AWARIA WIELKOPOŁACIOWEGO DACHU.pdf

(8212 KB) Pobierz
117677153 UNPDF
Prof. dr inŜ. Andrzej AJDUKIEWICZ, Andrzej.Ajdukiewicz@polsl.pl
Dr inŜ. Janusz BROL, Janusz.Brol@polsl.pl
Dr inŜ. Jacek HULIMKA, Jacek.Hulimka@polsl.pl
Dr inŜ. Marek WĘGLORZ, Marek.Weglorz@polsl.pl
Politechnika Śląska w Gliwicach
AWARIA WIELKOPOŁACIOWEGO DACHU
O KONSTRUKCJI DREWNIANEJ
THE FAILURE OF THE LARGE-SIZE TIMBER ROOF
Streszczenie W jednym z duŜych zakładów przemysłowych Śląska doszło w sezonie zimowym 2005/2006 do
zawalenia się znacznej części stalowego dachu dwunawowej hali produkcyjnej. Spadająca konstrukcja stalowa
uszkodziła skrajne dźwigary przyległego dachu drewnianego, skutkiem czego przekryty tym dachem fragment
hali takŜe został wyłączony z uŜytkowania, do czasu wykonania kompleksowej ekspertyzy. Podczas realizacji
ekspertyzy okazało się, Ŝe konstrukcja drewniana wykazuje szereg wad i uszkodzeń stanowiących powaŜne
zagroŜenie dla jej nośności. W referacie przedstawiono stan całości konstrukcji dachu drewnianego, opisując
najbardziej typowe uszkodzenia, wyniki analizy statyczno-wytrzymałościowej oraz zakres i technologię
poszczególnych etapów zalecanych napraw.
Abstract In one of the Silesian large industrial plants, collapse of the considerable part of steel roof of the two-
bays production room took place in winter period 2005/2006. Falling steel construction damaged edge girders of
the adjacent timber roof, what resulted in the situation that part of the production room roof covered with timber
roofing had been closed for utilisation until complex experts evaluation was done. During evaluation it was
found out that timber construction reveals the whole range of defects and damages posing a serious threat to its
loading capacity. The paper presents condition of the whole timber roof construction, describing most typical
defects, results of static-strength analysis, as well as scope and method of running particular stages of the
recommended repairs.
1. Krótki opis konstrukcji dachowej
Przedmiotem referatu jest drewniana konstrukcja dachu przekrywającego dwunawową halę
produkcyjną w jednym ze śląskich zakładów przemysłowych. Zgodnie z zachowanymi
nielicznymi fragmentami oryginalnej dokumentacji projektowej, przedmiotowa hala została
wzniesiona w 1941r., jako przedłuŜenie znacznie starszej hali dwunawowej o konstrukcji
stalowej, tworząc z nią wspólną przestrzeń uŜytkową.
Dwunawowa hala z dachem drewnianym (rys. 1) ma łączną szerokość w osiach słupów
około 44,6m i długość około 102m, przy wysokości w kalenicy nieznacznie przekraczającej
20m. Układ nośny obiektu stanowią masywne słupy Ŝelbetowe, połączone w kierunku
podłuŜnym monolitycznymi belkami podsuwnicowymi w dwóch poziomach. W obydwu
nawach zamontowane są natorowe suwnice pomostowe, w przeszłości obsługujące takŜe
wspomniane wcześniej nawy o konstrukcji stalowej. Obecnie, Ŝelbetowe belki podsuwnicowe
201
117677153.001.png
wzmocnione są konstrukcją stalową, której genezy nie wyjaśnia posiadana dokumentacja
archiwalna.
Rys. 1. Przekrój poprzeczny hali
Dach nad kaŜdą z naw skonstruowano jako jednospadowy dźwigar drewniany o
konstrukcji kratowej, w efekcie uzyskując dwuspadowy dach nad całym, dwunawowym
obiektem. Poszczególne dźwigary, rozstawione co 3,50m, oparte są w liniach ścian
zewnętrznych na słupkach drewnianych wzmocnionych kształtownikami stalowymi, a w osi
środkowej na słupkach Ŝelbetowych. Wysokość dźwigarów jest liniowo zmienna, od 2,6m w
osiach skrajnych, do 3,7m w osi środkowej. Kratownice wykonano z elementów o
następujących przekrojach:
·
pas dolny:
140´140 [mm]
·
pas górny:
140
´
180 [mm]
·
słupki:
140
´
80, 140
´
100, 140
´
120, 140
´
140 [mm]
200 [mm]
Węzły kratownic wykonano przy uŜyciu pierścieni Geka, ze stabilizacją śrubami M24.
