Stymulowanie[1].pdf

Temat:STYMULOWANIE POROZUMIEWANIA SIĘ

METODĄ BABY- TALK

Duże znaczenie dla rozwoju ma porozumiewanie się. U osób niepełnosprawnych

intelektualnie zawsze wykorzystuje się jakieś elementy czy ślady tej umiejętności w

kontaktach społecznych - w czasie pielęgnacji, podczas interwencji pedagogicznej czy w

ogóle w trakcje sprawowania opieki. Jednakże ślady umiejętności komunikowania się nie

wystarczają i nie satysfakcjonują ani większości wychowawców, ani członków rodzin.

Wielowymiarowy mutyzm utrudnia kontakty z otoczeniem i rzutuje na dalszy rozwój

społeczny danej osoby. W tej sferze umiejętność porozumiewania się nabiera

szczególnego znaczenia. Wiemy, że w zakładach opiekuńczych jakość opieki zależy

głównie od sposobu, w jaki opiekun zajmuje się swoim podopiecznym. Z obserwacji

wynika, że sposób ten wydaje się z kolei zależeć od tego, w jakiej mierze osobie

upośledzonej umysłowo udaje się zaistnieć jako indywidualność. Uśmiech, słowne bądź

mimiczne objawy zadowolenia w trakcie wykonywania czynności pielęgnacyjnych, lub

wyrażanie złego samopoczucia - wszystko to pomaga opiekunowi traktować swojego

podopiecznego jako jednostkę ludzką. Brak takiej możliwości komunikowania się

prowadzi do pielęgnacji anonimowej, do rutyny. Jakość opieki wyraźnie spada i obniża się

znacząco jakość życia podopiecznego.

Podstawowym celem jest doprowadzenie do tego, by osoby głęboko

niepełnosprawne potrafiły się porozumieć, by zdawały sobie sprawę ze swych uczuć i

umiały je w adekwatny sposób wyrazić. Powinny się nauczyć wyróżniać i rozpoznawać

ludzi oraz umieć to okazywać. Nie oznacza to konieczności porozumiewania się za

pomocą słów lub opanowania systemu znaków. Funkcję środka komunikacji na poziomie

podstawowym może doskonale pełnić mimika i głos. Z wielu badań wynika, że

umiejętność chociażby elementarnego porozumiewania się jest bardzo ważna także dla

opiekunów i rodziców, gdyż pielęgnacja takiej osoby wydaje się niezwykle ciężka, i może

się pogarszać. Tak więc umiejętność porozumiewania się trzeba rozwijać w celu -

bezpośredniej poprawy jakości życia.

Przedstawię praktyczne rozwiązanie tego problemu, a mianowicie opiszę

stymulację komunikowania się według Mailla i A. Frohlicha którą opisuje w książce pt.

„Stymulacja od podstaw".

Baby - talk czyli dziecinna mowa jest formą komunikowania się o określonej

strukturze, używaną w przypadku bardzo małych dzieci. Ta intensywna relacja mimiczna

i wokalna występuje we wszystkich kulturach. Z tego można wnioskować, że jest ona

typowa, ludzka i genetycznie zdeterminowana. Charakteryzuje się:

" Częstym obracaniem twarzy w połączeniu z ruchami głowy,

" przy czym oczy i brwi szczególnie przykuwają uwagę wzrokową dziecka.

" Wyższą tonacją głosu, tzn. głos osoby rozmawiającej automatycznie się podnosi.

" Częstym powtarzaniem prostych i wyraźnych przekazów np. grzeczny chłopiec, są

to przekazy mimiczne i głosowe.

" Wolnym rytmem mówienia i wyraźnym akcentowaniem, co oznacza, że mowa jest

wyraźniejsza i łatwiejsza do zrozumienia.

" Akcentowaniem modulacji i melodii wokalnej. Wysokie i niskie tony głosu w

obrębie frazy są przesadnie akcentowane i wyraźniejsze niż zwykle.

Dzięki tym zmianom dziecko może lepiej koncentrować się na głosie, słowach i mimice

rozmówcy. Na ogół dorosły przerywa intensywny tok komunikacji po około 60 sek. Dając

dziecku szansę na własną „wypowiedź", które reaguje wówczas szybko mimicznie i

wokalnie. Reakcje te są ponownie podchwytywane i naśladowane przez dorosłego.

Dorosły „podąża" za dzieckiem, umożliwiając mu nauczenie się rozpoznawania i

opanowania różnych form porozumiewania się i ekspresji. Tak też należy powtarzać

wczesne dźwięki wydobywane przez dziecko, ponieważ osadzają te dźwięki w

odpowiednim kulturowo języku.

Pracując z dzieckiem intelektualnie niepełnosprawnym tą metodą należy wybrać odl.

około 25-30 cm. dzielącą obie twarze, utrzymać twarze naprzeciw siebie przez ok. 60 min.

Prowadzić baby - talk z wykorzystaniem mimiki i dźwięków, cały czas wyraźnie

obserwując dziecko. Zrobić przerwę, by umożliwić dziecku wydanie własnych dźwięków,

jeśli to nie nastąpi, przeprowadzić drugą, a po następnej przerwie - trzecią sekwencję baby

- talk. Powinniśmy przyzwyczaić dziecko do tej formy reakcji nawet jeżeli początkowo

nie ma efektów.

Celem tej stymulacji jest wzmacnianie zdolności do wokalizacji, by doprowadzić do

dialogu wokalizacyjnego. W praktyce można stosować następujące zabiegi:

" starajmy się nawiązać zrytualizowany kontakt cielesny. Może to być pogłaskanie ręki,

głowy - wybór zależy od sytuacji.

" Przyjmujemy pozycję twarzą w twarz.

" Ponownie kojarzymy sygnał słowny z jakim się zwracamy, ze znakiem dotykowym,

by uprzedzić dziecko o początku „konserwacji". Głos zabiera wychowawca.

" Dziecko powtarza.

" Wychowawca wiernie naśladuje dźwięki wydobywane przez dziecko, nie łączy ich.

" Co 20 sekund robić 10 sekundową pauzę, by pozwolić dziecku powiedzieć coś na głos.

" Jeśli dziecko jest zmęczone i jego uwaga słabnie - przerywamy seans.

" Zakończenie seansu powinno zawierać stały zwrot połączony z rytualnym kontaktem

dotykowym.

Ważne jest, by nauczyć dziecko, że głos i osoba to jedno. Można tego dokonać dzięki

stałej i wielokrotnie powtarzanej formule.

Tylko wówczas, gdy ustrukuralizowane komunikowanie się włączone jest w plan

zajęć -dziecko jest w stanie powiązać ze sobą mimikę, głos, osobę i czynność.

Opisany wyżej sposób wokalizacji jest I fazą stymulacji komunikowania się. II faza to

używanie dźwięków przez dziecko w sposób świadomy, a oprócz tego powinno „słyszeć"

język swojego otoczenia. Sytuacja nadawania nazwy w powiązaniu z konkretną sytuacją

jest bardzo ważna ( należy postępować w sposób ustrukturalizowany), dziecko powinno

mieć możność tworzenia swojego pierwszego słownika ze stałych, tzn., niezmiennych

nazw, objaśnień, haseł i poleceń.

Ćwiczenie powinno być skonstruowane w sposób następujący:

" przy dziecku używać te same sformułowania w odniesieniu do tych samych sytuacji i

czynności.

" Te same czynności i sytuacje powinny odbywać się regularnie i być wykonywane

przez dziecko zawsze w ten sam sposób.

" Dziecko powinno móc „wyczuć" treść dzięki: intonacji frazowaniu, mimice, gestom,

postawie to znaczy, że ośmielające pochwały powinny emanować z całej osoby, a

sprawom poważnym powinna towarzyszyć powaga. Takich zabiegów powinny

przestrzegać wszystkie osoby w pracy z dzieckiem intelektualnie niepełnosprawnym.

Dziecko musi się nauczyć że wydawany przez niego głos może wywołać odpowiednie

reakcje otoczenia. By pogłębić i utrwalić wydarzenie związane z odkryciem znaczenia

głosu można spróbować przed każdą wspólną czynnością zadać dziecku pytanie, które

będzie miało charakter retoryczny np. a teraz wytrzemy dziecku buzię, dobrze? Dopiero

od chwili, gdy dziecko uzna dźwięki za nośniki informacji i zacznie ich używać w

określonym celu - można zacząć pomagać mu w artykulacji.

Tak więc porozumiewanie się werbalne i niewerbalne są dziedzinami, których nie

można rozpatrywać odrębnie. Jest to umiejętność wykorzystująca pozostałe funkcje

człowieka. Zaburzenia, podrażnienia i braki na elementarnym poziomie funkcjonowania

ciała wywierają zawsze wpływ na porozumiewanie się za pomocą dźwięków. W tym

znaczeniu wiedza i umiejętności opisywane wyżej są bardzo ważne dla stymulowania

komunikowania się osób intelektualnie niepełnosprawnych.

Opracowała: mgr Ewa Muroń

Bibliografia:

1.„Metody komunikacji alternatywnej w pracy z osobami niepełnosprawnymi", praca

zbiorowa pod red. M.Piszczek,

2.A. Frohlich „Stymulacja od podstaw", WSziP, Warszawa 1998.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: