Definicja: ryzyko zawodowe to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy wg
(§ 2 pkt 7) rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp z późn. zm., (tekst jedn. Dz. U. 2003 r., nr 169, poz. 1650) - obowiązki pracodawcy związane z:
· informowaniem pracowników o ryzyku zawodowym oceną i dokumentowaniem ryzyka zawodowego występującego przy określonych pracach
· stosowaniem niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko
Pracodawca w szczególności jest obowiązany:
1) zapewnić organizację pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczający pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia i uciążliwości – m.in. przez
· przeprowadzanie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
· monitorowanie czynników rakotwórczych lub mutagennych
· nadzór nad wykonywaniem ręcznych prac transportowych
2) zapewnić likwidację zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników głównie przez stosowanie technologii, urządzeń, materiałów i substancji nie powodujących takich zagrożeń
Jeżeli ze względu na rodzaj procesu pracy likwidacja zagrożeń nie jest możliwa, należy stosować odpowiednie rozwiązania organizacyjne i techniczne, w tym odpowiednie środki ochrony zbiorowej, ograniczające wpływ tych zagrożeń na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników.
W sytuacji gdy ograniczenie zagrożeń w wyniku zastosowania rozwiązań organizacyjnych i technicznych, nie jest wystarczające, pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom środki ochrony indywidualnej, odpowiednie do rodzaju i poziomu zagrożeń.
***
Obowiązki pracodawcy związane z prowadzeniem badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy regulują m.in.:
· Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, Dz.U 2005 Nr 73 poz. 645
· Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych, Dz.U. 2005 nr 11 poz. 86
· Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 listopada 2002 w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, Dz. U. 2002 nr 217 poz. 1833 ze zm. (Dz. U. 2005 nr 212 poz. 1769)
Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia (z wyjątkiem czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym):
1. nie są przeprowadzane jeżeli wyniki dwóch ostatnio przeprowadzonych badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia nie przekroczyły 0,1 wartości (określonej w odrębnych przepisach) najwyższego dopuszczalnego stężenia lub natężenia tego czynnika
2. co najmniej raz na dwa lata – przy stwierdzeniu, w ostatnio przeprowadzanym badaniu, stężeń i natężeń czynników szkodliwych powyżej 0,1 lecz poniżej 0,5 wartości najwyższych dopuszczalnych stężen i natężeń określonych w odrębnych przepisach
3. raz w roku - przy stwierdzeniu stężeń i natężeń czynników powyżej 0,5 wartości najwyższych dopuszczalnych stężen i natężeń określonych w odrębnych przepisach
4. w razie stwierdzenia przekroczeń wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń czynnika chenicznego należy podjąć jak najszybciej działania mające na celu ograniczenie narażenia na ten czynnik i po ich wprowadzeniu przeprowadzić pomiary stężeń - harmonogram działań korygujących powinien określić zakres i termin zakończenia działań.
Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia o działaniu rakotwórczym lub mutagennym:
1. co najmniej raz na sześć miesięcy – przy stwierdzeniu, w ostatnio przeprowadzanym badaniu, stężeń i natężeń czynników rakotwórczych lub mutagennych powyżej 0,1 lecz poniżej 0,5 wartości ich najwyższych dopuszczalnych stężen i natężeń określonych w odrębnych przepisach
2. co najmniej raz na trzy miesiące - przy stwierdzeniu stężeń i natężeń czynników rakotwórczych lub mutagennych powyżej 0,5 wartości ich najwyższych dopuszczalnych stężen i natężeń określonych w odrębnych przepisach
3. w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania czynników rakotwórczych lub mutagennych na stanowisku pracy
4. w razie stwierdzenia przekroczeń wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń czynnika chenicznego rakotwórczego lub mutagennego należy podjąć jak najszybciej działania mające na celu ograniczenie narażenia na ten czynnik i po ich wprowadzeniu przeprowadzić pomiary stężeń - harmonogram działań korygujących powinien określić zakres i termin zakończenia działań.
o pracodawca prowadzi rejestr wyników wykonywanych badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia na stanowisku pracy oraz karty pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia
o rejestr i karty przechowywane są - przez 40 lat; wyniki badań i pomiarów – przez 3 lata
o wyniki badań i pomiarów oraz rejestr i karty pracodawca obowiązany jest udostępnić na każde żądanie pracownikom lub ich przedstawicielom w sposób ustalony w danym zakładzie
Czynniki rakotwórcze lub mutagenne:
· wykaz czynników rakotwórczych lub mutagennych (tj. substancji, preparatów, czynników i procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym) określa rozporządzenie Ministra zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy, (Dz. U. 2004 r. nr 280, poz. 2771) ze zm. (Dz. U. 2005 nr 160 poz. 1356)
· pracodawca prowadzi rejestr prac w ekspozycji na czynniki rakotwórcze lub mutagenne, zawierający następujące dane:
o wykaz procesów technologicznych i prac, w których substancje, preparaty lub czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym są stosowane, produkowane lub występują jako zanieczyszczenia bądź produkt uboczny
o wykaz substancji, preparatów, czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym wraz z podaniem ilościowej wielkości produkcji lub stosowania
o uzasadnienie konieczności stosowania ww. substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym
o wykaz i opis stanowisk pracy, na których występuje narażenie na substancje, preparaty, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym
o liczbę pracowników pracujacych w narażeniu, w tym liczbę kobiet
o określenie rodzaju substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym powodujących narażenie, rodzaj kontaktu, wielkość narażenia i czas jego trwania
o rodzaje podjętych środków i działań ograniczajacych stopień narażenia
· pracodawca jest obowiązany prowadzić rejestr pracowników narażonych na działanie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym i przechowywać go przez okres 40 lat
· pracodawca jest obowiązany stosować środki zapobiegawcze
· pracodawca jest obowiązany informować pracowników o zagrożeniach dla zdrowia spowodowanych przez czynniki rakotwórcze lub mutagenne oraz o podjętych działaniach zapobiegawczych zmniejszających ryzyko zawodowe
· pracodawca jest obowiązany przeszkolić pracowników w zakresie sposobu postępowania z okreslonym rodzajem czynnika rakotwórczego lub mutagennego
· pracodawca powinien zapewnić wyraźne i czytelne oznakowanie wszystkich instalacji i pojemników zawierających czynniki rakotwórcze lub mutagenne
Ręczne prace transportowe:
Ręczne prace transportowe obejmują każdy rodzaj transportowania lub podtrzymywania przedmiotów, ładunków lub materiałów przez jednego lub więcej pracowników, w tym przermieszczanie ich poprzez: unoszenie, podnoszenie, układanie, pchanie, ciągnięcie, przenoszenie, przesuwanie, przetaczanie lub przewożenie
Dopuszczalne masy przemieszczanych przedmiotów, ładunków lub materiałów, a także dopuszczalne wartości sił niezbędne do przemieszczania przedmiotów określa rozporządzenie ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy recznych pracach transportowych, (Dz. U. 2000 r. Nr 26, poz. 313)
ze zm. (Dz. U. z 2000 r., nr 82 poz. 930) .
Przemieszczanie przedmiotów przez jednego pracownika:
· masa przedmiotów przemieszczanych nie może przekraczać
o 30 kg – przy pracy stałej
o 50 kg – przy pracy dorywczej Niedopuszczalne jest ręczne przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 30 kg na wysokość powyżej 4 m lub na odległość przekraczającą 25 m.
· siła użyta przez pracownika (niwezbędna do zapoczątkowania ruchu przedmiotu) nie może przekraczać wartości
o 300 N – przy pchaniu
o 250 N – przy ciągnięciu (podane wartości określają składową siły mierzoną równolegle do podłoża)
Zespołowe przenoszenie przedmiotów Przenoszenie przedmiotów, których długość przekracza 4 m i masa 30 kg, powinno odbywac się zespołowo, pod warunkiem aby na jednego pracownika przypadała masa nie przekraczająca:
· 25 kg – przy pracy stałej
· 42 kg – przy pracy dorywczej
Niedopuszczalne jest zespołowe przemieszczanie przedmiotów o masie przekraczającej 500 kg.
Przy zespołowym przenoszeniu przedmiotów należy zapewnić:
· dobór pracowników pod względem wzrostu i wieku oraz nadzór pracownika doświadczonego w zakresie stosowania odpowiednich sposobów recznego przemieszczania przedmiotów i organizacji pracy, wyznaczonego w tym celu przez pracodawcę
· odstepy pomiędzy pracownikami co najmniej 0,75 m oraz stosowanie odpowiedniego sprzetu pomocniczego
ela__k