WYKŁAD V.doc

WYKŁAD V

Zakłócenia sterującej i integrującej funkcji osobowości

1.     ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI I ORIENTACJI

Świadomość – doświadczenie przeżywania otoczenia i siebie (Wciórka, 2004)

          Różnie nasilone cechy dezorientacji

          Izolacja od realnej rzeczywistości wyrażona poprzez fragmentaryczne spostrzeganie otoczenia oraz trudności
w skupieniu uwagi

          Utrudnienie toku myślenia poprzez różnego stopnia jego splątanie

          Zaburzenia procesu pamięci

ILOŚCIOWE ZABURZENIA PRZYTOMNOŚCI

Wyłączanie strumienia świadomości (np. Urazy, nowotwory, niedotlenienie mózgu)

1.     senność – silna tendencja do zasypiania na tle ogólnie
zmniejszonej aktywności, spowolnienia, nieostrości
spostrzegania i pojmowania, przy zachowaniu kontaktu,
którego nawiązywanie wymagać może silniejszych lub
powtarzanych bodźców

2.     sopor (stan przedśpiączkowy) – znaczne pogłębienie
senności sprawiające, że kontakt można nawiązać jedynie za pomocą bardzo silnych bodźców, zwykle na krótko i w sposób
niepełny; mogą pojawić się patologiczne reakcje ruchowe

3.     śpiączka (coma) – wyłączenie przytomności (stan
nieprzytomności), jej głębokość określa się za pomocą stopnia zniesienia odruchów oraz innych reakcji ruchowych czy autonomicznych

Ocena stanu nieprzytomności – Glasgow Coma Scale (GCS)

Po zsumowaniu punktów można ocenić jak głęboko poszkodowany jest nieprzytomny. Im mniejsza ilość punktów tym większa głębokość nieprzytomności. Jeśli ilość punktów wynosi 8 lub mniej oznacza to, że poszkodowany jest w śpiączce.

JAKOŚCIOWE ZABURZENIA PRZYTOMNOŚCI

Zmiany strumienia świadomości.

Ø      przymglenie

Ø      zmącenie

Ø      zwężenie

2.     ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

Dysocjacja – zdolność ludzkiego umysłu do sterowania złożoną aktywnością psychiczną oddzieloną lub niezależną od świadomości

Zaburzenia dysocjacyjne (ZD)– stan, w którym następuje rozpad poczucia własnej tożsamości (proces rozdzielenia tego typu, w którym jakaś część doświadczenia Ja i świata staje się formą autonomiczną, niedostępną dla świadomości i kontroli osobowości głównej)

ZD służą głównie unikaniu lęku i stresu oraz radzeniu sobie z problemami, które stanowią zagrożenie dla zwykłych zasobów radzenia sobie danej osoby

Ø      amnezja dysocjacyjna

Ø      fuga

z francuskiego fugue – ucieczka, in. funkcjonalna amnezja retrogradacyjna

objawy:

uogólniona niepamięć połączona z oddalaniem się od swego środowiska, często przyjmowanie częściowo lub całkowicie nowej świadomości

Zachowania podczas fugi są spójne i adekwatne do wymagań sytuacji, osoba potrafi zadbać o siebie i swoje bezpieczeństwo

Osoby w obliczu bardzo nieprzyjemnych sytuacji, z których nie widzą wyjścia

Ø      dysocjacyjny stupor

zupełny brak lub zubożenie ruchów spontanicznych (głównie tych zależnych od woli), wypowiedzi słownych i reakcji na różne bodźce

Ø      stan transu i opętania

uwaga i świadomość są zawężone do niektórych aspektów najbliższego środowiska, a osoba często wykonuje powtarzające się, schematyczne ruchy ciała, przyjmuje określone pozycje i formułuje te same wypowiedzi (niezależne od woli, przeszkadzające, nieakceptowane), przekonanie o opętaniu przez bóstwo, inną osobowość, ducha itp.

Ø      dysocjacyjne zaburzenia ruchu

utrata możliwości poruszania się w ogóle (paraliż) lub poruszania jakąś częścią ciała

Ø      drgawki dysocjacyjne

ruchy przypominające napady padaczkowe (bez przygryzania języka, utraty świadomości czy mimowolnego oddawania moczu)

Ø      dysocjacyjne znieczulenia i utrata czucia zmysłowego

utrata lub znaczne osłabienie czucia, węchu, smaku czy wzroku

Ø      osobowość mnoga

wzorzec, stanowiący zwykle odpowiedź na rozpoznawalne czynniki stresowe, w którym pacjent manifestuje przynajmniej dwa mniej lub bardziej kompletne systemy tożsamości (osobowość pierwotna to tzw. Osobowość gospodarza)

          przejawy konfliktów wewnętrznych, impulsów i wspomnień i uczuć

          rozszczepione wzorce zachowań rozwinięte w celu transakcji ze światem zewnętrznym (fragmentaryczne części tej samej osoby)

          pacjent wierzy, że jest więcej niż jedną osobą

          odmienne osobowości zwykle wiedzą o istnieniu osobowości gospodarza

Badania:

Reinders AA; Nijenhuis ER; Quak J; Korf J; Haaksma J; Paans AM; Willemsen AT; den Boer JA (2006)

          11 osób badanych ze zdiagnozowanym dysocjacyjnym zaburzeniem osobowości

wyróżnienie dwóch rodzajów tożsamości:

¡          tożsamość neutralna TN blokuje dostęp do wspomnień związanych z wydarzeniem traumatycznym (umożliwia to codzienne funkcjonowanie)

¡          tożsamość związana z wydarzeniem traumatycznym TWT ma dostęp do wspomnień

Najprawdopodobniej różne stany tożsamości działają w oparciu o funkcjonalnie odrębne sieci neuronalne:

         aktywacja większej liczby ośrodków mózgu w przypadku tożsamości neutralnych

          mniejsza aktywność mózgu dla tożsamości związanych z wydarzeniem traumatycznym

          przetwarzanie treści związanych z traumatycznymi wydarzeniami w stanie TWT wiąże się z nasiloną aktywnością jądra ogoniastego oraz ciała migdałowatego (odpowiadają za reakcje na bodźce awersyjne)

          w stanie TN zaobserwowano zmiany aktywności w płatach ciemieniowym i potylicznym (może to wskazywać na względnie niską świadomość doznań płynących z ciała)

          brak różnic podczas przetwarzania informacji neutralnych i tych związanych z traumą w stanie TN

3.     ZESPOŁY ZABURZEŃ WYSTĘPUJĄCYCH POD POSTACIĄ SOMATYCZNĄ

Klasyfikacja:

•         co najmniej 2letni okres utrzymywania się wielorakich dolegliwości BEZ adekwatnych przyczyn somatycznych

•         odmowa uznania faktu nieobecności schorzeń somatycznych mimo zgodnego stanowiska wielu specjalistów

•         upośledzenie funkcjonowania społecznego