TEODOLIT 1 Budowa Teodsolitu
Zbudowany z a) częsci górnej w skłąd której wchodzi
a) Aliada obracająca się względem limbusa,, Limbus zaopatrzony jest w tarczę poziomą z podziałem stopnopwym lub gradowym. Aliada zaopatrzona jest teraz w urządzenia odczytowe i linbele - pozioma . Do aliady przytwierdzone są ramiona - dźwigarki.
b) części dolnej - statywu zaopatrzonego w głowicę do której przymocowany jest śrubami sprzęgowymi spodarek. Ma on kształt płyty trójramiennej na której znajdują się 3 śruby nastawcze, regulujące prawidłowe wypoziomowanie instrumentu.
Teodolit może być wyposażony również w tarczę pionową na której można dokonywać odczytów, pomiarów kątów pionowych.
2. Luneta teodolitu: Obraca się wokół osi poziomej w płaszczyźnie pionowej .
Po unieruchomieniu lunety i aliady służą śruby zaciskowe, do poruszania lunetą i alaidą w mineralnym zakresie stosuje się śruby : leniwki
3. Niektóre teodolity posiadają wbudowany dalmierz (pomiar odległości) a urządzenia posiadające oprócz koła poziomego koło pionowe, dalmierz nazywa się tachimetriami
4. Libela - Jest poziomicą. Może ona przybierać postać pudełkową lub rurkową.
a) Libela pudełkowa- Jest to naczynie szklane w kształcie walca, którego górną powierzchnię stanowi wycinek kuli . Poziomica wbudowana jest w metalową obudowę, wypełniona jest lekką cieczą (eter, spirytus) który napełnia się przyrząd w stanie pogranicznym . Po ostygnięciu w zbiornikach tworzy się wolna przestrzeń tzw pęcherzyk libeli
Na środku poziomicy znajduje się punkt zerowy libeli.
b) Libela rurkowa wykonywana jest w sposób taki jak pudełkowa, lecz w formie podłużnej , może być ona jednowarstwowa lub dwustronna (rewersyjna). Odchylenie pęcherzyka od punktu zerowego nazywa się odskokiem. Innym rodzajem libeli rurkowej jest libela koincydencyjna.
c) libela koincydencyjna. obserwuje się pośrednio przez układ szkieł optycznych / Jest ona bardziej dokładna niż libele obserwowane bezpośrednio .
Czułość libeli Jest to kąt £ o który należy pochylić oś libeli aby wychylenie pęcherzyka wynosiło 1 działkę . Czułość libeli geodezyjnej wymości od 5'' do 30''
5 Budowa i działanie lunety w teodolicie Daje on możliwość obserwacji celów dalekich zwiększenia dokładności obserwowanych celów bliskich, wyt. płaszczyzny celowej .
Główny element budowy lunety to : - Trzy współ środkowe walce obracające się względem siebie
-Okular; soczewka dwu wypukła znajdująca się w najmniejszym walcu, który porusza się w środkowym walcu dźęki pierścieniowej nakrętce.
-Największy walec zewnętrzny zakączony jest soczewką zwaną obiektywem.
Porusza się także dzięki śrubie zembatej lub nakrętce pierścieniowej na lunecie.
Nastawienie obrazu na ostrość wykonuje się pokręcając zębatką która przesuwa położenie krzyża . Nieprawidłowe ustawienie difragmy może powstać zjawisko paralaksy tzn. pozornej ostrości obrazu . Paralaksa występuje jeżeli w czasie obserwacji patrząć okiem w górę i w duł widzimy poruszające się krzyż nitek . W nowoczesnych teodolitach zjawisko paralksy nie występuje poniewarz posiadają one dodatkową soczewkę wewnątrzogniskującą która znajduje się pomiędzy krzyżem nitek a obiektywem i powoduje stałe połorzenie krzyża nitek względem obiektywu.
6. Urządzenia odczytowe w teodolicie. Najprostszym urządzeniem odczytowym na podziałkach jest tzw. indeks (wskaźnik) Odległości między ideksami to działki . Jeżeli najmniejsza działka limbusa wynosi 30' a odczyty wykonuje się z dokładnośćią 0,1 działki to oznacza że dokładność urządzenia wynosi 3'. Urządzenie odczytowe w teodolitach nazywa się mikroskopem (mikroskop kreskowy i skalowy)
7 Błędy i dokładności pomiaru kątów. a) Czynniki wpływające na dokładność pomiaru teodolitu - błędy instrumentowe - dokładności ustawienia teodolitu nad wierzchołkiem mierzonego kąta - dokładność poziomowana - dokładność pionowego ustawienia tyczek - dokładność celowania - dokladność odczytania wynikow ,pomiarów
ossad