Złącza pasów dolnych wykonano jako nakładkowe, z pierścieniami Geka, a złącza pasów
górnych jako dociskowe, z niewielkimi nakładkami stabilizującymi (zatem przenoszące tylko
siły ściskające).
Pomiędzy dźwigarami załoŜono stęŜenia pionowe, w trzech płaszczyznach w kaŜdej z
naw.
Na pasach górnych oparto płatwie drewniane o przekroju 80
krzyŜulce:
2
60
´
100, 2
60
´
140, 2
´
60
´
120mm, w rozstawie co
około 1,0m, a na nich wykonano pełne deskowanie o grubości 25mm. Pokrycie wykonano z
dwóch warstw papy na lepiku.
Do dźwigarów dachowych podwieszono instalację oświetleniową.
´
2. Opis uszkodze ń i wad konstrukcji
Bezpośrednią przyczyną wyłączenia przedmiotowej hali z eksploatacji było zawalenie się
dachu dwunawowej hali stalowej, z którą była ona bezpośrednio połączona od strony
północnej, stanowiąc wspólną przestrzeń uŜytkową. Walący się pod cięŜarem worków
202
·
´
´
117677153.002.png
śnieŜnych dach stalowy w znacznym stopniu uszkodził skrajne dźwigary drewniane (rys. 2),
stwarzając realną moŜliwość zawalenia się uszkodzonych fragmentów dachu. W zaistniałej
sytuacji UŜytkownik obiektu zlecił autorom referatu wykonanie kompleksowej ekspertyzy
dachu drewnianego, przy załoŜeniu konieczności około 10-letniego okresu eksploatacji.
Rys. 2. Zniszczenie skrajnego dźwigara drewnianego
Z uwagi na uwarunkowania wynikające z konieczności jak najszybszego dopuszczenia
obiektu do eksploatacji, ekspertyzę podzielono na dwa etapy. W pierwszym z nich
przeanalizowano moŜliwość i zasadność dalszego uŜytkowania dachu, a następnie określono
zakres i zalecenia prac naprawczych pozwalających na tymczasową eksploatację obiektu bez
obciąŜenia śniegiem. Etap drugi obejmował pełną analizę obliczeniową konstrukcji oraz
sformułowanie zaleceń prac remontowych, realizacja których pozwoli na stałą eksploatację
obiektu.
Szczegółowy przegląd konstrukcji dachu wykazał następujące wady i uszkodzenia:
·
zniszczenie skrajnych dźwigarów sąsiadujących z zawalonym dachem stalowym (rys. 2),
·
zniszczenie styków pasa dolnego w dwóch dźwigarach (rys. 3); jeden z tych dźwigarów
wykazywał ugięcie uniemoŜliwiające eksploatację suwnic i został przez UŜytkownika
obiektu czasowo podstemplowany, z oparciem stempli na unieruchomionym moście jednej
z suwnic,
·
liczne przypadki poluzowania śrub w stykach pasów dolnych (rys. 4), skutkujące
wysunięciem kolców pierścieni Geka z drewna; w stykach tych praktycznie pracowały
tylko śruby, co drastycznie obniŜało nośność połączeń,
·
lokalne zerwanie krzyŜulców przypodporowych w dwóch dźwigarach (rys. 5), zmieniające
wewnętrzny schemat statyczny elementów,
·
bardzo silną korozję biologiczną końcowych odcinków pasów górnych w czterech
dźwigarach,
·
uszkodzenia korozyjne płatwi i desek poszycia,
·
praktycznie całkowite zuŜycie pokrycia papowego, rynien i rur spustowych,
·
wcześniejsze lokalne naprawy, wykonane w sposób nie zapewniający właściwej nośności
elementów i połączeń.
203
117677153.003.png
Rys. 3. Przypadek uszkodzenia styku pasa dolnego
Rys. 4. Przykład poluzowania śrub w styku pasa dolnego, widoczne pierścienie
Rys. 5. Przykład uszkodzonego krzyŜulca przypodporowego
204
117677153.004.png
Swoistą wadą konstrukcji, wynikającą z zawalenia się sąsiadującego dachu, było jej
otwarcie na działanie wiatru. W powstałej sytuacji, przy niekorzystnym kierunku wiatru (od
strony rozebranej hali stalowej), znacznie wzrastała przyłoŜona do połaci dachowej
wypadkowa siła ssąca, mogąc doprowadzić do odwrócenia sił w prętach, a w skrajnym
przypadku nawet do zerwania dachu.
3. Analiza obliczeniowa
Analizę obliczeniową konstrukcji dachowej przeprowadzono przy załoŜeniu rzeczywistych
przekrojów prętów konstrukcyjnych, bez potrąceń ewentualnych ubytków, jednak z
uwzględnieniem osłabień otworami. Po szczegółowych oględzinach wszystkie elementy
drewniane zakwalifikowano do klasy C24. Przeprowadzone w programie RM-win obliczenia
wykazały wykorzystanie nośności obliczeniowej odpowiednio w poszczególnych grupach
prętów: pas dolny do 70%, pas górny do 46%, krzyŜulce do 40%, słupki do 56%.
Obliczeniowe ugięcie końcowe wyniosło 25,5mm, wobec dopuszczalnej wartości 37,5mm.
Wykorzystanie obliczeniowej nośności w połączeniach dźwigarów nie przekraczało 82%.
Bazując na powyŜszych wynikach uznano, Ŝe konstrukcja spełnia warunki normowe
wszędzie tam, gdzie nie doszło do uszkodzeń mechanicznych lub korozyjnych, istotnie
obniŜających nośność lub sztywność elementów.
4. Przyczyny obserwowanych uszkodze ń
Obserwowane w konstrukcji dachu uszkodzenia moŜna generalnie podzielić na dwie
grupy. Pierwszą z nich stanowią uszkodzenia mechaniczne spowodowane uderzeniami.
Podstawowe jest tutaj zniszczenie skrajnych dźwigarów spowodowane bezpośrednio
zawaleniem się sąsiadującego dachu stalowego. Do tej samej grupy naleŜą uszkodzenia
styków pasów dolnych, spowodowane uderzeniem suwnicą, chociaŜ trudno tutaj orzec, czy
uderzenie było przyczyną pierwotną, czy wtórną, spowodowaną wcześniejszym nadmiernym
ugięciem elementu wskutek opisanego wcześniej obluzowania śrub i pierścieni w stykach.
Zasadniczą, drugą grupę stanowią typowe uszkodzenia eksploatacyjne, będące wynikiem
wieloletniego uŜytkowania obiektu bez prowadzenia odpowiednich przeglądów i bieŜących
napraw. NaleŜą do niej wszelkie uszkodzenia typu korozyjnego wraz z ich następstwami w
postaci lokalnie zniszczonych prętów. Do tej samej grupy naleŜy zaliczyć poluzowanie śrub i
pierścieni w licznych stykach, zwłaszcza w obrębie pasów dolnych.
Podobnie, do wad eksploatacyjnych, zaliczyć naleŜy przypadki wykonywanych wcześniej
lokalnych napraw, w większości zrealizowanych w sposób amatorski, nie zapewniający
uzyskania przez naprawiany element właściwej nośności.
5. Zalecenia wykonawcze
Jak juŜ wspomniano wcześniej, ekspertyza wykonana została w dwóch etapach, z których
kaŜdy podsumowany został szczegółowymi zaleceniami wykonawczymi.
Zalecenia etapu pierwszego obejmowały wykonanie prac niezbędnych dla umoŜliwienia
bezpiecznej eksploatacji hal poza okresem zimowym. Zalecono tutaj:
·
rozbiórkę zniszczonych dźwigarów skrajnych, a w efekcie skrócenie hali o jedno pole,
·
zamknięcie hali poprzez wbudowanie ściany poprzecznej zabezpieczającej wnętrze obiektu
przed wpływami atmosferycznymi,
205
Zgłoś jeśli naruszono regulamin