biuletyn8-9_43-44.pdf

BIULETYN

INSTYTUTU PAMIĘCI NARODOWEJ

BIULETYN

INSTYTUTU PAMIĘCI NARODOWEJ

Powstanie

w eterze

Kalkstein i Kaczorowska

w świetle akt UB

1939

– zbrodnie Wehrmachtu

ISSN 1641-9561

9771641 956001

numer indeksu 374431

nakład 3000 egz.

cena 7,50 zł (w tym 0% VAT)

NR 8–9 (43–44)

sierpień–wrzesień

2004

– niemiecka dywersja

ADRESY I TELEFONY ODDZIAŁÓW IPN W POLSCE

BIAŁYSTOK

ul. Warsztatowa 1a, 15-637 Białystok

tel. (0-85) 664 57 03

GDYNIA

ul. Witomińska 19, 81-311 Gdynia

tel. (0-58) 660 67 00

fax (0-58) 660 67 01

KATOWICE

ul. Kilińskiego 9, 40-061 Katowice

tel. (0-32) 609 98 40

KRAKÓW

ul. Reformacka 3, 31-012 Kraków

tel. (0-12) 421 11 00

LUBLIN

ul. Wieniawska 15, 20-071 Lublin

tel. (0-81) 534 59 11

ŁÓDŹ

ul. Orzeszkowej 31/35, 91-479 Łódź

tel. (0-42) 616 27 45

POZNAŃ

ul. Rolna 45a, 61-487 Poznań

tel. (0-61) 835 69 00

RZESZÓW

ul. Słowackiego 18, 35-060 Rzeszów

tel. (0-17) 860 60 18

WARSZAWA

pl. Krasińskich 2/4/6, 00-207 Warszawa

tel. (0-22) 530 86 25

WROCŁAW

ul. Sołtysowicka 23, 51-168 Wrocław

tel. (0-71) 326 76 00

BIULETYN INSTYTUTU PAMIĘCI NARODOWEJ

Redaguje Biuro Edukacji Publicznej IPN

Zespół redakcyjny: Władysław Bułhak (redaktor naczelny),

Janusz Kotański, Paweł Machcewicz, Krzysztof Madej,

Bartłomiej Noszczak, Barbara Polak, Jan M. Ruman

Projekt graficzny: Krzysztof Findziński

Skład i łamanie: Wojciech Czaplicki

Korekta: Anna Kaniewska

Adres: ul Towarowa 28, 00-839 Warszawa

Tel. (0-22) 581 89 24, fax (0-22) 581 89 26

e-mail: Barbara.Polak@ipn.gov.pl

http://www.ipn.gov.pl

Druk: Instytut Technologii Eksploatacji

ul. Pułaskiego 6/10, 26-600 Radom

BIULETYN

NR 8–9 (43–44)

SIERPIEŃ–WRZESIEŃ

2004

SPIS TREŚCI

ROZMOWY BIULETYNU

Powstanie w eterze –

–– dyskusja

dyskusja ....................................................................... 4

Witold Kulesza – Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce – wrzesień 1939 ........ 19

Tomasz Chinciński

– Niemiecka dywersja we wrześniu 1939 r.

w londyńskich meldunkach ........................................................................... 31

–

ARCHIWALNE FOTOGRAFIE

Inwigilacja na cmentarzu .............................................................................. 41

–– Przed Warszawą było Wilno ................................................. 45

Piotr M. Majewski –

– –

Piotr M. Majewski – Największa bitwa miejska II wojny światowej ................ 50

Marek Getter –

Marek Getter – Straty ludzkie i materialne w Powstaniu Warszawskim .62

Ryszard Bzinkowski

– Prasa Powstania Warszawskiego ............................... 75

Waldemar Grabowski

–

Waldemar Grabowski –

– Kalkstein i Kaczorowska w świetle akt UB ........ 87

– Mauzer za wiersz .............................................................. 101

Katarzyna Zimowska-Grabarczyk

–

Katarzyna Zimowska-Grabarczyk –

– Wizytacja ..................................................... 104

Tadeusz Ruman – Z pomocą Walczącej Warszawie ........................................ 109

DOKUMENTY

Wojciech Polak

– Z Kuroniem o gospodarce .................................................. 119

Antoni Dudek –

– Scenariusz Kuronia ................................................................. 123

Kazimierz Krajewski – Dni Powstania – Warszawa 1944 .............................. 127

Paweł Kosiński, Piotr Łysakowski

Paweł Kosiński, Piotr Łysakowski – Z największą brutalnością.

Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce w 1939 r. .............................................. 128

Winfried Lipscher – Niemiecki sprawiedliwy i Powstanie Warszawskie ... 131

Piotr Chojnacki

Piotr Chojnacki –

– Powstańcze wspomnienia ................................................... 134

Zdjęcia na okładce i wszystkie zdjęcia powstańcze w numerze pochodzą z archiwum IPN i z wystawy

„Dni Powstania – Warszawa 1944”, zorganizowanej przez OBEP IPN w Warszawie.

INSTYTUTU PAMIĘCI NARODOWEJ

■

––

dyskusja

■

Witold Kulesza –

KOMENTARZE HISTORYCZNE

Witold Kulesza –

Tomasz Chinciński

Tomasz Chinciński –

–

■

Piotr Niwiński –

KOMENTARZE HISTORYCZNE

Piotr Niwiński

Piotr M. Majewski –

Marek Getter –

Ryszard Bzinkowski –

–

Ryszard Bzinkowski

–

Waldemar Grabowski

–

Aneta Nisiobęcka –

Aneta Nisiobęcka

–

Katarzyna Zimowska-Grabarczyk

–

■

Tadeusz Ruman –

RELACJE I WSPOMNIENIA

Tadeusz Ruman –

■

Wojciech Polak

Wojciech Polak –

–

Antoni Dudek

–

■

Kazimierz Krajewski –

WYSTAWY

Kazimierz Krajewski –

Paweł Kosiński, Piotr Łysakowski

■

Winfried Lipscher –

RECENZJE

Winfried Lipscher –

Piotr Chojnacki

–

Czerwiec 2004

3 czerwca

Pułkownik Kukliński 1930–2004 – tak zatytułowano spotkanie w Muzeum Kolekcji im. Jana

Pawła II w Warszawie, zorganizowane przez ŚZŻAK oraz Klub Historyczny im. Gen. Stefana

Roweckiego „Grota”, poświęcone pamięci i drodze życiowej zmarłego niedawno bohatera.

– Wystawa „Sybiracy. Deportacje obywateli polskich w głąb ZSRR (1939–1941)”

Wystawa „Sybiracy. Deportacje obywateli polskich w głąb ZSRR (1939–1941)” została

otwarta w Muzeum Twierdzy Boyen w Giżycku. Podczas inauguracji dyrektor Oddziału IPN

w Białymstoku prof. Cezary Kuklo wygłosił wykład „Sowiecki terror na polskich Kresach

Wschodnich 1939–1941.

4 czerwca

Uroczystość wręczania nagród laureatom konkursu historycznego „Zagłada żydow-

skich miasteczek. Losy polskich Żydów w latach II wojny światowej”

skich miasteczek. Losy polskich Żydów w latach II wojny światowej” odbyła się w Od-

dziale IPN w Łodzi.

– Kilkaset oryginalnych negatywów zdjęć robionych w okresie Powstania Warszawskie-

Kilkaset oryginalnych negatywów zdjęć robionych w okresie Powstania Warszawskie-

go przekazały do zasobu BUiAD IPN spadkobierczynie dwóch żołnierzy Kompanii Specjalnej

Armii Krajowej, Anna Kacprzak i Elżbieta Starościk – córki ś.p. Eugeniusza Widlickiego oraz

Dorota Fatima Woloniarska-Witek – córka ś.p. Lecha Stanisława Gąszewskiego,. Przekaza-

nie materiałów odbyło się w obecności żołnierzy Kompanii AK dowodzonej przez por. Tade-

usza Gaworskiego ps. „Law”, „Cichociemny”: Barbary Bukowskiej ps. ” Niusia”, „Wisła”,

Marii Dmochowskiej ps. „Maja”, Mieczysława Groblewskiego ps. „Karaś”, Stanisława Susz-

czyńskiego ps. „Staszek”, Zdzisława Zaborskiego ps. „Błyskawica”.

– Rajd dla młodzieży „Szlakami miejsc pamięci. Śląsk Cieszyński w walce o niepodległość

Rajd dla młodzieży „Szlakami miejsc pamięci. Śląsk Cieszyński w walce o niepodległość

1939

1947” zorganizował OBEP Katowice we współpracy ze Starostwem Cieszyńskim i Urzę-

dem Gminy Brenna pod patronatem Prezesa IPN prof. Leona Kieresa, starosty cieszyńskiego

Witolda Dzierżawskiego i wójta gminy Brenna Tadeusza Mędrka. Pieszą wędrówkę poprzedził

konkurs wiedzy historycznej o działalności podziemia na Podbeskidziu.

