Uziarnienie 2008.pdf

Polskie Towarzystwo Gleboznawcze

Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych

Propozycja 2008

1. Podział mineralnych utworów glebowych na frakcje granulometryczne

1.1. Gleby i utwory mineralne dzieli siħ na frakcje i podfrakcje granulometryczne według Ļrednicy

ziaren wyraŇonej w milimetrach.

1.2. Utwory zawierajĢce mineralne artefakty (np. odłamki betonu, cegieł, kruszyw, ŇuŇla itp.) dzieli siħ

na frakcje i podfrakcje analogicznie jak utwory naturalne.

Tabela 1. Podział utworów mineralnych na frakcje i podfrakcje granulometryczne

Nazwa frakcji i podfrakcji granulometrycznych

Symbol

ĺrednica ziaren

w milimetrach

A. CZ Ħĺ CI SZKIELETOWE

> 2

I. Frakcja blokowa

>600

II. Frakcja głazowa

gł

>200 do 600

III. Frakcja kamienista

>75 do 200

IV. Frakcja Ň wirowa:

>2 do 75

1. Ňwir gruby

Ňgr

>20 do 75

2. Ňwir Ļredni

ŇĻr

>5 do 20

3. Ňwir drobny

Ňdr

>2 do 5

B. CZ Ħĺ CI ZIEMISTE

± 2

V. Frakcja piaskowa:

>0,05 do 2,0

1. piasek bardzo gruby

pbgr

>1,0 do 2,0

2. piasek gruby

pgr

>0,5 do 1,0

3. piasek Ļredni

pĻr

>0,25 do 0,5

4. piasek drobny

pdr

>0,10 do 0,25

5. piasek bardzo drobny

pbdr

>0,05 do 0,10

VI. Frakcja pyłowa

pł

>0,002 do 0,05

1. pył gruby

płgr

>0,02 do 0,05

2. pył drobny

płdr

>0,002 do 0,02

VII. Frakcja iłowa

± 0,002

1.3. Dla celów specjalnych (na przykład naukowych) w obrħbie frakcji iłowej moŇna wydzielaę

podfrakcje:

- ił gruby (igr) o Ļrednicy ziaren od 0,0002 do 0,002 mm,

- ił drobny (idr) o Ļrednicy ziaren poniŇej 0,0002 mm;

2. Podział mineralnych utworów glebowych na grupy granulometryczne

2.1 . Gleby i utwory mineralne dzieli siħ według wagowej procentowej zawartoĻci frakcji piaskowej,

pyłowej i iłowej w czħĻciach ziemistych. Klasyfikacjħ obrazuje Tabela 2 i Rysunek 1.

Tabela 1. Podział gleb i utworów mineralnych na grupy i podgrupy granulometryczne.

Grupa

granulo-

metryczna

ZawartoĻę frakcji w procentach

Podgrupa

granulometryczna

Symbol

piasku

2,0 - 0,05 mm

Ļrednicy

pyłu

0,05 - 0,002 mm

Ļrednicy

iłu

poniŇej 0,002 mm

Ļrednicy

Piaski

piasek luŅny

²90

(%pł + 2 x %i) ±10

piasek

słabogliniasty

ps ²85 do <95

(%pł + 2 x %i) >10

(%pł + 1,5 x %i) ±15

piasek gliniasty

pg ²70 do <90

(%pł + 1,5 x %i) >15

(%pł + 2 x %i) ±30

Gliny

glina piaszczysta

²65 do <85

(%pł + 2 x %i) >30

±35

±20

lub

²43 do <65 ²28 do ±50

±7

glina lekka

gl ²52 do <65

>15 do ±41

>7 do ±20

glina zwykła

gz ²23 do <52

>28 do ±50

>7 do ±27

glina Ļrednia

gĻ ²45 do <80

±28

>20 do ±35

glina ciħŇka

gc ²20 do <45

>15 do <53

>27 do ±40

glina pyłowo-ilasta gpłi

<20

>40 do ±73

>27 do ±40

Pyły

pył piaszczysty

płp ²8 do <50

>50 do ±80

±12

pył zwykły

płz

<20

>80

±12

pył gliniasty

płg

<38

>50 do <88

>12 do ±27

Iły

ił piaszczysty

ip ²45 do <65

±20

>35 do ±55

ił pylasty

ipł

<20

>40 do <60

ił zwykły

<45

±40

>40 do ±60

ił ciħŇki

<40

>60

Rysunek 1. Diagram podziału utworów mineralnych na grupy i podgrupy granulometryczne

2.2. Szczegółowy podział grup piasków i glin piaszczystych.

Piaski i gliny piaszczyste mogĢ byę dodatkowo dzielone według procentowego udziału frakcji piasku o

okreĻlonej granulacji w całej frakcji piaskowej (Tabela 3 i Rysunek 2), na przykład glina

grubopiaszczysta (gpgr), piasek gliniasty gruboziarnisty (pggr) .

Tabela 3. Podział piasków i glin piaszczystych według ziarnistoĻci frakcji piaskowej

Udział podfrakcji w całej frakcji piaskowej (%)

Kategoria ziarnistoĻci Symbol piasek bardzo gruby

i gruby

od 2,0 do 0,5 mm

piasek Ļredni

od 0,5 do 0,25 mm

piasek drobny

i bardzo drobny

od 0,25 do 0,05 mm

gruboziarniste

² 25

± 50

Ļr

< 50

> 50

< 50

Ļrednioziarniste

lub

< 25

> 25 do ± 50

drobnoziarniste

< 25

< 50

> 50

bardzo drobnoziarniste

bdr

< 25

< 50

> 50 1)

róŇnoziarniste

rz ² 25 do < 50

< 25

> 50 do ± 75

W tym podfrakcja piasku bardzo drobnego stanowi ponad 50% całej frakcji piaskowej.

Rysunek 2. Diagram kategorii ziarnistoĻci piasków i glin piaszczystych.

3. Podział gleb i utworów mineralnych ze wzgl ħ du na udział frakcji szkieletowych

3.1. W zaleŇnoĻci od procentowej zawartoĻci czħĻci szkieletowych utwory dzieli siħ na:

a) bezszkieletowe i bardzo słabo szkieletowe - zawierajĢce do 5% czħĻci szkieletowych;

b) słabo szkieletowe – zawierajĢce ponad 5 do 15% czħĻci szkieletowych;

c) Ļrednio szkieletowe – zawierajĢce powyŇej 15 do 35% czħĻci szkieletowych;

d) mocno szkieletowe – zawierajĢce powyŇej 35 do 60% czħĻci szkieletowych;

e) bardzo mocno szkieletowe – zawierajĢce powyŇej 60 do 90% czħĻci szkieletowych;

f) szkieletowe właĻciwe – zawierajĢce ponad 90% czħĻci szkieletowych.

3.2. ZawartoĻę czħĻci szkieletowych ustala siħ w terenie w procentach objħtoĻci całej gleby. Dla celów

specjalnych (na przykład naukowych) dopuszcza siħ uŇycie procentów wagowych, szczególnie w

przypadku utworów bardzo słabo i słabo szkieletowych.

3.3. W nazwie utworów zawierajĢcych do 5% czħĻci szkieletowych nie podaje siħ okreĻlenia

wystħpujĢcych czħĻci szkieletowych.

3.4. Nazwa utworów słabo, Ļrednio i mocno szkieletowych pochodzi od wybitnie dominujĢcej frakcji

szkieletowej, to jest takiej, która stanowi przynajmniej 66% (dwie trzecie) objħtoĻci czħĻci

szkieletowych (na przykład piasek gliniasty słabo kamienisty ). Gdy udział Ňadnej pojedynczej frakcji

szkieletowej nie przekracza 66% objħtoĻci czħĻci szkieletowych, stosuje siħ okreĻlenia złoŇone, na

przykład glina Ļ rednia mocno Ň wirowo-kamienista , gdzie dominujĢca frakcja szkieletowa jest

wymieniana w ostatniej kolejnoĻci.

3.5. Stopieı szkieletowoĻci utworów słabo, Ļrednio i mocno szkieletowych w zapisie skrótowym

oznacza siħ cyfrĢ arabskĢ, według nastħpujĢcego porzĢdku: 1 - słabo szkieletowe, 2 - Ļrednio

szkieletowe, 3 - mocno szkieletowe, na przykład: gl Ň 1 (glina lekka słabo Ň wirowa), gl Ň k3 (glina lekka

mocno Ň wirowo-kamienista) .

3.6. Utwory bardzo mocno szkieletowe dzieli siħ według rodzaju czħĻci szkieletowych i uziarnienia

czħĻci ziemistych na:

a) szkieletowo-piaszczyste – gdy czħĻci ziemiste majĢ uziarnienie piasków;

b) szkieletowo-gliniaste – gdy czħĻci ziemiste majĢ uziarnienie glin;

c) szkieletowo-pyłowe – gdy czħĻci ziemiste majĢ uziarnienie pyłów;

d) szkieletowo-ilaste – gdy czħĻci ziemiste majĢ uziarnienie iłów, na przykład utwór Ň wirowo-

piaszczysty (u Ň p), utwór blokowo-gliniasty (ubg), utwór kamienisto-pyłowy (ukpł), utwór

kamienisto-ilasty (uki) .

3.7. W utworach szkieletowych właĻciwych, w których czħĻci ziemiste zajmujĢ mniej niŇ 10% objħtoĻci

utworu, nie uwzglħdnia siħ uziarnienia czħĻci ziemistych w nazwie utworu, na przykład: utwór blokowy

(ub), utwór głazowy (ugł), utwór Ň wirowo-kamienisty (u Ň k) .

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: