Ortografia w ruchu.pdf

DZIELIMY SIĘ DOŚWIADCZENIAMI

Ortografia wruchu

Praca nad wyrabianiem nawyków ortograficznych

uczniów jest dla nauczyciela trudnym

iodpowiedzialnym zadaniem. Wiele trudności

muszą też pokonywać uczniowie.

n Ewa Baranowska

przyjemnością? Oczywiście, gdy bę-

dziemy uczyć się bawiąc, zgodnie z tym, co

powiedział Glenn Doman:

Zabawa jest nauką, nauka jest zabawą, im

więcej zabawy, tym więcej nauki.

Musimy też pamiętać, że naturalną po-

trzebą dzieci jest potrzeba ruchu, którą po-

winniśmy wykorzystywać jako fundament,

na którym zostanie zbudowana konstrukcja

procesu nauczania – uczenia się. Uczeń ak-

tywny ruchowo podczas zajęć efektywniej

pracuje i łatwiej zapamiętuje treści kształce-

nia. Dlatego chciałabym zaproponować „or-

tografię w ruchu”. Dzięki tej technice zarów-

no wzrokowcy, słuchowcy, jak i kinestetycy

mogą przyswoić trudny materiał ortograficz-

ny, gdyż zaangażowane są zmysły: słuchu,

wzroku, kinestezji; w znacznym stopniu wy-

korzystana jest pamięć ruchów oraz wy-

obraźnia, która, jak wiemy, u dzieci jest nie-

ograniczona. Uczniowie uczą się ortografii

nie tylko czytając i pisząc, ale także ruszając

się, co w ogromnym stopniu zaspokaja ich

potrzeby, a także dostarcza dużo radości.

„Ortografia w ruchu” uczy pisowni wyra-

zów nie związanych z żadną regułą ortogra-

ficzną. Pamiętajmy, że to właśnie pamięć ru-

chowa i wyobraźnia są ważnymi elementami

procesów zapamiętywania takich wyrazów.

Tok postępowania:

1. Obserwacja i gromadzenie materiału

słownikowego z określonymi trudnościa-

mi ortograficznymi.

Najlepiej, gdy wybieramy trudności or-

tograficzne parami, do sześciu ortogra-

mów, w następujących grupach:

ó – u

ż–rz

h – ch

2. Formułowanie reguły ortograficznej.

Wybieramy ortogramy, których pisow-

ni nie można wyjaśnić za pomocą zasad

ortograficznych.

3. Wyrabianie nawyku poprawnej pisowni po-

przez zastosowanie „ortografii w ruchu”.

Wydajemy uczniom następujące polece-

nia:

Przeczytaj głośno wybrane wyrazy (dzieci

czytają pojedynczo lub chórem).

Najpierw zapisujemy ortogramy z jed-

ną trudnością ortograficzną, a po nich

zdrugą, np.:

kr ó l, sk ór a, c ó rka, k ul a, l us tro, komp ut er

Trudną literę w wyrazach zaznaczamy

wybranym kolorem. Podobnie postępuje-

my z dwiema następnymi grupami orto-

Nieskomplikowane figury

Za pomocą ciała (wykonując odpowied-

nią pozę) pokazują, jaką „trudną” literę da-

ny ortogram zawiera. Dzieci przedstawiają

litery: ó, u, ż, rz, h, ch za pomocą nieskom-

plikowanych figur.

Życie Szkoły

C zy uczenie się ortografii może być

gramów ( ż –r ih –ch ). Wybór trudnych

wyrazów zależy od aktualnie opracowy-

wanej tematyki i treści programowych.

Przeczytaj jeszcze raz wybrane wyrazy

po cichu.

Powiedz te wyrazy z pamięci, mając

zamknięte oczy.

Przeczytaj powtórnie wyrazy, sprawdza-

jąc, czy dobrze zapamiętałeś.

Napisz je z pamięci.

Sprawdź zapis i nanieś poprawki, zaznacz

trudną literę w każdym wyrazie wybra-

nym kolorem.

Pokaż za pomocą ruchu, wykonując od-

powiednią figurę, trudną literę, która wy-

stępuje w wyrazie.

Najpierw demonstruje nauczyciel, na-

stępnie uczniowie.

Podczas pokazywania trudnych liter

uczniowie wymawiają głośno dany wyraz,

apotem zamykają oczy i stojąc w odpowied-

niej pozie, przypominają sobie poprawny

zapis ortogramu. Mogą też w wyobraźni

tworzyć śmieszne, a nawet dziwne obrazy

ilustrujące wybrane wyrazy według pomy-

słów nauczyciela, np.: Wyobraź sobie teraz

króla, który zamiast korony ma na głowie ó

lub wyobraź sobie zaczarowane lustro,

w którym odbija się wielka litera u .

Fot. 1. Tak pokazujemy literę ó –nogi skrzyżowane, ręce

złączone nadgłową

Pobaw się ze mną w pokazywanie – ćwi-

czenie utrwalające.

Nauczyciel lub osoba prowadząca mówi

poznany wyraz, a dzieci pokazują, tworząc

odpowiednią figurę. Jaka trudna litera wy-

stępuje w tym ortogramie?

Osoba prowadząca zabawę mówi wyrazy

nie po kolei oraz uważnie sprawdza, czy gru-

pa właściwie pokazuje i ewentualnie popra-

wia, sama demonstrując odpowiednią pozę.

Po kilku powtórzeniach może nastąpić

zmiana prowadzącego.

Ułóż zdania z wybranymi ortogramami

inapisz je w zeszycie.

Uczniowie mogą zapisać wymyślone zda-

nia przez siebie lub wybrać jedno z grupy, ale

za każdym razem ułożone przez inną osobę.

Zapisz poznane wyrazy w słowniczku or-

tograficznym, w odpowiednim bloku.

Fot. 2. Tak pokazujemy literę u–nogi wmałym rozkroku,

lekko ugięte w kolanach, ręce zgięte włokciach, dłonie

nawysokości głowy

1/2008

Fot. 3. Tak pokazujemy literę ż: ręce zgięte włokciach,

jedna naddrugą, poniżej głowy, głowa imituje kropkę

nadnadż, nogi wyprostowane

Fot. 4. Tak pokazujemy dwuznak rz: Lewa noga uniesiona, zgię-

ta wkolanie, lewa ręka zgięta włokciu, prawa ręka dotyka pal-

cami lewej, prostopadle doniej, nawysokości nadgarstka

Podobnie postępujemy z pozostałymi

grupami, czyli z wyrazami posiadającymi: ż

–rz oraz h–ch .

nie, które ma ogromny wpływ na wykształca-

nie nawyków ortograficznych. Dzieci bardzo

chętnie ruszają się, wykonując figury imitujące

trudne litery, bo przecież umysł i ciało nie

funkcjonują oddzielnie. Ruch ma ścisły zwią-

zek z rozwojem intelektualnym, nasze ciało

także posiada „własną” pamięć, więc stosowa-

nie „ortografii w ruchu” na pewno pozytywnie

wpłynie na efektywne uczenie się. Tę technikę

można również śmiało wykorzystywać w pracy

z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyj-

nych. Mam tu na myśli głównie uczniów z dy-

sortografią. Chcę też podkreślić, że przedsta-

wioną przeze mnie propozycję można

modyfikować według własnych pomysłów.

Ważne jest powtarzanie

Podczas pokazywania „trudnych” liter

wwyrazach z tych grup, uczniowie wykonu-

ją inne figury.

Uwaga, jeżeli w wybranym ortogramie

występuje więcej niż jedna trudność orto-

graficzna, np. tchórz, żółw, kożuch, burza,

hutnik, to musimy pamiętać, że tok postępo-

wania jest taki sam, tylko do podkreślania

trudnych liter wybieramy więcej kolorów

(jeden kolor do jednej trudnej litery), a pod-

czas pokazywania demonstrujemy je po ko-

lei (według zapisu), wymawiając głośno, po-

woli dany ortogram.

Pamiętajmy także, że bardzo ważnym ele-

mentem pracy nad ortografią jest powtarza-

Co go interesuje...

Zalety „ortografii w ruchu”:

rozwija pamięć (zwłaszcza dowolną) oraz

wyobraźnię;

Życie Szkoły

Fot. 5. Tak pokazujemy literę h: Stoimy bokiem, zwróceni

wprawo, nogi wyprostowane, ręce wyciągnięte przed sie-

bie, dłonie skierowane wdół

Fot. 6. Tak pokazujemy dwuznak ch: Stoimy bokiem, zwró-

ceni w prawo, nogi wyprostowane, lewą rękę wyciągamy

przed siebie, dłoń skierowana w dół, prawą rękę z tyłu

opieramy nabiodrze

rozwija umiejętność koncentracji uwagi;

Rozbudzajmy więc takie zainteresowanie

u wszystkich naszych uczniów, pracując

nad ich ortografią.

rozwija twórcze myślenie;

wykorzystuje tak ważną u dzieci potrzebę

ruchu;

wyrabia nawyk poprawnej pisowni trud-

nych ortogramów;

mgr EWA BARANOWSKA

Szko ła Pod sta wo wa im. Kró la Zyg mun ta Au gu sta

w Wa sil ko wie

obejmuje uczenie się polisensoryczne, in-

tegrujące obie półkule mózgowe;

rozwija motywację;

rozwija także zainteresowanie ortografią,

dzieci uczą się, bawiąc.

Wiemy przecież, że uczeń łatwiej i na

dłużej zapamiętuje to, co go interesuje, co

jest dla niego przyjemne. Przypomina o tym

wszystkim nauczycielom William James:

Nauczając, musisz wypracować u swego

ucznia takie wewnętrzne zainteresowanie

tym, czego masz zamiar go nauczyć, że każdy

inny przedmiot uwagi zostaje przepędzony

z jego myśli.

LITERATURA

z C. Hannaford, Zmyślne ruchy, które doskonalą

umysł , Warszawa 1998, Medyk sp. z o.o.

z E. Polański, A. Jakubowicz, F. Dyka, Ortogra-

fia i interpunkcja w nauczaniu początkowym ,

Łódź 1996, JUKA.

z J. Podracki, Nowe rozstrzygnięcia ortograficzne ,

„Życie Szkoły” 2005 nr 4.

z W. Turewicz (red.), Jak pomóc dziecku z dysor-

tografią , Zielona Góra 2000.

z B. Zakrzewska, Ortografia – twój sukces! , War-

szawa 1998, WSiP.

1/2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: