategoriach etycznych i jego świadome naruszenie godzi w uczucia tych, którzy go kultywują , jest więc złem moralnym. Stosowanie się do obyczaju (np. zdejmowanie butów w meczecie) jest obwarowane sankcjami opinii społecznej. Zwyczaju można nie przestrzegać bez narażania się na sankcje (ubieranie choinki w święta Bożego Narodzenia).
Pojęcie dobra i zła
Próba obiektywizacji dobra i zła jest podstawowym zagadnieniem wszystkich systemów etycznych i rozważań filozoficznych. Uświadomienie sobie pojęcia dobra jest konieczne do określenia dróg jakimi można je osiągnąć. Drogi te określa nauka o powinnościach (deontologia). Zawód lekarza przez swoją służbę najwyższemu dobru, którym jest życie i zdrowie człowieka, sprawia, że ludzie tego zawodu stają się sami dobrzy. Jest to jakoby odwrócenie i potwierdzenie słów Biegańskiego ,że „nie będzie dobrym lekarzem, kto nie jest dobrym człowiekiem”.
Dzieje etyki lekarskiej w Polsce
Za pierwszego autora etyki lekarskiej w Polsce można uważać Sebastiana Petrycego( 1554-1626). Przekładając na język polski i opracowując komentarze do Etyki Arystotelesa starał się uczynić z niej naukę praktyczną odnosząc wiele myśli do zawodu lekarza. Etyce poświecił część swoich prac naukowych Jan Jonston (1603-1675). Był on zwolennikiem poglądów Hipokratesa, uznając sztukę lekarską za stojącą ponad innymi i jednocześnie ubolewał nad brakiem poszanowania jej godności. Uważał, że nie zawsze można polegać na własnym zdaniu i zalecał korzystanie z narad lekarskich.
W r.1803 Thomas Percival wydał pracę o instytucjach zawodowych lekarzy i chirurgów i o zasadach jakie powinny obowiązywać lekarzy. Tezy tej pracy stały się wzorcem dla tworzonych później zasad etyki lekarskiej.
W XIX w. powstały pierwsze formy izb lekarskich, a środowiska lekarskie zaczęły tworzyć własne kodeksy etyczne.
Prawdziwy rozwój polskiej myśli etyczno-medycznej miał miejsce w drugiej połowie XIX w., kiedy to Tytus Chałubiński zapoczątkował kierunek zw. polską szkolą filozofii medycyny.
W 1876r. Zostały wydane „Uchwały Towarzystwa Lekarzy Galicyjskich dotyczące obowiązków lekarzy wobec swoich kolegów i zawodu lekarskiego w ogóle”.
W 1886r. Warszawskie Towarzystwo Lekarskie przyjęło uchwalone ”Zasady obowiązków i praw lekarzy”, w których widoczne były wpływy przedstawicieli polskiej szkoły filozofii medycznej (H.Nussbaum, Z. Kramsztyk, E. Biernacki i W. Biegański)
Zagadnieniami z zakresu etyki zawodowej zajęły się również Izby Lekarskie zaraz po ich utworzeniu(1922r).
W roku 1935 na walnym zgromadzeniu Naczelna Izba Lekarska przyjęła opracowanie „Zbioru zasad deontologii lekarskiej”.
W tym czasie zaczęły się pojawiać podręczniki etyki lekarskiej: ”Propedeutyka lekarska” (1920r.) A. Sokołowskiego, a w 1932 r. „Zasady etyki lekarskiej” Nussbauma.
W czasie wojny utworzona przez okupanta izba zawodów medycznych skupiała także takie zawody jak kosmetyczki i była kontrolowana przez lekarzy niemieckich.
Postawa znacznej większości polskich lekarzy, którzy w ciężkich warunkach wojennych często z narażeniem życia udzielali pomocy wszystkim potrzebującym, świadczyła o wysokim poziomie moralnym.
Po odzyskaniu niepodległości izby lekarskie angażowały się w dzieło odtwarzania i organizowania placówek służby zdrowia oraz pracowały nad poziomem moralnym lekarzy. W roku 1948 został uchwalony „Kodeks Deontologii Lekarsko-Dentystycznej”.