1947”

8 czerwca

Pokaz filmu „Czarni baronowie” w reż. Wandy Różyckiej-Zborowskiej oraz spotkanie z jed-

nym z jego bohaterów – Waldemarem Plutą – prezesem białostockiego Oddziału Związku

Byłych Żołnierzy Górników Represjonowanych w PRL odbył się w OBEP Białymstoku.

– Wystawa „Deportacje Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku”

Wystawa „Deportacje Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku” została otwarta w Mu-

zeum Śląskim w Katowicach. Na wystawie zgromadzono wiele unikalnych fotografii, doku-

mentów oraz pamiątek ze zbiorów prywatnych. Zaprezentowano dokumentację z zasobów

polskich i rosyjskich archiwów. Integralną część wystawy stanowił model wagonu kolejowego

w jakim transportowano tysiące Górnoślązaków na Wschód oraz obozowy barak. Podczas

inauguracji pokazano dwa filmy dokumentalne „Szychty niewolników” Andrzeja Soroczyń-

skiego oraz „Końca wojny nie było” Wojciecha Sarnowicza.

14 czerwca

Posiedzenie Komisji Edukacji Nauki i Kultury Sejmiku Województwa Śląskiego z udzia-

łem dyrektora Oddziału IPN w Katowicach, Andrzeja Sikory oraz naczelnika OBEP dr Ada-

ma Dziuroka odbyło się w sali konferencyjnej katowickiego IPN. W posiedzeniu wzięli udział

dziennikarze oraz autorzy filmu „Przemilczana tragedia”, ukazującego losy Górnoślązaków

wywiezionych do Związku Sowieckiego w pierwszych miesiącach 1945 roku.

15 czerwca

Wystawę „Sprawiedliwi wśród Narodów świata”, przygotowaną przez OBEP Rzeszów,

otwarto w Galerii Miejskiej w rzeszowskim Ratuszu. Uroczystości towarzyszyły wykłady otwar-

te na temat pomocy udzielanej przez ludność polską Żydom na terenie Generalnego Gu-

bernatorstwa w czasie okupacji niemieckiej wygłoszone przez: prof. Władysława Bartoszew-

skiego, dr hab. Jana Żaryna oraz siostrę Maria Enę ze Zgromadzenia Sióstr Niepokolanego

Poczęcia NMP.

19 czerwca

Wystawa „Propaganda komunistyczna w plakacie” została zorganizowana na wrocław-

skim Brochowie. Ekspozycja została przygotowana na podstawie materiałów OBEP IPN w Rze-

szowie, we współpracy z Towarzystwem Przyjaciół Brochowa.

21 czerwca

Uroczystość wręczenia nagrody im. Grzegorza Jakubowskiego oraz nadania honoro-

wego tytułu Kustosza Pamięci Narodowej

wego tytułu Kustosza Pamięci Narodowej odbyła się w Auli Polskiej Akademii Umiejęt-

ności w Krakowie. W roku 2004 przyznano trzy tytuły Kustosza Pamięci Narodowej. Otrzyma-

Pułkownik Kukliński 1930–2004

Wystawa „Sybiracy. Deportacje obywateli polskich w głąb ZSRR (1939–1941)”

Uroczystość wręczania nagród laureatom konkursu historycznego „Zagłada żydow-

skich miasteczek. Losy polskich Żydów w latach II wojny światowej”

Kilkaset oryginalnych negatywów zdjęć robionych w okresie Powstania Warszawskie-

g go

Rajd dla młodzieży „Szlakami miejsc pamięci. Śląsk Cieszyński w walce o niepodległość

1939

1939– 1947”

1939

1947”

Pokaz filmu „Czarni baronowie”

Wystawa „Deportacje Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku”

Posiedzenie Komisji Edukacji Nauki i Kultury Sejmiku Województwa Śląskiego

Wystawę „Sprawiedliwi wśród Narodów świata”

Wystawa „Propaganda komunistyczna w plakacie”

Uroczystość wręczenia nagrody im. Grzegorza Jakubowskiego oraz nadania honoro-

wego tytułu Kustosza Pamięci Narodowej

li je prof. Władysław Bartoszewski, Zofia Leszczyńska i Zespół redakcyjny edycji „Zrzeszenie

Wolność i Niezawisłość w dokumentach”. Prezes IPN Prof. Leon Kieres wręczając nagrody

podkreślił, że wyróżnieni „przyczynili się do ocalenia pamięci historycznej, bez której żaden

naród, także Polacy, nie może się czuć wspólnotą”.

