Globalizacja – zmiany reguł, przenikanie się branż, innowacje technologiczne, nowe modele biznesu. Wraz z tym obowiązują stare zasady.
Upadek firm „nowej ekonomii” (Enron) – bo uważały stare zasady za nieobowiązujące.
Zasada 3 - Dobre zarządzanie to wykorzystanie potencjału pracowników.
Rzadko spotyka się wybitnych fachowców. Sztuką jest osiąganie super rezultatów przez zwyczajnych pracowników. Ważny jest ich współudział w zarządzaniu – sposób traktowania, motywacja, dobra organizacja pracy.
Dziś inne wyzwania. Do tego potrzebna skuteczność. Musi być innowacyjny model biznesu żeby się wybić i konkurować na rynku. Należy szybko budować swoją pozycję na rynku, najlepiej wykreować nowy segment. Samotnie bardzo trudno dlatego należy tworzyć sieć komplementariuszy – firm i instytucji, które będą pomagać. Aby firma dobrze działała musi być spełnionych wiele warunków jednocześnie, bez jednego z nich może nastąpić koniec.
Źródła sukcesu firmy nie mają jednej przyczyny. Sukces to umiejętność uniknięcia porażek niż optymalne wybory.
Skuteczna strategia to wiele działań, doskonałość w niektórych dziedzinach, porażka jest banalnie prosta.
- Nie ma skutecznej strategii firmy i dlatego jest duży popyt na informacje
- Skuteczne strategie powstają przez złączenie wielu elementów – szansa na długofalowy sukces (nie pojedyncze sprawy np. innowacje, wykorzystanie wiedzy, koncentracja na określonym rynku itp.)
Czas nowej ekonomii (internet) trwała bardzo krótko. Myślano, iż będzie rewolucją.
Dawne realia nadal są ważne i skuteczne, ale nowe idee tworzą kreatywną destrukcję na wielu rynkach. W okresie takiego przejścia należy postępować ze starymi i nowymi regułami. Innowacyjne godzenie sprzeczności.
Nowe reguły konkurencji
Globalizacja – nieunikniona bądź zmowa gigantów. Dla wielu jest to proces wyrównania poziomów bogactwa krajów dla innych proces wzmacniający nierówności.
Aspekty globalizacji:
- świat zawsze był globalny, miał centra i peryferia. Większość firm działa na swoich rynkach lokalnych. Pewna grupa wychodzi w świat, ale powoli i poprzez filie, BIZ, badania i dopiero sprzedaż.
- Globalizacja to nie tylko międzynarodowa działalność firmy, ale działalność w nowych realiach konkurencyjnych (dominacja Triady, rozerwanie powiązań między przepływami materiałowymi, fin. I informacyjnymi, zmiana granic branży, dominacja nowoczesnych technik)
Sumerowie, Babilon, Syria, Fenicjanie, Grecy. Do dziś rynki zostają lokalne, a konkurencja ma zawsze charakter globalny.
Triada (USA, Europa zachodnia, Azja poł-wsch.)
Koncentracja 90% produkcji i handlu. Współpraca. Podobieństwo systemów politycznych, handle światowy i Biz przyspieszają ją.
Istotne różnice, ale ma wspólne tworzywo – wszystkie bazują na mechanizmach rynkowych, wiedza to zasób kluczowy, inne kraje triady to preferowani wspólnicy. Proces integracji wzmacniany przez NAFTA, UE. Korporacje międzynarodowe budują globalną konkurencję i dla firmy globalizacja to trwałe przekraczanie granic, potęga ekonomiczna, model konwoju – statek flagowy i mniejsze też z nim płyną.
Zawsze istniały – podróże. Teraz szybciej i taniej (ludzie, pieniądze, produkty, informacja). Jest też taniej.
Budowa trwałych relacji w dostawcami, odbiorcami, konkurentami itp. Czasem jako alians strategiczny (Alcatel i France telecom). Długoletnia współpraca powoduje, iż firmy stają się często od siebie zależne, bo są wysokie koszty zamiany. Efektem konwój – firma idzie w świat, ale zabiera ze sobą swoich dostawców itp.
Głównie firmy, które miały bardzo mały rynek lokalny i musiały iść w świat (Szwajcaria – nestle). Wskaźnik globalizacji = średnia aktywności zagranicznych do całkowitych w obszarze aktywów, przychodów, pracowników.
Do tej pory istniał integralny związek między tworzeniem dóbr materialnych, przepływami finansowymi i informacyjnymi. Był system z Bretton Woods (powiązanie wszystkich walut z dolarem). Powstanie oderwanego rynku finansowego – kryzys finansowy, rezygnacja z wymienialności $ na złoto, trzymanie depozytów w petrodolarach. Rozerwanie powiązań między towarem i finansowaniem tego procesu ułatwia wzrost i międzynarodowy charakter działalności, ale też nowe ryzyka.
- pieniądz towarem masowym – handel walutami – wielki rynek – duże firmy i spekulanci
- duży rynek finansowy to szybszy wzrost firm przez dodatkowe inwestycje, fuzje, przejęcia itp.
- Powstanie rynku instrumentów pochodnych (opcje, swap, futures)
- Firmy muszą zarządzać ryzykami kursowymi (duże firmy operują dziennie w 20-30 walutach)
- Szybsze funkcjonowanie gospodarki (duży rynek i szybszy przepływ materiałów) – nowe obszary zakłóceń – spekulanci
- Rynki finansowe są niestabilne i „kruszą” gospodarki
Przepływy informacyjne i materiałowe. Informacja to samoistny produkt, a nie związana z procesem transformacji w towary i usługi. Bardzo duża fragmentacja tego rynku, a jednocześnie integracja przez popyt odbiorców. (Yahoo! – obróbka informacji, bez chaosu). W 2000 myślano, iż będzie to rynek przyszłości, ale bardzo trudno zbudować firmę opartą na tworzeniu i przetwarzaniu informacji. Masowe upadanie firm.
Zmiana definicji granic branż przez innowacje technologiczne i organizacyjne.
Kiedyś na rynku wiele firm, które produkowały różne, nie związane z sobą produkty (Kodak, Fuji, Nikkon). Obok branża producentów drukarek, kopiarek itp. Teraz zacieranie granic i powstawanie hybryd. Kamera cyfrowa – robienie, wywoływanie i przechowywanie zdjęć. Teraz Kodak konkurować musi też z HP, Xeroxem itp. Konsekwencje dla sprzedaży- bo nie tylko w sklepie fotograficznym jak kiedyś. Inna branża – samochodowa. Kiedyś Mercedes teraz np. w konsoli jest system informatyczny. Samochód to mieszanka salonu, auta, kokpitu. Ważne jest kto tworzy i przechwytuje wartość dodaną. (czy volvo z systemem sony , czy produktem sony z dodatkiem blachy). Dlatego tworzone są alianse (Benz + deutsche telecom). Zmiana logiki produkcji i sprzedaży – można w necie obejrzeć, porównać ceny, zamówić kolor itp.
System ERP (Enterprose Resource Planning) – pozwala na łączenie dotąd niezależnych fragmentów firmy w zintegrowany system. Jak np. produkcja zakłócona to sygnał, że będzie opóźnienie w dostawie + nowy harmonogram produkcji + analiza magazynów + lista zamówień + informacja o nowym terminie dostaw do odbiorców.
- wdrożenie kosztowne i czasochłonne
- system skierowany do wewnątrz firmy (potrzebna nakładka do porządkowania relacji z otoczeniem – wpływ internetu)
a) Internet to logika połączeń – koniec fizycznych odległości – bo tanio i szybko. Tam, gdzie komunikacja była dużym kosztem (banki) teraz jest tanio.
b) Bezpośredni dostęp do informacji, możliwość porównywania i oceny. Nie ma faworyzowania dostawców – już nie mogą zataić informacji. Teraz nie można ignorować klientów – nacisk na zmniejszenie kosztów.
c) Łączy wszystkich w czasie rzeczywistym – koordynacja łańcuchów zaopatrzeniowo-produkcyjnych
d) Przyspiesza proces konkurencji (Microsoft-Netscape)
Jedyną stała jest zmiana i próby dostosowania się do nowotworzonych uwarunkowań. Cele i warunki są specyficzne. Cały czas postępuje wzywanie tworzenia i zawłaszczania wartości z rynku. Konieczna adaptacja całego systemu do panujących warunków. Jednak za jakiś czas znowu ktoś coś wymyśli o cały porządek zostanie zmieniony i powstaną nowe twory.
Potrzeba modelu funkcjonowania firmy tworzącego wartość dodaną dla odbiorców, inwestorów, pracowników.
- Ponadprzeciętne zyski – większe od normalnych w branży + dodatkowe sposoby inwestowania. Teraz częściej kategoria wartości rynkowej (EVA, MAV).
- Wartość bez zysków – nowy produkt i zainteresowanie klientów – też wartość dodana.
- Wiarygodność i wieloletnia kooperacja kreują wartość dodaną, gdy np. są trudności z oceną nowego produktu (często branża telekomunikacyjna i komputerowa).
- Nowy model organizacyjny, który staje się punktem odniesienia – wartość dodana niematerialna
Brandenburger i Stuart – w warunkach równowagi sił między partnerami wartość dodana to różnica między maksymalną wartością tworzoną przez łańcuch firm minus maksymalna wartość tworzona bez udziału danego partnera. Każdy dostanie tyle, ile wnosi.
W warunkach braku równowagi jedna ze stron może szantażować drugą (hipermarkety). Próba ograniczenia siły partnera, który chce przechwycić nie swoją wartość dodaną – nowe modele biznesu chroniące słabszych graczy (zrzeszenia).
Czasami można policzyć/nazwać wartość dodaną poszczególnych uczestników. Pyt.:” co by się stało na rynku, gdyby dana firma przestała istnieć?” – często nic, bo wiele firm daje bardzo podobne wartości, ale te, które dają unikatową mają przewagę konkurencyjną.
TWORZENIE WARTOŚCI
ZAWŁASZCZANIE WARTOŚCI
IMITACJA SUBSTYTUCJA
JAKOŚĆ ZALEŻNOŚĆ
ZARZĄDZANIA OD INNYCH GRACZY
Rozwiązania opatentowane - np. wartość tworzona przez dostawcę technologii chronionej patentami. Zastosowanie technologii w produkcie zwiększa wartość produktu. Wartość wnoszona przez takiego dostawcę jest trwała dopóki nie zostanie stworzona lepsza lub nie będzie dobrej imitacji. Strategia tylko wtedy skuteczna, gdy dostawca potrafi się skutecznie bronić przed imitacjami.
Minibanki (Lukas) – podstawowa wartość to sprawna obsługa. Elementami modelu są lokalizacja, wielkość sieci, szybkość wdrażania nowych technologii itd.
- Im większa sieć w danym mieście to rośnie wartość dla odbiorcy
- Im lepsza lokalizacja (subiektywne)
- Oferta – ceny, system obsługi, usługi oferowane
Łatwo imitować usługi i ich cenę – nie mogą stanowić przewagi konkurencyjnej. Ważna lokalizacja i gęstość sieci. Optymalna strategia „dywanowa” – budowa od razu rozległej sieci w danym mieście w dogodnych punktach. Nie opłaca się wchodzić do ”zajętych” miast – regionalizacja minibanków.
Dążenie do powielania modelu biznesu i rozwiązań wypracowanych w innej firmie. Imitacja to rozpowszechnianie się najbardziej skutecznych modeli biznesu na rynku. Zmniejsza się wartość firmy, która stworzyła model, bo jest wielu naśladowców (Rollerblade). Firmy z imitacjami mają mniejsze koszty, a rynki mają małe bariery wejścia. Te z dużymi kosztami wypadną z rynku. Proces wchodzenia nowych firm zakończony w momencie, gdy zyski konkurentów spadną do zera (imitacja nieopłacalna). Układem odniesienia wchodzących firm są liderzy, ich reputacja i zyski.
1. Ekonomika skali i zakresu
- rynek globalny - jest zawsze jakaś minimalna skala produkcji, aby były zyski. Uruchomienie produkcji = koszty. Jeśli D w dół, a S w górę to nowi nie będą wchodzić na rynek. (Airbus i Boeing – brak ryzyka, bo bardzo drogie wejście).
- Rynek ograniczony – ukryci liderzy. Obsługa rynków globalnych, nowe produkty (blokuje wstęp innym), te same zasady do obsługi różnych rynków(niskie koszty).
2. Ekonomika czasu
Czas po stronie istniejących graczy, bo wprowadzenie produktu na rynek trwa i wymaga nakładów. Dodatkowa bariera dla wchodzących to ciągłe mutacje produktów (udoskonalenia, lobbing polit.)
3. Prawa własności i kontroli
- patenty
- prawo własności zasobu (np. hotele – lokalizacja)
- marki
4. Ograniczona mobilność zasobów
- nieruchomości (niejasne hipoteki)
- łączne występowanie zasobów (menedżer sicie sprzedaży – jego efektywność to on + zespół czynników)
- koszty zamiany przy długookresowych kontraktach
1. Uwarunkowania historyczne – sprzyjające okoliczności (1989), które się nie powtórzą.
2. Nieczytelność modelu biznesu – trudno zrozumieć dlaczego A jest bardziej efektywna od B. Nie wiadomo co warto naśladować i co jest przyczyną i skutkiem.
3. Wykorzystanie efektów sieci i kontroli standardów
- efekt sieci – wraz ze wzrostem liczby użytkowników danej sieci rośnie jej atrakcyjność (sprzężenie zwrotne – Nintendo, GSM)
- czynniki standardów – 1) szybkość wprowadzenia, 2) baza użytkowników, 3) koszty zamiany.
4. Zagrożenie odwetem – głównie w oligopolu, dla firm, które chcą wejść. Musi być wiarygodna i realna (ceny w dół, lobbing polit., marketing). Czasem publiczne, często sama reputacja odstrasza.
- bardziej radykalna, ale rzadziej występuje
- można zastąpić jeden model biznesu innym
- dominacja nowego modelu biznesu w niektórych segmentach rynku, a nie wszędzie (sklep a dostawy bezpośrednie)
- przewagi – dostęp do netu, porady, dowóz, niskie ceny
- wirtualne korporacje (Yahoo!, Britannica/CD-ROM)
Tworzenie wartości + umiejętność zatrzymania korzyści z niej ($). Rynek nie jest sprawiedliwy – zawłaszczanie przez silniejszych, a nie tych co pracują (marże – sieci handlowe).
- Przechwytywanie wartości przez silnych graczy - Model biznesu wielkich sieci – prosty. Niezbędna lokalizacja + logistyka. Małe koszty, bo niskie nakłady na marketing i niskie koszty finansowe, bo nie potrzeba kredytów, mogą manipulować marżami poszczególnych grup asortymentowych (oni bez producentów przeżyją, producenci bez nich nie).
- Problemy wewnętrzne - Jakość zarządzania – często dobre produkty, ale brak kontroli kosztów, nie wykorzystywanie potencjału.
Założenia:
1. Funkcjonowanie rynku i firm to sekwencja transakcji o różnych własnościach (czas trwania, powtarzalność, niepewność, specyfika aktywów)
2. Gracze zachowują się w sposób ograniczenie racjonalny (maksymalizacja interesów w krótkim okr. i chęć przechwycenia wartości dodanej)
Modele transakcji dostawca – odbiorca (R - ryzyko, K - charakter kontraktu)
Założenia: ceny rynkowe, nadwyżka D nad S, klasyczny oligopol
R = 0 – typowa transakcja rynkowa - brak ryzyka, niepotrzebne zabezpieczenia
R > 0 i K = 0 – ryzyko, ale jest zaufanie partnerów – nie ma potrzeby zabezpieczenia
R > 0 i K > 0 – ryzyko i potrzeba zabezpieczenia dla jego minimalizacji
- Jak jest ryzyko i następuje przechwytywanie dodatkowej wartości to firma powinna produkować tę rzecz sama. Jeśli nie jest to możliwe to powinna dążyć do przejęcia dostawcy (lub stworzyć regulacje w kontrakcie).
- Jeśli jest ograniczone ryzyko to rynek sam reguluje transakcje + dodatkowo zabezpieczenie kontraktem.
- Jeśli szczególne ryzyko to zmniejszenie przez rozłożenie zamówień na kilku dostawców.
- budowanie równowagi sił
- uwarunkowania kulturowe
USA – tam dużo sytuacji standardowych w K. + określenie sposobów postępowania.
- „meet the competitor” – jak nowy dostawca to nasz ma czas na adaptację do nowych warunków (niższa cena itp.)
- „exit procedures” – określenie kiedy i jak jedna strona może zerwać kontrakt
Amerykanizacja kontraktów, bo do tej pory w Europie traktowano niektóre rzeczy jako oczywiste (później silniejsi wykorzystywali)
JAPAN – to co ważne zazwyczaj nie występuje w K., rola wzajemnego zaufania.
- gry groźba uzależnienia od dostawcy/odbiorcy
- ...
IWASW