W 1950 r. wraz z likwidowaniem wszelkich przejawów samorządności zlikwidowano także izby lekarskie.
Po zlikwidowaniu izb lekarskich w miejsce sądów lekarskich powołano komisję kontroli zawodowej.
Zlikwidowano także nauczanie etyki lekarskiej w akademiach medycznych.
Ideę zastąpienia nieistniejących izb lekarskich w dziele kształtowania postaw etycznych lekarzy podjęło Polskie Towarzystwo Lekarskie , które w roku 1967 wydało „Zbiór zasad etyczno-deontologicznych.”
W związku z szybkim postępem medycyny przed lekarzami stanęły nowe zadania i w roku 1977 został uchwalony Zbiór Zasad Etyczno-Deontologicznych PTL i wydany w formie broszury w 1978r.
18 maja 1989r. sejm przyjął ustawę o izbach lekarskich i lekarze odzyskali swój samorząd.
Obecnie obowiązujący Kodeks Etyki Lekarskiej
Zawiera zmiany uchwalone 20. 09 2004r. Przez Nadzwyczajny VII Krajowy Zjazd Lekarzy.
Kodeks rozpoczyna się przyrzeczeniem. „Przyjmuję z szacunkiem i wdzięcznością dla moich Mistrzów nadany mi tytuł lekarza i w pełni świadomy związanych z nim obowiązków przyrzekam:
-obowiązki te sumiennie spełniać;
-służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu;
-według najlepszej mej wiedzy przeciwdziałać cierpieniu i zapobiegać chorobom, a chorym nieść pomoc bez żadnych różnic, takich jak: rasa, religia, narodowość, poglądy polityczne, stan majątkowy i inne, mając na celu wyłącznie ich dobro i okazując należny im szacunek;
-nie nadużywać ich zaufania i dochować tajemnicy lekarskiej nawet po śmierci chorego;
-strzec godności stanu lekarskiego i niczym jej nie splamić, a do kolegów lekarzy odnosić się z należną im życzliwością, nie podważając zaufania do nich, jednak postępując bezstronnie i mając na względzie dobro chorych;
- stale poszerzać swą wiedzę lekarską i podawać do wiadomości świata lekarskiego wszystko to, co uda mi się wynaleźć i udoskonalić.”
Zasady etyki lekarskiej
Zasady etyki lekarskiej wynikają z ogólnych nom etycznych, które zobowiązują lekarza do przestrzegania praw człowieka i dbania o godność zawodu lekarza.
Naruszeniem godności zawodu jest każde postępowanie lekarza, które podważa zaufanie do zawodu.
Powołaniem lekarza jest ochrona życia i zdrowia ludzkiego, zapobieganie chorobom, leczenie chorych, niesienie ulgi cierpiącym. Wiedza i umiejętności lekarza nie mogą być wykorzystywane w dziedzinach sprzecznych z tym powołaniem.
Największym nakazem etycznym dla lekarza jest dobro chorego (salus aegroti suprema lex esto). Mechanizmy rynkowe, naciski społeczne i wymagania administracyjne nie zwalniają lekarza z przestrzegania tej zasady.
Lekarz powinien zawsze wypełniać swoje obowiązki z poszanowaniem człowieka bez względu na wiek , płeć rasę, wyposażenie genetyczne, narodowość, wyznanie, przynależność społeczną, sytuację materialną, poglądy polityczne lub inne uwarunkowania.
Dla wypełnienia swoich zadań lekarz powinien zachować swobodę działań zawodowych, zgodnie ze swoim sumieniem i współczesną wiedzą medyczną.
Izby lekarskie maja obowiązek do czuwania nad przestrzeganiem zasad etyki i deontologii lekarskiej oraz zachowaniem godności zawodu przez wszystkich członków samorządu lekarskiego, a także do starań aby przepisy prawa nie naruszały zasad etyki lekarskiej.
PRAWA PCJĘTA
Początki działalności szpitali i praw człowieka chorego
Pierwsze szpitale- przytułki powstające przy klasztorach i parafiach dawały schronienie podopiecznym, a kiedy byli chorzy także leczyły na miarę swoich możliwości. Z czasem w szpitalach pojawili się cyrulicy, a następnie lekarze.
Kiedy w wieku XIX utrwalił się charakter szpitala lecznicy, zaczęli tam trafiać nie tylko ubodzy. Wprowadzono więc podział na oddziały i na klasy, którym były przypisane określone prawa.
W dalszym ciągu za pozytywną cechę lekarza uważna była filantropia i cała medycyna choć dobrze opłacana traktowała swoja działalność jako dobroczynność.
Dokumenty stanowiące o prawach chorego i prawach człowieka
Kodeksy deontologiczne tworzone od XIX w. poza stosunkami między lekarzami zaczęły tworzyć przepisy uwzględniające niektóre z praw odnoszących się do pacjenta.
W czasie II wojny światowej zbrodnie hitlerowskie także z udziałem lekarzy wstrząsnęły światem. Społeczność międzynarodowa postanowiła stworzyć prawo, które miało stanowić podstawę oceny działania rządów i poszczególnych ludzi. Tak powstał dokument uchwalony w 1948 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ zw. „Powszechną Deklaracją Praw Człowieka ”.
Dokumenty stanowiące o prawach człowieka
Prawa przysługujące człowiekowi dla ochrony jego życia i zdrowia zawarte są także w następujących dokumentach międzynarodowych:
-Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4.11.1958r.
-Europejska Karta Socjalna z 18.10.1961r.
-Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych z 16.12.1966r.
Karta praw pacjenta w USA
Po raz pierwszy w roku 1973 Amerykańskie Towarzystwo Szpitalnictwa uchwaliło przepis o prawach dla pacjentów szpitalnych w USA (Bill of Rights).
Zgodnie z tym prawem pacjent ma być traktowany jako partner. Podstawowe znaczenie ma idea wyrażenia zgody na działania lecznicze (po otrzymaniu odpowiednich wyjaśnień).
Karta praw pacjenta wg. zaleceń Parlamentu Europejskiego
Podobne prawa jak w USA zaczęto tworzyć w Europie.
19.01 1984r.Parlament Europejski uchwalił rezolucję w sprawie karty praw pacjenta zalecając określenie tych praw przez Komitet Szpitalny EWG. Wskazał również co powinna taka karta uwzględniać:
a) prawo dostępu do leczenia i opieki stosownej do choroby;
b) prawo do właściwego leczenia;
c) prawo do adekwatnego ubezpieczenia społecznego;
d) prawo wyboru lekarza i placówki zdrowotnej;
e) prawo dostępu do położnej w pobliżu służby szpitalnej;
f) prawo do informacji dotyczącej diagnozy, terapii i prognozy, dostępu do własnych danych medycznych oraz udzielania zgody, bądź odmowy na proponowane leczenie;
g) prawo do poufności medycznej;
h) prawo do odstąpienia od obowiązku poufności medycznej;
i) prawo do roszczenia opartego na „szkodzie dla interesów pacjenta”;
j) prawo do postępowania apelacyjnego przed sądami;
k) prawa i obowiązki praktyków służby zdrowia;
l) prawo do reprezentacji pacjentów za pośrednictwem niezależnych stowarzyszeń i organizacji;
m) zdefiniowanie statusu prawnego pacjenta w placówce zdrowotnej;
n) prawo do poszanowania życia prywatnego, przekonań religijnych i filozoficznych;
o) prawo do godnej śmierci.
Parlament Europejski jednocześnie uznał za konieczne ograniczenie praw pacjentów tam, gdzie stanowiłyby one zagrożenie dla zdrowia publicznego. Poza tym uznał za konieczne uregulowanie w odrębnych kartach praw chorych umysłowo i dzieci.
Rezolucja Parlamentu Europejskiego sprawiła, że w Polsce na początku lat 90-tych XXw. rozpoczęto opracowywanie kart pacjenta na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym.
Kartą praw pacjenta zaczęły się interesować władze polityczne i samorządowe.
Ostatecznie podstawą do uregulowania praw pacjenta stał się zapis Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej- artykuł 68
Artykuł 68 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
1.Każdy ma prawo do ochrony zdrowia;
2.Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej, finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.
3.Władze publiczne są zobowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku.
4.Władze publiczne są zobowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.
5.Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży.
Prawa pacjenta zawarte w ustawach
Na podstawie Konstytucji na szczeblu kraju prawa pacjenta zawarto w ustawach:
- o zakładach opieki zdrowotnej (30.08.1991r.)
- o ochronie zdrowia psychicznego (19 .08.1994r.)
- o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (26.10.1995r.)
-o zawodach pielęgniarek i położnych (5.07.1996r.)
-o zawodzie lekarza ( 5.12.1996r.)
Prawa wynikające z ustaw opartych na Konstytucji
Główne kierunki tych praw streszczają się do poszanowanie autonomii chorego wyrażającej się w:
-prawie do informacji;
-prawie do wyboru metody leczenia:
-prawie do wyrażania lub odmowy zgody na zabieg leczniczy i jego zakres;
-poszanowania godności pacjenta jako osoby, która nie powinna tracić przysługujących jej praw w czasie leczenia.
Europejska konwencja bioetyczna
Postęp nauki i praktyki medycznej wymagał etycznej i prawnej interpretacji.
W dn. 4. 04 1997r. został przyjęty tekst „Konwencji o prawach człowieka i biomedycynie” (Europejska Konwencja Biomedyczna), który stał się dokumentem obowiązującym we wszystkich państwach członkowskich Rady Europy oraz sygnatariuszy Konwencji.
Dokument „Europejska Konwencja Bioetyczna” w dn. 12.01.1998r. został uzupełniony przez Protokół dodatkowy do Konwencji o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiej w kontekście zastosowań biologii i medycyny i zakazie klonowania istoty ludzkiej. Protokół ten znajduje się w aneksie.
Wzorcowe dokumenty dotyczące praw pacjenta
1.Europejska Karta Praw Dziecka w Szpitalu wg. której, dziecko ma prawo do możliwie najlepszej opieki medycznej. Do przeszłości należy już oglądanie dzieci przez szybę, czy wizyty tylko w określone dni tygodnia.
2.”Karta praw pacjenta” opracowana w Northern General Hospital w Wielkiej Brytanii. Dokument ten często otrzymują pacjenci po przybyciu do szpitala w postaci prospektu lub w formie listu powitalnego kierowanego do pacjenta przez personel szpitala.
Postępowanie lekarza wobec pacjenta( art. 6 i 7)
WG Kodeksu Etyki Lekarskiej lekarz ma swobodę wyboru w zakresie metod postępowania, które uzna za najskuteczniejsze, ale powinien ograniczyć czynności medyczne do rzeczywiście potrzebnych choremu zgodnie z aktualnym stanem wiedzy.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach lekarz może nie podjąć się lub odstąpić od leczenia chorego z wyjątkiem przypadków nagłych. Ma natomiast obowiązek wskazania choremu inną możliwość uzyskania pomocy lekarskiej.
Postępowanie lekarza wobec pacjenta( art. 8 i 9)
Lekarz powinien przeprowadzić postępowanie diagnostyczne, lecznicze i profilaktyczne z należytą starannością.
Zlecanie zbędnych badań diagnostycznych powiązanych z przykrym uczuciem lub bólem, nieliczenie się z psychiką chorego może podważyć zaufanie do lekarza.
Leczenie może podjąć lekarz jedynie po zbadaniu pacjenta. Do wyjątków należą sytuacje, gdy porada lekarska może być udzielona na odległość.
Postępowanie lekarza wobec pacjenta (art. 10 i 11)
Lekarz nie powinien wykraczać poza swoje umiejętności zawodowe przy czynnościach diagnostycznych, leczniczych i z zakresu orzecznictwa. Jeżeli zakres tych czynności przewyższa umiejętności lekarza wówczas winien zwrócić się kompetentnego kolegi. Nie dotyczy to nagłych wypadków i ciężkich zachorowań, kiedy zwłoka może zagrażać życiu i zdrowiu chorego.
Lekarz powinien zabiegać o wykonywanie zawodu w warunkach zapewniających odpowiednią jakość opieki nad pacjentem.
Poszanowanie praw pacjenta Do poszanowania praw pacjenta odnoszą się art.12-22 Kodeksu Etyki Lekarskiej.
