biuletyn10_45.pdf

NR 10 (45)

październik

2004

BIULETYN

Ksiądz Jerzy

Popiełuszko

ISSN 1641-9561

9771641 956001

numer indeksu 374431

nakład 3000 egz.

cena 6,50 zł (w tym 0% VAT)

BIULETYN

INSTYTUTU PAMIĘCI NARODOWEJ

ADRESY I TELEFONY ODDZIAŁÓW IPN W POLSCE

BIAŁYSTOK

ul. Warsztatowa 1a, 15-637 Białystok

tel. (0-85) 664 57 03

GDYNIA

ul. Witomińska 19, 81-311 Gdynia

tel. (0-58) 660 67 00

fax (0-58) 660 67 01

KATOWICE

ul. Kilińskiego 9, 40-061 Katowice

tel. (0-32) 609 98 40

KRAKÓW

ul. Reformacka 3, 31-012 Kraków

tel. (0-12) 421 11 00

LUBLIN

ul. Wieniawska 15, 20-071 Lublin

tel. (0-81) 534 59 11

ŁÓDŹ

ul. Orzeszkowej 31/35, 91-479 Łódź

tel. (0-42) 616 27 45

POZNAŃ

ul. Rolna 45a, 61-487 Poznań

tel. (0-61) 835 69 00

RZESZÓW

ul. Słowackiego 18, 35-060 Rzeszów

tel. (0-17) 860 60 18

WARSZAWA

pl. Krasińskich 2/4/6, 00-207 Warszawa

tel. (0-22) 530 86 25

WROCŁAW

ul. Sołtysowicka 23, 51-168 Wrocław

tel. (0-71) 326 76 00

BIULETYN INSTYTUTU PAMIĘCI NARODOWEJ

Redaguje Biuro Edukacji Publicznej IPN

Zespół redakcyjny: Władysław Bułhak (redaktor naczelny),

Janusz Kotański, Paweł Machcewicz, Krzysztof Madej,

Bartłomiej Noszczak, Barbara Polak, Jan M. Ruman

Projekt graficzny: Krzysztof Findziński

Skład i łamanie: Wojciech Czaplicki

Korekta: Anna Kaniewska

Adres: ul Towarowa 28, 00-839 Warszawa

Tel. (0-22) 581 89 24, fax (0-22) 581 89 26

e-mail: Barbara.Polak@ipn.gov.pl

http://www.ipn.gov.pl

Druk: Instytut Technologii Eksploatacji

ul. Pułaskiego 6/10, 26-600 Radom

BIULETYN

NR 10 (45)

PAŹDZIERNIK

2004

SPIS TREŚCI

Ks. Jerzy Myszor – Ksiądz Jerzy Popiełuszko (1947–1984) ......................... 4

ROZMOWY BIULETYNU

To on miał rację. O księdzu Jerzym Popiełuszce, jego posłudze

i męczeńskiej śmierci z ks. infułatem Zdzisławem Królem,

z ks. infułatem Zdzisławem Królem,

ks. prałatem Janem Sikorskim i Januszem Kotańskim

z ks. infułatem Zdzisławem Królem,

ks. prałatem Janem Sikorskim i Januszem Kotańskim

rozmawiają Barbara Polak i Jan M. Ruman

rozmawiają Barbara Polak i Jan M. Ruman ............................................................ 9

Tomasz Chinciński – Na tropach prowokacji ................................................... 31

Wojciech Polak –

Wojciech Polak – Toruńskie wątki i echa sprawy księdza

Jerzego Popiełuszki ................................................................................... 40

Grzegorz Majchrzak, Jan Żaryn –

Grzegorz Majchrzak, Jan Żaryn – Ofensywa antykościelna

i śmierć księdza Jerzego .......................................................................... 49

Paweł Piotrowski –

Paweł Piotrowski – Podpalacze ........................................................................... 54

Krzysztof Sychowicz –

Krzysztof Sychowicz – Żadnych cudów ................................................................ 60

Łukasz Kamiński –

Łukasz Kamiński – Cztery zdjęcia z albumu UB. Poznański Maj ‘46 ......... 67

Leszek Prusakow – WOSP, ksiądz Jerzy i Monika........................................... 71

Ks. Stanisław Małkowski –

Ks. Stanisław Małkowski – Żołnierz pierwszej linii ......................................... 78

Roma Szczepkowska

Roma Szczepkowska –

– Uciekam przed nienawiścią ....................................... 80

DOKUMENTY

Grzegorz Majchrzak, Jan Żaryn

– Dwa nowotwory ........................................... 82

Konrad Rokicki –

– Skoczek i sowa ...................................................................... 92

Kazimierz Krajewski, Jacek Pawłowicz – Warszawskie Dni Powstania

w Gdańsku ................................................................................................... 95

Ewa Rogalewska –

Ewa Rogalewska – Sługa Boży ksiądz Jerzy Popiełuszko (1947–1984) .... 98

Zdjęcie na okładce: Ksiądz Jerzy Popiełuszko na Helu, 1975 r., fot. z archiwum parafii św.

Stanisława Kostki w Warszawie.

INSTYTUTU PAMIĘCI NARODOWEJ

Ks. Jerzy Myszor –

■

ks. prałatem Janem Sikorskim i Januszem Kotańskim

rozmawiają Barbara Polak i Jan M. Ruman

■

Tomasz Chinciński –

KOMENTARZE HISTORYCZNE

Tomasz Chinciński –

Wojciech Polak –

Grzegorz Majchrzak, Jan Żaryn –

Paweł Piotrowski –

Krzysztof Sychowicz –

Łukasz Kamiński –

■

Leszek Prusakow –

RELACJE I WSPOMNIENIA

Leszek Prusakow –

Ks. Stanisław Małkowski –

Roma Szczepkowska

–

■

Grzegorz Majchrzak, Jan Żaryn –

–

Grzegorz Majchrzak, Jan Żaryn

–

Konrad Rokicki

–

■

Kazimierz Krajewski, Jacek Pawłowicz –

WYSTAWY

Kazimierz Krajewski, Jacek Pawłowicz –

Ewa Rogalewska –

Lipiec–Sierpień 2004

3–4 lipca

Obchody 60. rocznicy akcji „Burza” w Białymstoku zorganizował miejscowy OBEP IPN oraz Za-

rząd Okręgu ŚZŻAK. Uroczystości rozpoczęły się sesją naukową, a następnie zaprezentowano

wystawę ukazującą akcję „Burza” na ziemiach północno-wschodnich, aresztowanie i internowanie

żołnierzy AK, liczebność transportów, rozmieszczenie obozów NKWD w ZSRS, w których więziono

internowanych Polaków, oraz losy poszczególnych osób. Gośćmi honorowymi byli: ostatni Prezydent

RP na Uchodźstwie Ryszard Kaczorowski z małżonką oraz wiceprezes IPN dr Grzegorz Ciecierski.

4 lipca

Arcybiskup Ignacy Tokarczuk – Kościół, władza, opór społeczny , przygotowana przez

OBEP IPN Rzeszów, została otwarta w domu parafialnym przy kościele pw. Opatrzności Bożej

w Stalowej Woli. Zgromadzone na niej zostały dokumenty i fotografie pochodzące z prywatnego

archiwum abp. Tokarczuka, obrazujące jego drogę życiową, pracę duszpasterską i naukową.

Przedstawiono także dokumenty i fotografie z archiwum IPN, ilustrujące politykę prowadzoną

przez władze komunistyczne wobec religii i Kościoła katolickiego.

Arcybiskup Ignacy Tokarczuk – Kościół, władza, opór społeczny

7 lipca

Przed Warszawą było Wilno – to tytuł sesji Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego-

-„Grota”, poświęconej operacji „Ostra Brama” w 60. rocznicę walki o Wilno. Podczas spotkania

Zarząd Klubu „Grota” wręczył prof. Leonowi Kieresowi sprawozdanie z 2,5-rocznej działalności.

17–24 lipca

Prace nad „Białą Księgą Obrony Katowic” były powodem kwerendy archiwalnej w Federalnym

Archiwum Wojskowym we Fryburgu w Niemczech prowadzonej przez Grzegorza Bębnika, pracow-

nika OBEP, oraz Bartłomieja Warzechę, historyka OKŚZpNP z Katowic.

21–22 lipca

Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego zorganizowana wspólnie

przez OBEP IPN Lublin oraz Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej odbyła się w Chełmie. Honorowy

patronat nad konferencją objął prezydent Chełma pan Krzysztof Grabczuk. W konferencji wzięli

udział zaproszeni naukowcy z Polski, Rosji i Ukrainy. Celem zorganizowanej w 60. rocznicę po-

wstania PKWN konferencji nie było „uczczenie” okrągłego jubileuszu, lecz przedstawienie okolicz-

ności powołania Komitetu oraz aktualnego stanu badań nad początkami „Polski Ludowej” i okre-

su przejmowania władzy przez komunistów. Konferencji naukowej towarzyszyły dodatkowe imprezy:

21 lipca 2004 r. w budynku dawnego Muzeum PKWN w Chełmie otworzono wystawę pt. Lipcowe

święto . Zaprezentowano też najnowsze wydawnictwo OBEP IPN w Lublinie – Rok pierwszy. Powsta-

nie i działalność aparatu bezpieczeństwa publicznego na Lubelszczyźnie (lipiec 1944–1945) .

Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego

21 lipca

Spotkanie z przedstawicielami Fundacji im. Heinricha Bölla, odbyło się w siedzibie IPN. Prezes

IPN prof. Leon Kieres wraz z dyrektorami trzech pionów przedstawił gościom statutowe obowiązki

oraz bieżące działania Instytutu.

23 lipca

UB w walce z opozycją i podziemiem niepodległościowym w woj. białostockim

w latach 1944–1956

UB w walce z opozycją i podziemiem niepodległościowym w woj. białostockim

w latach 1944–1956 została zaprezentowana w Gminnym Ośrodku Kultury w Kowalach Olec-

kich. Organizatorem wystawy jest OBEP IPN Białystok. W jej otwarciu uczestniczyli: wicestarosta

powiatu oleckiego Alojzy Jurczak, przedstawiciel wójta gminy Kowale Oleckie Helena Ferenc oraz

mieszkańcy gminy.

29 lipca

Dni Powstania – Warszawa 1944 przygotowana przez OBEP IPN Warszawa i Gdańsk

oraz Muzeum Powstania Warszawskiego i dyskusja panelowa Polskie Sierpnie: Warszawa 1944 –

– Gdańsk 1980 odbyły się z udziałem prezesa IPN prof. Leona Kieresa w historycznej sali BHP

Stoczni Gdańskiej. Patronat honorowy objęli prezydenci: m.st. Warszawy prof. Lech Kaczyński

i Gdańska Paweł Adamowicz. Gościem specjalnym uroczystości był prof. Norman Davies. Przed

otwarciem wystawy została zainscenizowana akcja powstańcza, przygotowana przez Trójmiejską

Grupę Rekonstrukcji Historycznych, Komendę Miejską Policji w Gdańsku oraz Morski Oddział

Straży Granicznej. Otwarciu wystawy towarzyszył panel dyskusyjny z udziałem prof. Jerzego Eisle-

ra, dr. Andrzeja Krzysztofa Kunerta oraz prof. Normana Daviesa. Panel poprowadził naczelnik

OBEP w Gdańsku dr Janusz Marszalec.

Dni Powstania – Warszawa 1944

1 sierpnia

Uroczystości związane z 60-leciem operacji „Ostra Brama” w Wilnie oraz

peracji „Ostra Brama” w Wilnie oraz wybuchu

wybuchu Powstania

Powstania

Warszawskiego odbyły się w Starogardzie Gdańskim. Zorganizował je OBEP IPN Gdańsk we

współpracy ze starostą starogardzkim oraz parafią św. Wojciecha. W programie literacko-muzycz-

nym, dedykowanym tym, którzy zginęli na barykadach stolicy, Jerzy Kiszkis, Halina Winiarska i miej-

scowi recytatorzy przypomnieli wiersze poetów-żołnierzy: K.K. Baczyńskiego, Józefa Szczepańskiego

„Ziutka”, Zbigniewa Jasińskiego „Rudego” i innych. Przedstawiono też pokaz zdjęć archiwalnych

z Warszawy, z Wilna i innych miejsc w Polsce, gdzie w roku 1944 trwała akcja „Burza”. Do zgroma-

dzonych przemówił ks. Marian Prusak – żołnierz AK, kapelan Powstania w Batalionie „Łukasiński”,

po wojnie więzień polityczny. Po programie odbyła się uroczysta Msza św. koncelebrowana w inten-

cji Polaków poległych w Powstaniu Wileńskim i w Powstaniu Warszawskim oraz tych, którzy oddali

swe życie za wolną Polskę w okresie instalowania się władzy komunistycznej w Polsce.

Obchody 60. rocznicy akcji „Burza”

Wystawa

Wystawa Arcybiskup Ignacy Tokarczuk – Kościół, władza, opór społeczny

Przed Warszawą było Wilno

Prace nad „Białą Księgą Obrony Katowic”

Międzynarodowa konferencja

Międzynarodowa konferencja Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego

Spotkanie z przedstawicielami Fundacji im. Heinricha Bölla

Wystawa

Wystawa UB w walce z opozycją i podziemiem niepodległościowym w woj. białostockim

w latach 1944–1956

Wystawa

Wystawa Dni Powstania – Warszawa 1944

Uroczystości związane z 60-leciem

peracji „Ostra Brama” w Wilnie oraz

wybuchu

Warszawskiego

2 sierpnia

Burza. Armia Krajowa w 1944 roku przygotowana przez OBEP IPN Kraków została

otwarta w Pałacu Sztuki w Krakowie. Ekspozycja prezentuje wysiłek zbrojny Armii Krajowej w 1944

roku.