23 czerwca

Informację o działalności Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni prze-

ciwko Narodowi Polskiemu w okresie 1 lipca 2002 r. – 30 czerwca 2003 r.

ciwko Narodowi Polskiemu w okresie 1 lipca 2002 r. – 30 czerwca 2003 r. przedsta-

wił w Senacie RP prezes IPN. Informacja zawiera dane dotyczące wykonania budżetu w okresie

sprawozdawczym oraz informacje na temat działalności trzech pionów Instytutu: Komisji

Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Biura Udostępniania i Archiwizacji Doku-

mentów oraz Biura Edukacji Publicznej.

– Umowę o współpracy Akademii Bydgoskiej i IPN

ciwko Narodowi Polskiemu w okresie 1 lipca 2002 r. – 30 czerwca 2003 r.

Umowę o współpracy Akademii Bydgoskiej i IPN podpisali rektor prof. Adam Marcin-

kowski oraz prezes prof. Leon Kieres. Umowa m.in. umożliwi pracownikom naukowym i stu-

dentom Akademii Bydgoskiej dostęp do materiałów archiwalnych IPN, w celu prowadzenia

badań naukowych.

– Dotarcie do meldunków Armii „Pomorze” do Naczelnego Wodza z 3 września 1939 r.

Umowę o współpracy Akademii Bydgoskiej i IPN

Dotarcie do meldunków Armii „Pomorze” do Naczelnego Wodza z 3 września 1939 r.

przechowywanych w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Władysława Sikorskiego w Lon-

dynie jest najważniejszym wynikiem półrocznej kwerendy w polskich i zagranicznych archi-

wach, dotyczącej wydarzeń bydgoskich z 3 i 4 września 1939 roku. Trzecie spotkanie zespołu

badającego te wydarzenia odbyło się w Delegaturze IPN w Bydgoszczy.

24 czerwca

Promocja Biuletynu IPN poświęconego tematyce śląskiej oraz książki dr. Wacława Du-

biańskiego „Obóz Pracy w Mysłowicach w latach 1945–1946”, wydanej przez IPN odbyła się

w Bibliotece Śląskiej w Katowicach. Podczas spotkania wystąpiła m.in. Joanna Grajewska-

Wróbel, doradca metodyczny historii i wiedzy o społeczeństwie, która ukazała możliwości

wykorzystania treści Biuletynu na lekcjach w gimnazjum i liceum.

30 czerwca

Porozumienie o współpracy IPN i TVP w przygotowywaniu programów telewizyjnych pod-

pisali w siedzibie Telewizji Polskiej S.A. w Warszawie prezesi obu instytucji prof. Leon Kieres

i Jan Dworak. Porozumienie przewiduje współpracę w przygotowywaniu programów histo-

rycznych na podstawie materiałów badawczych IPN.

Opracowali: Elżbieta Duda, Michał Durakiewicz i Artur Gut

STATYSTYKA PRZYJMOWANIA WNIOSKÓW O UDOSTĘPNIENIE DOKUMENTÓW/ZAPYTANIE

O STATUS POKRZYWDZONEGO

czerwiec 2004 r.

od początku wydawania

BIAŁYSTOK

1106

GDAŃSK

55 (19* + 2**)

2333 (733* + 289**)

KATOWICE

1601

KRAKÓW

1679

LUBLIN

766

ŁÓDŹ

833

POZNAŃ

1566

RZESZÓW

1017

WARSZAWA

1678

WROCŁAW

1094

BUiAD

36 (1***)

1567 (109***)

KONSULATY

250

RAZEM

262

15499

WNIOSKI ZREALIZOWANE

12274

wnioski przyjmowane w delegaturach: *Bydgoszcz, **Koszalin, ***Radom

Informację o działalności Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni prze-

Dotarcie do meldunków Armii „Pomorze” do Naczelnego Wodza z 3 września 1939 r.

Promocja Biuletynu IPN poświęconego tematyce śląskiej

Porozumienie o współpracy IPN i TVP

12274

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: