Cesarzowa Katarzyna II - Pamiętniki cesarzowej Katarzyny II.pdf - książki - nubiska

PAMIĘTNIKI CESARZOWEJ

KATARZYNY II

Przez nią samą spisane

CZĘŚĆ PIERWSZA

Od roku 1729, w którym się urodziła, do roku 1751

Szczęście nie jest tak ślepe, jak się zazwyczaj sądzi. Jest ono często niczym innym, jak tylko

skutkiem właściwych i przemyślanych przedsięwzięć, nie dostrzeżonych przez tłum, ale przecież

poprzedzających wydarzenia. Częściej jeszcze jest ono wynikiem przymiotów osoby, jej charakteru i

postępowania .

Ażeby ukazać to wyraźniej, ułożę następujący sylogizm: Przesłanka pierwsza — przymioty i

charakter druga — postępowanie

Wynik— szczęście lub nieszczęście.

A oto dwa uderzające tego przykłady:

PIOTR III 1 KATARZYNA I

1 Piotr III Fiodorowicz (1728 1762), właśc. Karol Ulryk (przed przejściem na prawosławie),

cesarz rosyjski w 1762 r. (1761 st. st. syn księcia Holstern-Gottorp Karola Fryderyka i Anny, córki

Piotra I; po abdykacji zamordowany w Ropszy k. Petersburga (dzis. Leningrad), prawdopodobnie z

inspiracji Katarzny II, swej małżonki.

PIOTR III — JEGO OJCIEC I MATKA

Matka2 jego, córka Piotra I, w dwa miesiące po tym, gdy urodził się w niedużym holsztyńskim

miasteczku —

Kilonii, zmarła na suchoty, udręczona tamecznym życiem i nieszczęśliwym małżeństwem. Ojciec

Piotra III, książę Holsztynu Karol Fryderyk3, bratanek Karola XII4, króla szwedzkiego, był

książęciem ubogim, słabym, brzydkim, marnego zdrowia, niskiego wzrostu (proszę zajrzeć do

dziennika Bergholza5, w Magazynie Buschinga6). Zmarł w 1739 roku, opiekę zaś nad jego synem,

liczącym sobie wówczas lat blisko jedenaście, roztoczył jego kuzyn, książę holsztyński i biskup

Lubeki, Adolf Fryderyk7, który później na mocy pokoju zawartego w Abo8,

1 Anna Piotrowna (1708—1728); w 1725 r. wyszła za mąż za Karola Fryderyka, księcia

Holstein-Gottorp.

3 Karol Fryderyk (1700—1739), książę Holstein-Gottorp.

4 Karol XII (1682—1718), król Szwecji w l. 1697—1718.

5 Bergholz von, Fryderyk Wilhelm (1699—1766), dworzanin księcia holsztyńskiego Karola

Fryderyka, autor „Dziennika" opisującego jego pobyt w Rosji w 1. 1721—1725.

6 Busching Antoni Fryderyk, „Magazin fur Historie" und Geographie", Hamburg 1757.

7 Adolf Fryderyk (1710—1771), biskup Lubeki, administrator Holsztynu, król Szwecji w 1. 1751

—1771.

8 Pokój w Abo (dzis. Turku), zawarty w 1743 r., kończył wojnę rosyjsko-szwedzką 1741—1743.

Na mocy jego postanowień Rosja wycofała się z oku-powanej przez siebie Finlandii, zatrzymując jej

cześć południową, Szwecja zaś zgodziła się na żądanie cesarzowej Elżbiety, by następcą tronu

szwedzkiego został Adolf Fryderyk.

dzięki staraniom cesarzowej Elżbiety9 wstąpił na tron szwedzki. Głównym wychowawcą Piotra

III był wielki marszałek jego dworu Brummer10, z pochodzenia Szwed, później wielki szambelan

Bergholz, autor wspomnianego powyżej dziennika, i czterech szambelanów, spośród których dwaj,

Adlerteld11, który napisał historię Karola XII, i Wachmeister byli Szwedami, zaś dwaj pozostali,

Wolf i Mardefeldt — Holsztyńczykami. Księcia wychowywano jako następcę tronu szwedzkiego.

Dwór jego, zbyt na Holsztyn liczny, dzielił się na kilka nienawidzących się nawzajem kotem. Każda z

kotem usiłowała owładnąć księciem, wychować go po swojemu i, oczywista, wszczepić mu odrazę

do tych, co byli jej przeciwnikami.

Młody książę z całej duszy nienawidził Brummera i me lubił nikogo ze swego otoczenia, bowiem

ludzie ci męczyli go przymusem.

Od dziesiątego roku życia Piotr zdradzał skłonność do pijaństwa Zmuszano go często do

reprezentacji i nie spuszczano z oczu ani we dnie, ani w nocy W dzieciństwie i pierwszych latach

pobytu w Rosji lubił dwóch starych kamerdynerów — Inflantczyka Kramera i Szweda Rumberga.

Tego ostatniego przedkładał nad wszystkich Był

to człowiek dość gburowaty i nieokrzesany — dragon Karola XII Brummer, a zatem i Bergholz,

który na wszystko patrzył oczami Brummera, byli ludźmi księcia protektora i regenta. Nikt inny nie

lubił tego księcia, a tym mniej jego zaufanych.

Gdy cesarzowa Elżbieta wstąpiła na tron rosyjski, posłała szambelana Korfa12 do Holsztynu po

siostrzeńca, którego 9 Elżbieta Piotrowna (1709—1762/1761 st. st.), córka Piotra I cesarzowa

rosyjska w l. 1741—1762 (1761 st. st.)

10 Brummer von, Otto, wielki marszałek dworu księcia holsztyńskiego Karola Ulryka (późn.

Piotra III).

11 Adlerfeld von, Gustaw (1671—1709), autor L'histoire militaire de Charles XII, 1740, 1746.

Katarzyna II myliła się twierdząc, że Adlerfeld był

wychowawcą Piotra III, gdyż zginął on w bitwie pod Połtawą na 19 lat przed urodzeniem się

swego rzekomego ucznia.

12 Korf Mikołaj Andriejewicz (1710—1766), szambelan cesarzowej Elżbiety.

książę regent niezwłocznie wyprawił w towarzystwie marszałka dworu Brummera, szambelana

Bergholza i szambelana Deckena (siostrzeńca Brummera). Przyjazd księcia niezwykle ucieszył

cesarzową. Zaraz potem wyjechała ona na koronację do Moskwy. „Postanowiła ogłosić księcia

swym następcą, lecz dopiero wówczas, gdy przejdzie na prawosławie. Wrogowie marszałka dworu

Brummera, a mianowicie szambelan dworu hrabia Bestużew13 i hrabia Nikita Panin14, który przez

długi czas był ministrem Rosji w Szwecji, zapewniali, ze gdy się stało wiadome, iż cesarzowa ogłosi

siostrzeńca następcą rosyjskiego tronu, Brummer na wszelkie sposoby usiłował

spaczyć serce i umysł swego wychowanka, podczas gdy przedtem dokładał starań, by

ukształtować go godnym korony szwedzkiej. Powątpiewałam zawsze jednak w takie okrucieństwo i

sądziłem, że edukacja Piotra wynikła ze zbiegu nieszczęśliwych okoliczności Opowiem o tym, co

widziałam i słyszałam, a co później okazało się przemożne w skutkach.

Piotra III ujrzałam po raz pierwszy, gdy miałam jedenaście lat, w Eutin15, u jego opiekuna

księcia biskupa Lubeki16 w kilka miesięcy po śmierci diuka Karola Fryderyka, ojca Piotra. Było to

w roku 1739. Książę biskup zwołał do Eutin wszystkich członków rodziny, ażeby przedstawić im

swego 13 Bestużew-Riumin Aleksy Piotrowicz (1693—1766), hrabia, polityk i dyplomata rosyjski,

rezydent i poseł w Danii, współpracownik cesarzowej Elżbiety, wicekanclerz, a od 1744 r kanclerz,

odsunięty od spraw państwowych, aresztowany i zesłany w 1758 r. Z zesłania powrócił po

wstąpieniu na tron Katarzyny II w 1762 r Był rzecznikiem związania Rosji z Anglią, Holandią i

Austrią przeciw Francji, Prusom i Turcji.

14 Panin Nikita Iwanowicz (1718—1783), hrabia, polityk rosyjski, poseł w Danii i Szwecji,

aktywny uczestnik przewrotu pałacowego w 1762 r., który wyniósł na tron Katarzynę II. Był

współtwórcą tzw. „systemu pomocnego", tj.

bloku państw Europy pomocnej, w l. 1763—1781 był prezydentem Kolegium Spraw

Zagranicznych.

15 Eutin — miejscowość w Holsztynie.

16 u jego opiekuna — Adolfa Fryderyka, biskupa Lubeki i administratora Holsztynu.

wychowanka. Moja babka, matka księcia biskupa17, i moja matka18 — jego siostra, przybyły do

Hamburga wraz ze mną. Miałam wtedy dziesięć lat. Byli tam jeszcze ponadto książę Augustyn19 i

księżniczka Anna 20, brat i siostra księcia protektora i regenta Holsztynu. Tu usłyszałam, jak

zgromadzeni krewni mówili pomiędzy sobą. że młody książę ma skłonność do trunków, że jego

przyboczni nie pozwalają mu pić zbyt wiele przy stole, że jest uparty i wybuchowy, nie lubi swoich

dworzan, a zwłaszcza Brummera, że z usposobienia jest dość żywy, ale chorowity i słabej

konstytucji. Rzeczywiście cerę miał bladą, wydawał

się słabowity i delikatnej budowy. Od tego dziecka żądano, by zachowywało się jak człowiek

dorosły. Ciążyło mu to i było nieustannym przymusem. Sztuczność i nieszczerość z zewnętrznych form

zachowania przemieniły się w charakter.

Wkrótce po przyjeździe owego holsztyńskiego dworu do Rosji zjawiło się tam poselstwo

szwedzkie prosząc cesarzową, by zezwoliła swemu siostrzeńcowi zostać następcą tronu

szwedzkiego. Jednakże Elżbieta, która swe zamiary w tym względzie oznajmiła we wstępnych

klauzulach pokoju w Abo, jak to zostało już wspomniane, odpowiedziała Zgromadzeniu

Szwedzkiemu, że siostrzeniec jej odziedziczy tron rosyjski, że nie odstępuje od wstępnych klauzul

pokoju w Abo, zgodnie z którym następcą tronu szwedzkiego winien zostać książę-regent Holsztynu.

Starszy brat księcia regenta21 na krótko przed śmiercią Piotra I zaręczony został z cesarzową

Elżbietą. Do małżeństwa nie doszło, gdyż narzeczony zmarł na ospę w kilka tygodni po zaręczynach.

Jednakże cesarzowa Elżbieta wspominała owego księcia

17 Moja babka — Albertyna Fryderyka, żona Chrystiana Augusta, biskupa Lubeki.

18 moja matka — Joanna Elżbieta (1711—1760), księżna Anhalt-Zerbst.

19 August Fryderyk (1711—1785), książę Holsztynu.

20 Anna (1709—1768), księżna Holsztynu.

21 Karol August (1706—1727), książę Holsztynu, narzeczony Elżbiety Piotrownej, późniejszej

cesarzowej rosyjskiej.

z wielką czułością, którą okazywała też wszystkim jego krewnym.

Tak więc Piotr III złożywszy wyznanie- wiary wedle obrządku kościoła prawosławnego

ogłoszony został

następcą Elżbiety i wielkim księciem Rosji22. Jego opiekunem duchowym został Symeon

Todorski, późniejszy biskup Pskowa23. Książę został ochrzczony i wychowany wedle zasad

niezwykle surowego i wyzbytego tolerancji obrządku luterańskiego. Od dzieciństwa nie chciał się

niczego uczyć, ja zaś słyszałam od jego przybocznych, że w Kilonii zarówno w niedzielę, jak w dnie

świąteczne było niezmiernie trudno nakłonić go, by poszedł do kościoła i wypełnił pobożne obrządki,

i że w rozmowach z Symeonem Todorskim zdradzał on zazwyczaj niechęć do religii.

Jego Cesarska Wysokość podejmował spór w każdym przedmiocie i często używano jego

przybocznych, aby ostudzili te zapały i powściągnęli wielkiego księcia.

Wreszcie po wielu nieprzyjemnościach poddał się we wszystkim woli cesarzowej — swej

ciotki; jednakże, bądź

z uprzedzenia, nawyku, albo też przekory, powtórzył

kilkakrotnie, że milej by mu było odjechać do Szwecji, niż pozostać w Rosji. Brummer, Bergholz

i inni Holsztyńczycy pozostali przy nim aż do czasu zawarcia małżeństwa. Dla pozoru przydano do

Cesarzowa Katarzyna II - Pamiętniki cesarzowej Katarzyny II.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: