Homer ILIADA.doc

ILIADA Homera

Wstęp

I

Przesłanki kultury jońskiej

U progu literatury greckiej a zarazem europejskiej wznoszą się 2 „najwyższe szczyty”-Iliada i Odyseja , których domniemanym autorem jest Homer. Obydwa utwory wiążą się z kulturą Jonów, zamieszkujących wybrzeże Azji Mniejszej u wybrzeży Morza Egejskiego. Nie wyjaśniają jednak zagadek bardziej odległej przeszłości. Odkryły ją dopiero badania archeologiczne i dialektologiczne. Oto ich wyniki:

Od końca III tys. pne napływały z północy do tej części półwyspu szczepy greckie, nazywane dziś mianem PROTHELLENÓW. Przyniosły z sobą zza Dunaju kulturę neolityczna z narzędziami z kamienia gładzonego. Nie była ona jednak wyższa od kultury zastanych na Bałkanie szczepów zwanych PELAZGAMI, KARAMI i LELEGAMI. Uległszy tej kulturze przybysze wzbogacili ją swym budownictwem i rozpowszechnieniem brązu. Ta kultura, zwana helladyczną średnią (2500-2200) pod koniec II tys. zaczęła ulegać starszej, wysokiej kulturze kreteńskiej. Nazywa się ją zwykle kulturą minojską od imienia mitycznego króla Krety, Minosa. W legendach o królu Minosie jest podłoże prawdy, którą odsłoniły wykopaliska na Krecie (zwłaszcza w Knossos i Fajstos), odsłaniające zdumiewającą cywilizację z lat ok. 3000-1400 pne.

Kultura miceńska. Poznaliśmy ją przed minojska dzięki wykopaliskom w Micenach i Tyrynsie na Peloponezie oraz w Orchomenos (w Beocji). Na podstawie tradycji Homera mieszkańców tych twierdz nazywa się Achajami. W przeciwieństwie do Kreteńczyków noszą oni zarost. Wyrazem kultury miceńskiej jest tzw. Skarbiec Artreusa w Micenach-grób kopułowy. Źródłem bogactw panów Micen nie była wydajność ziemi, lecz wyprawy korsarskie oraz wyprawy handlowe. Achajowie zburzyli labirynt w Knossos, nawiązali stosunki handlowe  z Egiptem. Pod koniec XIII w pne, w Pylos znaleziono ponad tysiąc glinianych tabliczek z pismem miceńskim. Tabliczki pokryte są znakami rozmieszczonymi w poziomych liniach biegnących od lewej strony do prawej. Na tej podstawie angielski uczony Evans, który na początku XX w. znalazł w odkopanym przez siebie Knossos na krecie tabliczki z dwojakimi znakami nazwał je pismem linearnym A i pismem linearnym B. Już pierwsi odkrywcy pisma miceńskiego stwierdzili, że w odczytanych tekstach mamy do czynienia z inwentarzami i z opłatami podatkowymi w naturze.

Achajskich władców z Micen wypędzili, zgromadziwszy odpowiednie siły na Peloponezie,  DOROWIE . Zburzyli nie tylko państwa-miasta, ale i kulturę miceńską, by na jej gruzach zacząć budować kulturę własną, helleńską. Na szczęście kultura miceńska, wypędzona z półwyspu, znalazła schronienie  w Azji Mniejszej, dokąd ją zanieśli emigranci z całej Grecji, którzy w nowych osadach zatrzymali swe dawne nazwy Eolów i Jonów. Za ich przykładem poszli i ci Dorowie, którym za ciasno było w zdobytym Peloponezie. Jest to tzw. starsza kolonizacja grecka.

Kolonie jońskie. Do wybrzeży jońskich prowadziły 2 drogi handlowe z wnętrza Azji: północna-z Iranu i południowa z Mezopotamii. Zyskawszy handel z Babilonią, mogli Jończycy prowadzić go swobodnie, gdyż Egipt chylil się ku upadkowi pod rządami kapłanów i panowaniem Libijczyków. Może zresztą owo zwrócenie się na wschód miało przyczynę w tym, że cały zachodni handel egejski pochwycili w swe ręce z początkiem XII w. FENICJANIE, osadzeni przez Ramzesa III w południowej części Palestyny. Zbudowali oni takie miasta jak Gazę, Askalon i stąd rozwozili po całym Morzu Śródziemnym wyroby swych kuźni, manufaktur szkła, naczyń. Najsilniej oddziaływali na Izraelitów, którzy pod Dawidem i Salomonem mieli najświetniejszy okres swego państwa. Od Fenicjan Jończycy przejęli alfabet.

Jończycy w Azji Mniejszej, jako zachowawcy wysokiej kultury miceńskiej, spadkobierczyni jeszcze wyższej kultury minojskiej, chłonni na podniety cywilizacyjne ze strony sąsiadów wschodnich: Karów, Lidów, Babilończyków, a bogacący się handlem ze wschodem wyprzedzili przeszło o wiek rozwój kultury i literatury na kontynencie greckim i stali na jej czele aż do wojen perskich w początku V w.

Druga kolonizacja grecka Z osiedleniem się Dorów na Peloponezie i wielkich wyspach jak Kreta i Rodos, a emigrantów z Hellady na Cykladach i wybrzeżu Azji Mn., kończy się pierwszy okres żywiołowej ekspansji greckiej, jej epoka bohaterska, a zaczynają się 3 wieki (XI-IX) pokojowej pracy w nowych siedzibach. Dopiero w wieku VIII objawia się na nowo dawna energia  przedsiębiorczość w poszukiwaniu nowych terenów dla umieszczenia „nadwyżek ludności”.

Na czele nowej kolonizacji stają nie Jonowie z Azji Mn. Ci w połowie VIII w. założyli z Miletu tylko Ryzyk (Kyzikos) , a dopiero w VII w. otoczyli wieńcem swych kolonii Hellespont, Bosfor i wybrzeże Morza Czarnego…Ale tej ekspansji czarnomorskiej Jonów Homer nie znał. Duch bohaterski, ożywiający „Iliadę” i duch podróżniczo-awanturniczy, jakim tchnie „Odyseja”, ucieleśniony jest wprawdzie w bohaterach z epoki miceńskiej ale obudzony został przez tę awanturniczą szlachtę z jońskiej Eubei i doryckiego Koryntu i Megary, która prym wiodła w odkryciu Zachodu. Eubejscy (jońscy) Erytrejczycy zawładnęli z początkiem VIII w. Kerkyrą, jednak stracili ją na rzecz licznie tu przybywających doryckich Koryntian, którzy stąd popłynęli na Sycylię, gdzie założyli Syrakuzy, w miejscu wskazanym przez Chaldejczyków, osiadłych przed nimi na Ortygii.

W poszukiwaniu cyny. Czego Chaldejczycy i Koryntianie szukali na zachodzie prócz zbożorodnych gruntów dla swych kolonistów? Odpowiedź mieści się w samej nazwie eubejskiego miasta Chalkis. Nazwa pochodzi od chalkos, co ozn zarówno miedź jak i jej stop z cyną, czyli brąz.

Z brązu wykonywano uzbrojenie. Początkowo składało się ono z miecza (lub dzidy) i tarczy. Dopiero od początku VIII w. słyszymy o pełnej zbroi obejmującej prócz tamtych części, pancerz, hełm i nagolenice.

II

Kultura Homerowa

Imię i miejsce Homera Starożytni przypisywali autorstwo Iliady i Odysei Homerowi, wędrownemu śpiewakowi. Prawdopodobnie Homer jest imieniem „mówiącym”-utworzono z hom, razem i aro, składam i ozn. składacza wierszy.Tak więc z imienia Homera, które było imieniem pospolitym, nie dowiadujemy się niczego o jego przynależności rodzinnej i szczepowej.

Miejsca urodzenia poety szukano tam, gdzie istniały szkoły czy cechy rapsodów, uczących się pieśni Homera celem recytowania ich na wędrówkach po całej Grecji. Z siedmiu miast, spierających się o zaszczyt wydania Homera, najwięcej praw do niego ma jońska Smyrna w Azji Mn. Jońskości  poematów Homera dowodzi

-starojoński dialekt jego poematów

-Hellada po najeździe Dorów i zburzeniu kultury miceńskiej zaczynała dopiero budować nowa kulturę helleńską; jedynie kolonie jońskie w Azji Mn., wyprzedzające resztę Grecji w kulturze przeszło o wiek, mogły wydać takie arcydzieło.

Czas Iliady Na ozn. czasu powstania Iliady trzeba wziąć za punkt wyjścia czas odysei, która musiała powstać przed Hezjodem (ok. 700r). Ten bowiem w swych poematach wykazuje jej znajomość w licznych frazesach, myślach. Autor zaś Odysei musiał znać Iliadę, skoro w tym co mówi o losach jej bohaterów, pomija wszystko to, co już było w Iliadzie, a domawia dalsze ich losy po zdobyciu Troi. Wobec wspólności języka, budowy wiersza i tożsamości przedstawionej kultury (różnice: Iliada przedst.. społeczność wojenną a Odyseja pokojową) starożytni przypisywali obie epopeje temu samemu poecie, odnosząc Iliadę do jego młodości a Odyseję do starości. Ponieważ jednak pewne wyobrażenia o istocie duszy, o stosunku bogów do przeznaczenia i Zeusa do innych bogów są inne w odysei niż w Iliadzie, a szczegóły te świadczą o różnych poglądach na świat w obu epopejach, przychylamy się dziś do zdania tych gramatyków aleksandryjskich, którzy oddzielali autorstwo jednego poematu od drugiego.

Jeżeli w Odysei napisanej przed 700 r. , wyczuwamy ów awanturniczy pęd na Zachód szlachty eubejskiej i korynckiej, która zajmowała się handlem zamorskim, to i Iliada mimo, że opowiada o królach epoki miceńskiej, ożywia owe wspomnienia bohaterskim tchnieniem współczesności. A była to właśnie epoka odkrycia Zachodu przez eubejczyków, dochodząca do szczytu ok. połowy VIII w. Do niej więc możemy odnieść powstanie Iliady, a odyseję przysunąć bliżej do końca tego wieku.

Autor Iliady wiedział że to, co opowiada o królach miceńskich, należy do dalekiej przeszłości, zakończonej przybyciem Dorów na Peloponez. Świadczy o tym scena na początku IV pieśni Iliady: Zeus godzi się wskutek nalegań Hery na zgubę miłego mu miasta Priama, zastrzegając, że i on, gdy mu się spodoba, zburzy jakieś miłe jej miasto. Wtedy Hera wymienia 3 miasta, które najbardziej kocha: Argos, Spartę i Miceny i oświadcza, że nie będzie ich broniła, jeśli spodoba mu się je zburzyć. Jest to jakby przepowiednia zburzenia tych grodów przez Dorów, napisana oczywiście po ich zburzeniu.

Miedź, cyna, brąz u Homera

Czytając pobieżnie „Iliadę’’ ma się wyrażenie, że się przebywa w epoce brązowej, choć ta przecież już w XII w. ustąpiła w Grecji epoce żelaznej. Z brązu sporządzona jest broń i zbroja, i rozmaite sprzęty. Czy takie archaizowanie było u Homera świadomą tendencją artystyczną, środkiem sugerowania dawnych czasów? Homer nie archaizował świadomie ale ponieważ opiewał bohaterów miceńskich, zatrzymywał częściowo kulturę ( nie znającą np. broni  żelaznej i pisma) , jaką w pieśniach miceńskich przekazali mu jego poprzednicy. Przy tym jednak nie tylko popełniał częste „anachronizmy” tj. czynił wzmianki o stosunkach w których żył, ale na ogół przedstawiał współczesne sobie stosunki społeczne, polityczne, i współczesny sobie pogląd na świat. Żelazo było w Grecji w użyciu od XII w. Jakoż „Iliada” wspomina je 23 razy (obok 80 wzmianek brązu). Do czego ono służyło? Wyrabiano z niego bez wątpienia narzędzia rolnicze. Jak wysoko ceniono żelazo, o tym świadczy wzmianka, że zwyciężeni Trojanie ofiarowali zwycięzcom za darowanie im życia- żelazo, a Achajowie za wino płacili żelazem.

Stosunki społeczne, polityczne i prawne

Mimo pochodzenia od emigrantów zachowali Jończycy poczucie przynależności do swoich szczepów i rodów, które w koloniach trzeba było skutecznie rekonstruować. Pierwotna wspólnota gruntowa, ustąpiła już prawie ogólnie miejsca własności prywatnej. W skutek powstania własności prywatnej, obejmujący prócz ziemi ornej, ogrody, łąki i pastwiska, dawne społeczeństwa wolnych i równych członków rodów rozwarstwiło się na „ wiele posiadających” i „ nie posiadających”. Pierwsi byli bogaczami ( „ szczęśliwcami „ ) i zaliczali się do „najlepszych” ( „arystokraci” ) , drudzy biedakami i uważani za coś gorszego, ( choć to oni stanowili masę i choć wbrew woli ich zgromadzenia wódz nie mógł przedsięwziąć nic ważnego. Jako żołnierze czy poddani tworzą oni gmin (demos), lud (laos), pospólstwo (plethys). Najbardziej upośledzoną warstwą wśród ludzi wolnych są ci chłopi, którzy wskutek klęsk stracili swoje gospodarstwo i byli pozbawieni związku z rodem i jego opieką. Są to tzw. teci.

Większym uznaniem cieszyli się rzemieślnicy, których wyodrębnienie się z wspólnoty rodowej związane było z zróżnicowaniem się społeczeństwa na biednych i bogatych. Rosnące potrzeby bogaczów nie dały się już zaspokajać sposobem gospodarskim. Przedmiotów zbytku i ozdób z kości słoniowej dostarczał handel, póki sami grecy nie nauczyli się ich techniki i nie udoskonalili własnej. Ludzie specjalizowali się w różnych rzemiosłach, stosownie do zdolności i zamiłowania. Majstrem do wielu rzeczy był tekton, którego stosownie do rodzaju pracy nazwiemy budowniczym, cieślą, murarzem… Kowal ma nazwę od brązu, choć niewątpliwie obrabia już żelazo.

Normalną część majątku bohaterów epickich stanowią niewolnicy. Przy wzmiankach o zdobyciu miast nieprzyjacielskich czytam stale że mężczyzn się zabija, a kobiety i dzieci bierze do niewoli. Pojawienie się niewolnictwa oznaczało przewrót w całym ustroju życia społecznego. Z nim bowiem związany jest rozkład ustroju rodowego oraz pojawienie się prywatnej własności i klas.Społecznosć dzieli się na szlachtę, wolnych i niewolników, przy czym stosunki między tymi stanami są patriarchalne.

Na czele szczepu stoi tzw. basileus-głowa rodu lub rodziny (co nie oznacza króla). Basileusa nie dzieli od poddanych żadna przepaść –ubrany tak, jak reszta szlachty, różni się od nich tylko tym, że jego berło jest wspaniale ozdobione.

Władza króla jest władzą wodza, sędziego i kapłana. Jako wódz występuje w wojnie w otoczeniu drużyny terapontów. I w wojnie, i w pokoju składa w imieniu swego ludu ofiary, podejmuje obcych, ugaszcza swoich.

Dla omówienia wszystkich ważniejszych spraw naczelny wódz zaprasza do siebie szlachtę, jako radę starców (gerontów). Król zwołuje na obrady także zgromadzenie ludu, ale tu prawo głosu ma tylko szlachta; lud wyraża swoje zdanie tylko okrzykami, którymi jednak król nie czuje się zobowiązany. Na zgromadzeniu ludu odbywają się czasem sądy sprawowane przez szlachtę, ale tylko wtedy, gdy ktoś zgłosi się po rozstrzygnięcie.

Zajęcia

Głównym zajęciem Homerowych Greków jest uprawa roli. Poza tym jak prywatny obywatel na własną rękę urządzał sobie łupieskie wyprawy, tak i cały szczep korzystał z każdej sposobności do wojny, po której spodziewał się łupów a czasem i gruntów. O ile dawnej główną bronią odporną była ogromna tarcza podłużna, o tyle teraz miejsce jej zajmuje lekka tarcza okrągła, która wymaga uzupełnienia przez pancerz, hełm i nagolenicę. Główną bronią zaczepną jest długa włócznia. Czasami walczą procą, toporem, maczugą, a nawet rzucają rękami duże kamienie. Armia składa z lekkozbrojnej piechoty, która wyrusza do boju w zwartej formacji (falandze), by się wnet rozproszyć. Główny ciężar walki spoczywa na ciężkozbrojnych dowódców i ich drużynie. Ci wyjeżdżają na pole walki na lekkich rydwanach, powożonych przez towarzyszów, a nawet zabiera się jego zwłoki, by za nie dostać okup od krewnych.   

Żegluga morska była dość rozwinięta, skoro Achilles spodziewał się na trzeci dzień dopłynąć z Troi do tesalskiej Fity. No lekkich żaglowcach o pięknie wygiętych dziobach pływali Grecy nie tylko wzdłuż wszystkich wybrzeży Morza Egejskiego i Jańskiego, ale puszczali się na Kretę, Sycylię, do Fenicji, Egiptu, a na północ na Morze Czarne.

Życie prywatne okazuje w swych ramach zgodność z epoką miceńską. Warowne zamki książąt pozostały takie same. Ośrodkiem domu jest sala męska (megaron) z czterema słupami podtrzymującymi okap nad ogniskiem. Ze świetlicą łączą się liczne mniejsze pomieszczenia wąskimi sieniami. Nowością wydaje się przeniesienie kobiet z parterowej części na piętro. Wykładanie ścian polerowanymi płytami i metalami pozostało po epoce miceńskiej.

Ubranie składa się dwóch szat. Mężczyźni i kobiety noszą lniane chiton, rodzaj szytej koszuli z krótkimi rękawami. Szatę wierzchnią mężczyzn stanowił wełniany płaszcz (chlajna). Kobiety nosiły na wierzchu powłóczysty, przepasany peplos, spinany agrafką na ramionach i z boku. Strój spacerowy uzupełniała lniana chusta okrywająca głowę spadająca na kark i ramion. Głowy nakrywali mężczyźni w podróży skórzaną czapką. Obie płci nosiły sandały.

Pożywieniem głównym był chleb, a raczej potrawa mączna przyrządzona na sposób włoskiego makaronu. Bohaterom Homerowym służy on tylko za jakąś zakąskę przy olbrzymich porcjach mięsa wołowego, baraniego, koziego, wieprzowiny. Do posiłku- należy wino pite zawsze z wodą.

Życie rodzinne                                                                                                                                                                                                                  Zalotnik obdarza rodzinę panny młodej wołami, kozami, szatami, kosztownościami. Dary te nazywają się hedna, tak samo jak te, którymi przed ślubem „kupuje” córkę od ojca. Tylko w tym wypadku, gdy bogaty ojciec sam ofiaruje córkę zalotnikowi, nie żąda hedna, przeciwnie sam je daje panu młodemu. Wesele obchodzono wspaniałą biesiadą. Choć nowożeniec żonę „kupował” nie stawała się ona towarem. Błogosławieństwem i dumą małżonków są dzieci. Dziecko karmi matka lub mamka, zajmuje się nim jednak i ojciec, a przy posiłku trzyma je na kolanach i karmi-szpikiem kości, poi-winem. Dla wychowania syna mu się starszego towarzysza.

Gry i sporty                                                                                                                                                                                                                           Zabawy mężów są przygotowaniem do boju i mają charakter sportowy. Szczęśliwi Feacy oddają się wyłącznie sportom. Poznajemy je najlepiej z igrzysk na pogrzebie Petroklosa. Mamy tu wyścigi na rydwanach, boksowanie się, mocowanie się, bieg pieszy, rzut bryłą żelaza (z czego później rozwinął się rzut dyskiem), strzelanie z łuku i walkę na włócznie. Walczy się nie tylko o honor, ale i dla nagrody materialnej.                                                                                                                                 

Religia i etyka

W ciągłym odnoszeniu każdego postępku, każdej myśli bohatera do bogów tkwi istota religijności Homerowskiej. Bóstwo Homera jest sprawcą i strażnikiem porządku w zjawiskach na niebie i ziemi, ale i to, co łamie ten porządek, pochodzi także od bóstwa. Wyrazem niezmiennego porządku świata jest przeznaczenie (Mojra, Ajsa). Nie działa ono bezpośrednio, lecz przez bogów. Ich wola zgadza się mniej więcej z przeznaczenie, a im więcej się zgadza, tym bóg jest potężniejszy. Wielkość zeusa polega przede wszystkim na tym, że jego myśli i zamiary są prawie zawsze identyczne z przeznaczeniem. Bogowie są wszechwiedzący. W zwykłych stosunkach wchodzą miedzy ludzi w postaci ludzkiej, z ludzkimi przypadłościami (spoceni, zapyleni, bolejący), Tylko w czynach więksi są od ludzi, w cierpieniu są im równi, a równi także w sposobie czucia.

Śmierć i życie po śmierci

Z umierającego wychodzi psyche-dusza, bezczelny sobowtór człowieka i z jękiem śpieszy do mrocznego podziemia. U Homera zwłoki pali się na stosie. Po spaleniu ciała dusze nie mogły się już pojawić na ziemi. Obowiązkiem rodziny jest zamknąć oczy i usta zmarłego, obmyć go, pięknie ubrać i ułożyć na marach. Potem zwłoki umieszcza się na stosie, pali się je wśród lamentów, po spaleniu gasi się ogień winem, zbiera się popioły i resztki kości do urny i chowa przysypując ziemią, tak by utworzyła kopiec.

Atmosfera eposu

Przedstawiona tutaj religia społeczeństwa Homerowego nie zawiera prawie zupełnie śladów jakiegoś pierwotnego fetyszyzmu, ani bogów w postaci zwierzęcej, ani demonów, ani czci zmarłych, słowem żadnych elementów właściwych religi ludowej i utrzymujących się w tej religi aż do najpóźniejszych czasów pogaństwa. Mimo ciągłego pomagania bohaterom bogowie ostatecznie podzielają zdanie Apollona, że głupią buło by rzeczą, gdyby walczyli z sobą o nędznych ludzi, którzy jak liście na drzewach rozwijają się i opadają, lub jak zaznacza Hefajstos, by psuli sobie z powodu nich humor i ochotę do biesiady. To zdanie o ludziach podziela poeta, którego pesymizm łagodzi tylko radość z piękności świata i przywiązanie do życia. Cała atmosfera eposy jest rycerska i wszystkie jego zainteresowania skupiają się na szlachcie.

…………………….

Bogowi karzą za naruszenie porządku etycznego, ale nie zajmują się zapobieganiem temu. Nad tym czuwa Nemesis, objawiająca się w poszukiwaniu bogów i ludzi – w sumieniu ta potęga jest wprawdzie darem bogów, ale bezpośrednio nie wstrzymują oni człowieka od Hybris (zuchwalstwa), przeciwnie, nieraz do niej popychają. Tak skusili Achillesa do uporu, Helenę do cudzołóstwa. Takie moralne zaślepienie człowieka przez bogów nazywa się Ate a oznacza zarazem winę i karę za nią ludzie postępują dobrze – z obawami przed bogami, źle – za podnietą bogów. Więc sami bogowie są sprawcami winy za którą karzą.

Kult

Najprostszą formą wejścia w stosunek z bogami jest modlitwa błagalna, połączona ze ślubem, dziękczynna lub pochwalna. Przed modlitwą myje się ręce, modli się stojąco, z rękami wyciągniętymi w tę stronę, gdzie przebywa bóstwo. Kto chce od bogów coś otrzymać, musi ich sobie zobowiązać ofiarą. Prócz zwierząt ofiarowano też wino, kadzidła, kosztowne przedmioty (szaty, włosy)ofiary te składano zwykle pod na ołtarzu pod gołym niebem.

POEZJA HOMEROWA

Śpiewacy nadworni

-posłowie Agamemnona zastali Achillesa opiewającego sławne czyny mężów przy dźwiękach formingi; poza tym w Iliadzie Homer o śpiewakach (poza Thamyrisem) nie wspomina ; o wiele więcej jest ich w Odysei, wg której bogowie zrządzili wojnę trojańską, by była przedmiotem pieśni dla przyszłych pokoleń

-wszyscy śpiewacy byli ludźmi osiadłymi, należącymi do dworu;o  śpiewakach wędrownych Homer nie wspomina

-żaden śpiewak nie powoływał się na jakiegoś mistrza; przeciwnie, Femios z domu Odyseusza nazywa siebie samoukiem

-śpiew był darem bogów, jego mistrzynią Muza

-głównym „powabem” pieśni była aktualność poruszanego tematu

Epika ludowa

Wiarą w historyczność Homera wstrząsnęła teoria o epice ludowej. Wyszła ona z Anglii, gdzie już w 1723 r. pojawił się jeden z pierwszych zbiorów ballad, poprzedzony wstępem, w którym wydawca sądził, że podobne ballady układał i śpiewał wędrowny aojd Homer; po jego śmierci ktoś zebrał owe ballady i połączywszy je, dał nam Iliadę i Odyseję.

Z kolei Robert Wood dowodził, że Homer nie znał pisma, a przekazywane ustnie jego pieśni zebrali dopiero Solon i Pizystrat.

Talie i tym podobne pomysły Anglików połączył Niemiec Fryderyk August Wolf, stwarzając tzw. kwestię homerową. Główna jej tezą jest twierdzenie, że Homer nigdy nie istniał, a Iliada i Odyseja są zlepkiem różnych rapsodii przekazywanych przez wieki ustnie, a ostatecznie spisanych przez komisję wyznaczoną przez Pizystrata.

Romantycy niemieccy (jak F. Schlegel) doszli do przekonania, że Homer jest tylko wcieleniem epiki ludowej, która się sama tworzy i nie potrzebuje żadnego poety. Na podstawie materiału porównawczego starano się dowieść, że Iliada nie pochodzi od indywidualnego poety, ale jest tworem całego ludu. Obserwacje obaliły jednak romantyczną teorię-nie istniały pieśni epiczne, które można by łączyć w większe epopeje, gdyż brakowało im idei przewodniej i jednolitości kompozycji.Jeśli Iliada i Odyseja posiadają obie te jednolitości, nie mogły powstać ze zredagowania w większe całości poszczególnych pieśni. Poza tym nie ma w epice ludowej przykładu, by jedna pieśń rozrosła się w epopeję. Pieśń i epopeja to odmienne twory, różniące się przede wszystkim stylem (styl pieśni jest zwięzły, urywkowy, styl eposu rozlewny, powolny).Iliada i Odyseja nie są i nie mogą bc epopejami ludowymi. Są one epopejami artystycznymi o treści( podania bohaterskie, baśnie) przejętej z ust ludu. Z faktu, że nie rozpłynęły się jak pieśni ludowe, wynika, że od początku musiały być spisane.

Dzisiaj wśród uczonych przeważają wiec unitaryści- obrońcy jednego autora całości ( w odróżnieniu od wcześniejszych pluralistów).

Baśnie, mity i podania o bohaterach

Głównym materiałem Iliady i Odysei są podania o bohaterach, zajmujące pośrednie miejsce między mitem a baśnią. Podania mityczne można uważać za cykl baśni, których bohater otrzymał wyraźną osobowość i wszedł w kontakt ze światem bogów. Bohaterskie podania historyczne rozwijają się z podań lokalnych pod wpływem wielkich zdarzeń i wielkich osobistości historycznych i obejmują ogół tych tradycji o czynach i losach sławnych przodków.

Podania bohaterskie w Iliadzie

Przedmiotem Iliady jest zdobycie Troi przez zjednoczonych Greków. Od XIIw. na wzgórzu nad Hellespontem znajdowały się ruiny potężnej fortecy i tak one, jak otaczające ja kurhany, brane za mogiły obrońców i zdobywców były punktem oparcia dla fantazji Greków.

Wojnę z Trojanami prowadzi król Micen i Argos Agamemnon w obronie honoru młodszego brata, któremu królewicz trojański Parys porwał żonę Helenę. Pochodzi on w czwartym pokoleniu od Zeusa (Tantal-Pelops-Atreus-Agamemnon).

Architektonika epopei

Poza wstępem i zakończeniem Iliada obejmuje opowiadanie o 4 wielkich bitwach (II-VII; VIII-IX;X-XVIII;XIX-XXIII). Kazda zaczyna się ukazaniem na niebie jutrzenki, a kończy z zachodem słońca. Każdy z dni bitewnych ma epilog zwykle w scenach zgromadzeń w obu obozach.

Technika Iliady (i Odysei)

1)       Najbardziej wpadającą w oczy cechą jest używanie stałych formułek na wprowadzenie i zakończenie mów, na rozpoczęcie i zakończenie dnia, posiłku, na zbrojenie się, itp. Świadczą one o istnieniu konwencjonalnego stylu. Na ogół 1/3 Iliady i Odysei składa się z powtórzeń. Homer powtarza zarówno wiersze jak i stałe określenia, epitety osób i rzeczy.

2)       W porównaniach (zwanych homeryckimi) Homer poza momentem porównawczym rozprowadza obszernie dany obraz, jakby stanowił on cel sam w sobie

3)       Homer nie umie przedstawiać czynności współczesnych. Kończy więc jedną czynność, a potem przechodzi do drugiej, choć koniec pierwszej jest współczesny z drugą. Czasem sposobność do akcji równoległej daje zaśnięcie pewnej osoby.

4)       Żadna ważniejsza czynność nie odbywa się bez interwencji bogów

5)       Homer usuwa napięcie zainteresowania przez uprzednie podanie wyniku na początku rozpoczynającej się akcji

6)       Mimo gaszenia ciekawości Homer umie napinać uwagę przez opóźnianie-retardację wyniku

7)       Często osoby Homera podają pewne motywy postępowania wymyślone tylko dla danej sytuacji, a potem wcale nie są uwzględniane. Są to motywacje pozorne i chwilowe, np. każda osoba, do której ktoś przychodzi jest zaję...