Lekarz powinien życzliwie i kulturalnie traktować pacjentów szanując ich godność osobistą, prawo do intymności i prywatności. Szczególnie ludzie z kompleksami potrzebują dowodów szacunku dla ich osobowości. Człowiek kaleki, nieporadny, zanieczyszczający się, czy uważający, że stoi niżej w hierarchii społecznej od innych wymaga dowodów, że nie jest z tego powodu traktowany gorzej. Relacje między pacjentem, a lekarzem powinny opierać się na wzajemnym zaufaniu. W związku z tym pacjent powinien mieć prawo wyboru lekarza.
Obowiązkiem lekarza jest respektowanie prawa pacjenta do świadomego udziału w podejmowaniu decyzji dotyczących jego zdrowia.
Informacja udzielona pacjentowi powinna być zrozumiała. Lekarz powinien poinformować pacjenta o stopniu ewentualnego ryzyka zabiegów diagnostycznych i leczniczych.
Jednocześnie powinien wyjaśnić jakie są korzyści związane z wykonywaniem tych zabiegów oraz poinformować o możliwości innego postępowania medycznego.
Lekarz nie może wykorzystywać swojego wpływu na pacjenta w innym celu niż leczniczy.
Postępowanie diagnostyczne i lecznicze wymaga zgody pacjenta. Jeżeli pacjent nie jest zdolny do świadomego wyrażenia zgody wówczas zgodę powinien wyrazić przedstawiciel ustawowy lub osoba opiekująca się pacjentem.
W przypadku osoby niepełnoletniej lekarz powinien uzyskać również jej zgodę, jeżeli osoba ta jest zdolna do świadomego wyrażenia zgody.
Wszczęcie postępowania diagnostycznego lub leczniczego bez zgody pacjenta jest dopuszczalne w przypadkach, kiedy zagrożone jest życie lub zdrowie pacjenta bądź innych osób.
Badanie bez zgody pacjenta lekarz może przeprowadzić również na zlecenie organu lub instytucji upoważnionej do tego z mocy prawa, jeżeli nie stwarza ono ryzyka dla zdrowia pacjenta.
Jeżeli lekarz nie uzyska zgody na proponowane postępowanie medyczne, to powinien nadal w miarę możliwości otaczać pacjenta opieką lekarską.
Lekarz może nie informować o stanie zdrowia, jeżeli pacjent ma takie życzenie. Informowanie rodziny lub innych osób powinno być uzgodnione z pacjentem. Jeżeli chory jest nieprzytomny informacji można udzielić osobie, co do której jest przekonanie, że działa ona w interesie chorego. W przypadku niepomyślnej diagnozy należy informować chorego ostrożnie, ale na żądanie pacjenta lekarz powinien udzielić pełnej informacji.
W przypadku dzieci i osób nie pełnoletnich lekarz ma obowiązek udzielania informacji rodzicom lub przedstawicielom ustawowym bądź opiekunom.
Lekarz leczący nie może sprzeciwiać się , by chory zasięgnął opinii o stanie swojego zdrowia i leczenia u innego lekarza. Na życzenie pacjenta lekarz leczący powinien ułatwić choremu taką konsultację.
W trakcie leczenia chory ma prawo korzystać z opieki rodziny i przyjaciół.
Chory ma prawo do kontaktów z osobą duchowną.
Lekarz podejmujący się leczenia powinien zapewnić choremu ciągłość leczenia, a w razie potrzeby pomoc innych lekarzy.
Jeżeli lekarz popełni błąd, bądź wystąpią powikłania w trakcie leczenia chory musi być o tym poinformowany oraz muszą być podjęte działania dla naprawy tych następstw.
Jeżeli zachodzi konieczność szczególnych działań medycznych, które nie mogą być zastosowane równocześnie u wszystkich potrzebujących , wówczas lekarz ustalając kolejność powinien opierać się na kryteriach medycznych.
Godność lekarza
Poszanowanie godności zawodu powinno być przedmiotem zarówno osobistych starań lekarzy oraz korporacji zawodowych jakimi są izby lekarskie i związki zawodowe.
Poczucie godności osobistej lekarza może wynikać ze społecznego uznania jakim cieszy się ten zawód. Człowiek o poczuciu osobistej godności musi pr...
Kurcacek123