– Spotkanie kombatantów zamieszkałych poza granicami Polski z kierownictwem IPN odbyło się

w siedzibie Instytutu. Wśród znakomitych gości z Australii, Europy Zachodniej, Kanady, RPA i Stanów

Zjednoczonych, którzy przyjęli zaproszenie prezesa IPN, byli m.in. pani Zofia Korbońska – wdowa po

Stefanie Korbońskim i uczestniczka struktur Polskiego Państwa Podziemnego, Irena Renata Anders,

wdowa po gen. Władysławie Andersie, grupa kobiet – żołnierzy AK, jeńców obozu w Oberlangen,

Zbigniew Bokiewicz – prezes Zarządu Głównego Koła byłych Żołnierzy AK na Zachodzie, a także

reprezentanci okręgów tego stowarzyszenia w USA i Kanadzie, przedstawiciele Stowarzyszenia Pol-

skich Kombatantów z Wielkiej Brytanii, pracownicy Studium Polski Podziemnej w Londynie, prof. Jan

Ciechanowski – uczestnik powstania, historyk, członek Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej, oraz

Juliusz Englert z Londynu – autor wystaw i albumów poświęconych najnowszym dziejom Polski. W spo-

tkaniu wzięli też udział wybitni przedstawiciele środowiska kombatanckiego w kraju.

Wystawa Burza. Armia Krajowa w 1944 roku

Burza. Armia Krajowa w 1944 roku

12 sierpnia

Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat... Pomoc ludności żydowskiej pod oku-

pacją niemiecką w województwie białostockim (1941–1944)

Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat... Pomoc ludności żydowskiej pod oku-

pacją niemiecką w województwie białostockim (1941–1944) , przygotowaną przez OBEP IPN

Białystok, otwarto w Muzeum Regionalnym w Drohiczynie nad Bugiem. Podczas wernisażu Ewa

Rogalewska (kierownik referatu wystaw) i Anna Pyżewska z OBEP mówiły na temat ratowania

Żydów i osób odznaczonych medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Honorowym go-

ściem spotkania była pani Janina Żero z Drohiczyna odznaczona tym medalem.

26 sierpnia

Nieobecni przygotowana przez OBEP IPN Łódź została pokazana na Starym Rynku

w Łodzi w ramach obchodów 60. rocznicy likwidacji Litzmannstadt Getto. Ekspozycję otworzył

prezydent miasta Jerzy Kropiwnicki. Wśród zaproszonych gości byli: wiceprezes IPN Janusz Krupski

oraz Prezes Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Łodzi Symcha Keller. Wystawie towarzyszyła prezen-

tacja multimedialna „Ulice getta” oparta na montażu fotografii archiwalnych i współczesnych

oraz dokumentów archiwalnych m.in. obwieszczeń ogłaszanych przez władze getta.

Nieobecni

31 sierpnia

Sesja naukowa poświęcona 65. rocznicy wybuchu II wojny światowej, poświęcona niemiecko-

-sowieckiej agresji na Polskę we wrześniu 1939 roku, odbyła się w Muzeum Ziemi Wieluńskiej

w Wieluniu.

Opracowali: Elżbieta Duda, Michał Durakiewicz i Artur Gut

STATYSTYKA PRZYJMOWANIA WNIOSKÓW O UDOSTĘPNIENIE DOKUMENTÓW/ZAPYTANIE

O STATUS POKRZYWDZONEGO

lipiec / sierpień 2004 r.

od początku wydawania

BIAŁYSTOK

877

GDAŃSK

50 (14* + 1**)

2373 (747* + 290**)

KATOWICE

1661

KRAKÓW

1724

LUBLIN

783

ŁÓDŹ

862

POZNAŃ

1593

RZESZÓW

1043

WARSZAWA

1720

WROCŁAW

1123

BUiAD

45 (3***)

1612 (112***)

KONSULATY

252

RAZEM

358

15 623

WNIOSKI ZREALIZOWANE

13 171

wnioski przyjmowane w delegaturach: *Bydgoszcz, **Koszalin, ***Radom

Wystawa

Burza. Armia Krajowa w 1944 roku

Wystawę

Wystawę Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat... Pomoc ludności żydowskiej pod oku-

Wystawę

Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat... Pomoc ludności żydowskiej pod oku-

pacją niemiecką w województwie białostockim (1941–1944)

Wystawa

Wystawa Nieobecni

Wystawa

Nieobecni

Sesja naukowa poświęcona 65. rocznicy wybuchu II wojny światowej

13 171

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: