UWAGI WSTĘPNE
Jednym z elementów dojrzałości szkolnej jest prawidłowy poziom rozwoju motorycznego dziecka a głównie sprawność manualna i dobra koordynacja wzrokowo-ruchowa, która będzie podstawą opanowania przez dziecko umiejętności pisania.
Czynność pisania, najczęściej wykonywana prawą ręką w kierunku od strony lewej ku prawej, sprawia wielu dzieciom problemy już w klasie "O" i pierwszej, szczególnie w okresie przejścia do pisania w liniaturze. Umiejętne postępowanie pozwoli uchronić dziecko przed niepowodzeniami na starcie szkolnym. Od najwcześniejszych lat należy dziecko uczyć właściwego posługiwania się przyborami do rysowania i pisania. Prawidłowy sposób trzymania ołówka zaczyna kształtować się od momentu, gdy dziecko kreśli ołówkiem pierwsze linie.
W związku z tym od pierwszych prób wykonywania przez dziecko czynności graficznych zwracamy uwagę na następujące elementy:
1. Prawidłowy sposób trzymania ołówka-pióra.
Dziecko powinno trzymać ołówek w trzech palcach, pomiędzy kciukiem i lekko zgiętym palcem wskazującym, opierając go na palcu środkowym (dzieci leworęczne trzymają ołówek i pióro podobnie). Nieprawidłowe jest trzymanie ołówka w "garści" lub w taki sposób, że środkowy palec jest na ołówku.
Palce trzymające ołówek powinny znajdować się w odległości około dwóch centymetrów od powierzchni papieru.
Dłoń i palce trzymające ołówek powinny znajdować się poniżej liniatury zeszytu;
Brzeg dłoni, nadgarstek i ramię muszą opierać się cały czas o stół i zeszyt i przesuwać podczas pisania bez odrywania od kartki;
Ołówek należy trzymać między palcami bez nadmiernego nacisku i napięcia ręki;
Naukę pisania i ćwiczenia graficzne należy rozpocząć ołówkiem. Bardzo wysokiej jakości pióro włączamy do ćwiczeń wtedy, kiedy dziecko osiągnie dużą sprawność manualną;
2. Prawidłowa postawa ciała dziecka.
Dziecko siedząc przy stole powinno mieć obie stopy oparte o podłogę a przedramiona o stolik, natomiast plecy wyprostowane tak, aby centralna oś ciała (linia kręgosłupa) była pionowa. Głowa i górna część tułowia nie powinny odchylać się od tej osi; Tułów nie powinien opierać się o stolik, lecz znajdować się w pewnej odległości od niego, zapewniając swobodę ruchów ręki;
Światło powinno padać na zeszyt ze strony lewej bądż ze środkowego punktu, u dzieci leworęcznych z prawej strony;
Dzieci leworęczne muszą siedzieć tak aby ręka którą piszą znajdowała się po "zewnętrznej" stronie stolika;
3. Właściwe ułożenie zeszytu.
Zeszyt powinien znajdować się w pewnej odległości od ciała osoby piszącej i od dolnego brzegu stolika aby umożliwić dziecku oparcie całego przedramienia ręki piszącej (prawej lub lewej);
Zeszyt powinien być ułożony na stoliku ukośnie, nachylony w lewą stronę dla dzieci praworęcznych a w prawą stronę dla dzieci leworęcznych;
Zeszyt powinien znajdować się nieco na prawo od osi ciała dziecka praworęcznego i nieco na lewo od osi ciała dziecka leworęcznego;
Większość dzieci sześcio - ośmioletnich układa zeszyt równolegle do brzegu ławki, wprost przed sobą. Dopiero w późniejszym okresie spontanicznie nadają mu położenie ukośne. Dopiero takie położenie zeszytu pozwala na płynne i ciągłe przesuwanie ręki, stwarza możliwości kontroli wzrokiem i pozwala zachować dziecku prawidłową postawę ciała. W przeciwnym wypadku mamy prosto ułożony zeszyt, lecz niestety skrzywiony kręgosłup dziecka. Nie zmuszajmy dziecka do układania zeszytu wprost przed sobą, pozwólmy na indywidualny, ukośny układ.
* * * * * * *
Przygotowując dzieci do wstępnej nauki pisania należy ćwiczyć z nimi określone typy ruchów: płynnego, ciągłego przesuwania ręki od lewej do prawej krawędzi zeszytu (tzw. progresja duża);
pozostawiania podczas pisania dłoni i przedramienia w kontakcie z zeszytem a unoszenia ołówka przy zapisie drobnych elementów (kropek, kresek itp.);
zapisywania określonych znaków graficznych zgodnie z obowiązującym wzorcem, który uwzględnia kolejność i kierunek !uchów:
a. linie poziome - od lewej do prawej,
b. linie pionowe - z góry w dół,
c. koła - w przeciwną stronę wskazówek zegara.
"Zabawy graficzne" to zeszyt do indywidualnych ćwiczeń grafomotorycznych przygotowujących do pisania w wieku przedszkolnym i podnoszących poziom pisania dla dzieci w młodszym wieku szkolnym.
Jako ćwiczenia rozwijające i stymulujące winny być wykorzystywane przez Rodziców i Nauczycieli z dziećmi o prawidłowym rozwoju psychomotorycznym. Jako ćwiczenia wspomagające i korygujące mogą być stosowane w pracy terapeutycznej z dziećmi o niskiej sprawności manualnej, obniżonej koordynacji wzrokowo-ruchowej, opóźnionej orientacji przestrzennej, ponadto w pracy z dziećmi leworęcznymi. Zeszyt może służyć również w pracy z dziećmi wymagającymi specjalnych metod nauczania.
Celem ćwiczeń jest tworzenie trwałych skojarzeń między doznaniami kinestetycznymi a graficznymi śladami własnego ruchu dłoni, usprawnienie kontroli nad ruchami mięśni dłoni i drobnych mięśni palców, melodii kinetycznej, płynnego przechodzenia od jednego do drugiego elementu graficznego i przygotowanie do stałej kontroli wzrokiem uzyskiwanych efektów graficznych. W trakcie ćwiczeń proponujemy powiązać rysunki z krótkimi opowiadaniami, w trakcie których dziecko powinno kreślić określone linie w makro i mikroprzestrzeni:
ręką w powietrzu,
kredą, pędzlem, węglem na tablicy, na dużych arkuszach; kredą na blacie stolika;
mazakiem na kartkach formatu A-4 palcem w zeszycie ćwiczeń;
ołówkiem w zeszycie ćwiczeń zgodnie z kierunkiem wskazanym przez strzałki.
Stopniowo po uzyskaniu przez dziecko płynności i precyzji ruchów należy proponować trudniejsze zabawy graficzne polegające na pogrubieniu konturów, obwodzeniu po śladach kopiowania i zamalowywaniu rysunków farbami.
"Zabawy graficzne" to nauka przez zabawę, która pozwoli na uzyskanie przez dziecko takiej sprawności manualnej, by mogło sobie dobrze radzić w dalszych próbach pisania.
gienekd