6.1. Rodzina wyrazów
Treść
Grupę wyrazów podobnych znaczeniem i postacią nazywamy rodziną wyrazów. Wyrazy należące do tej samej rodziny
są wyrazami pokrewnymi.
Rodzina wyrazów to wyrazy pochodzące bezpośrednio lub pośrednio od wspólnego przodka. Jest to grupa wyrazów, które mają ten sam rdzeń, czyli cząstkę niepodzielną i wspólną dla wszystkich wyrazów. Np. :
Wszystkie następujące wyrazy mają wspólną cząstkę rol-, w znaczeniu zaś tych wyrazów występuje związek z rolą. Są więc one do siebie podobne tak z wyglądu, jak i znaczenia.Np.: rol-a, rol-nik, rol-nictwo, rol-niczy, bez-rol-ny, mało-rol-ny.
Zapamiętaj:
Rodzina wyrazów to grupa wyrazów mających wspólne pochodzenie, czyli wywodzących się od jednego wyrazu podstawowego. Taką grupą jest np. dom, domowy, domownik, przydomowy, udomowiony, domek, domeczek, domostwo, bezdomny.Wyrazem podstawowym w tym wypadku jest wyraz dom.
Przykład
Pogrupuj podane słowa w rodziny wyrazów:
internet, internista, internacki, internetowy, internatowy, internistyczny,
internauta, internat, internistka.
Zgodnie z zasadami gramatyki polskiej rozwiązanie jest następujące:
A/ internet, internetowy, internauta
B/ internat, internatowy, internacki
C/ internista, internistka, internistyczny
Ćwiczenia
1. Dopisz wyrazy pochodne będące odpowiednią częścią mowy:
A/ wesoły- ........................................ (czasownik)
B/ lód- ………………………… (rzeczownik)
C/ mróz- ………………………. (przymiotnik)
D/ igła- ………………………. (przymiotnik)
2. Dopisz wyrazy pochodne:
nazwy zawodów nazwy miejsc
konstrukcja- ………………… tkać- ………………..
muzyka- ………………….. kawa- …………………
leczyć- …………………. wrzos- ………………….
Klucz
1. A/ wesoły- weselić, B/ lód- lodówka, lodowiec C/ mróz- mroźny, D/ igła- iglasty
2. konstrukcja- konstruktor, muzyka- muzyk, leczyć- lekarz; tkać- tkalnia, kawa- kawiarnia, wrzos- wrzosowisko
zuzinka02365