Marek Józef Pilkiewicz
Psychologia Energetyczna – nowe podejście w naukach o człowieku.
(EFT – Emotional Freedom Techniques)
Jak już poprzednio wspomniano – najlepszym sposobem zrozumienia istoty nowego podejścia jest prezentacja najbardziej znanej i zarazem najpowszechniej stosowanej techniki zaskakującej swą prostotą a jednak niezwykle efektywnej, czyli EFT (4, 5). W technice tej wykorzystuje się system chińskich kanałów energetycznych zwanych meridianami, stąd też zaliczamy ją do kategorii Meridianowej Terapii Energetycznej (Meridian Energy Therapy). Podobnie jak w akupunkturze polegającej na wbijaniu igieł w ściśle dobrane po zrobieniu diagnozy elektryczne punkty aktywne (zwane akupunktami) zamiast używania igieł stymulujemy narzucony przez procedurę zestaw akupunktów własnymi palcami lekko ich dotykając, delikatnie masując lub uderzając końcami palców z określoną siłą i częstotliwością (tzw. tapping). Jednocześnie osoba poddawana oddziaływaniu koncentruje się mentalnie na swoim problemie (jak np. ból fizyczny lub psychiczny, lęk, złość itp.). W niektórych przypadkach terapeuta nie musi nawet wiedzieć nad jakim problemem pracuje klient. Z tego punktu widzenia metoda ta jest zaliczana do kategorii technik leczących relację ciało-umysł (mind-body healing techniques), gdyż łączy fizyczne oddziaływanie na kanały energetyczne w ciele człowieka z rezultatami mentalnej koncentracji na przepracowywanym problemie. Bezpośrednio po zakończeniu serii ocenia się rezultat na umownej skali 10-cio stopniowej (np. poziomu lęku) przez porównaniu stanu przed i po terapii. Serie powtarza się aż do sprowadzenia poziomu lęku do zera, co oznacza uzyskanie efektu terapeutycznego. Czas jednej serii zajmuje od kilku do kilkunastu minut. Czas nauczenia klienta podstawowej procedury zajmuje niewiele więcej czasu (może ją także sam opanować czytając materiały instruktażowe lub oglądając filmy). Co ważne zastosowanie opracowanych przez specjalistów tego typu prostych zestawów terapeutycznych nie wymaga od wykonawcy żadnej wiedzy teoretycznej ani z psychologii ani też wiedzy na temat systemu energetycznego człowieka. Z tych też powodów EFT jest szeroko upowszechniana jako idealna metoda samoleczenia i samopomagania (np. w walce ze stresem, zwiększanie kreatywności, odblokowywania własnego potencjału a nawet usuwania objawów chorób psychosomatycznych).
W obecnej postaci metoda ta jest dziełem Gary Craiga (4), ale jest to de facto adaptacja metody TFT (Thought Field Therapy) znanego psychologa, dr Rogera Callahana pochodząca z początku lat 80-tych, będącego jednym z pionierów medycyny energetycznej. Różnica główna polega na tym, że ze względu na bardzo złożone sekwencje tappingu metodę TFT mogli stosować tylko dobrze przeszkoleni terapeuci. Metodę EFT natomiast może stosować niemal każdy bez żadnego przeszkolenia i wiedzy merytorycznej i bez martwienia się czy wystarczająco precyzyjnie wykonał tappingi. Ale też oczywiście metoda ta posiada szereg wariantów dostępnych tylko dla profesjonalistów i dlatego jest głównie stosowana przez psychologów. Metody tego rodzaju są bardzo efektywne w radzeniu sobie z psychologicznymi problemami życia codziennego, zwłaszcza o podłożu emocjonalnym (skutki stresu), lecz nie nadaje się do leczenia klasycznych chorób psychicznych. We wszystkich poważnych zaburzeniach takich jak np. głęboka depresja, silne lęki czy niepokoje, silne przeżycia traumatyczne, uzależnienia, zaburzenia osobowości czy zaburzenia psychopatyczne metody te mogą być stosowane jedynie przez profesjonalnych terapeutów i jedynie jako metody pomocnicze a nie główne. Mogą bowiem jedynie zmieniać autodestrukcyjne wzorce zachowań, myślenia czy emocji takich jak złość, smutek, poczucie winy, zazdrość, wstyd czy lęki.
Podstawowa forma tej metody, ogólnie dostępna wygląda bardzo prosto i cała procedura składa się z kilku faz:
1. Faza przygotowawcza (wstępna) mająca na celu przygotowanie systemu energetycznego na wprowadzane zmiany, wstępne jego uporządkowanie i zwiększenie receptywności. Wykonywana zawsze na początku, bez względu na rodzaj problemu. Obejmuje dwie techniki zwane Trzy Uderzenia i Trzy Dotyki Pępka. Pierwsza technika to tapping (15-20 sekund) trzech następujących punktów: u nasady obojczyka (w akupunkturze Nerki 27), punkt grasicy na środku mostka, oraz punkty limfatyczne śledziony pod piersią, z boku ciała. Druga technika polega na kolejnych łączeniach palca środkowego jednej ręki dotykającego pępka z trzema punktami na ciele dotykanych drugą ręką w celu zamknięcia obwodu energetycznego. Te trzy punkty dla drugiej ręki to: z tyłu głowy, u podstawy czaszki w linii środkowej, koniec kości ogonowej oraz na czole – w okolicy tzw. trzeciego oka.
Uzasadnienie procedury:
Doświadczenia terapeutyczne wykazały, że rezultaty leczenia przy zastosowaniu technik energetycznych (a prawdopodobnie dotyczy to także innych metod leczenia) są znacznie mniejsze, gdy u osoby leczonej występują dwa zjawiska: albo tzw. neurologiczna dezorganizacja albo psychologiczne odwrócenie (psychological reversal) (5).
Z neurologiczną dezorganizacją mamy do czynienia gdy centralny system nerwowy nie reaguje lub źle interpretuje impulsy nerwowe, choć niekoniecznie musi to oznaczać poważne problemy neurologiczne lub psychiatryczne. Częściej na gruncie psychologii energetycznej oznacza to zaburzenia bardziej subtelne, przedkliniczne. Ze zjawiskiem tym mamy do czynienia gdy energie elektromagnetyczne i inne, bardziej subtelne, decydujące o pracy mózgu natrafiają na trudności w swobodnym przepływie. Bez znaczenia jest tutaj fakt czy przyczyną zaburzeń w przepływie energii jest długotrwały stres, nagromadzenie się toksyn w organizmie czy działanie innych czynników. Zawsze uwidacznia się to w powstaniu zaburzeń w polach elektromagnetycznych organizmu co uniemożliwia systemowi nerwowemu konieczną regenerację i rekonstrukcję w czasie snu. Przejawia się to w utracie elastyczności w zachowaniu, pogorszeniu jasności myślenia i pogorszeniu stanu zdrowia. Powoduje to uchwytne zmiany w funkcjonowaniu systemu energetycznego człowieka takie jak np. odwrócenie kierunku przepływu energii w meridianach, odwrócenie polaryzacji pól energetycznych, przepełnienie jednego z najważniejszych kanałów czyli tzw. Potrójnego Ogrzewacza itp. Dlatego ta wstępna, prosta sekwencja tappingu ma tak duże znaczenie i jest używana standardowo jako wstęp do wszystkich innych oddziaływań. Przykładowo: tapping punktów przyobojczykowych (Nerki 27) ma zdolność przywracania właściwego kierunku przepływu energii we wszystkich meridianach.
2. Ustalenie problemu wymagającego interwencji energetycznej. Przygotowanie psychologicznej podatności na zmiany programu.
Po ustaleniu problemu pacjenta i określeniu stopnia jego dolegliwości na 10-cio stopniowej skali (gdzie 10 punktów oznacza maksymalne natężenie) przechodzi się do zasadniczej części procedury polegającej na werbalizacji problemu. Jak wspomnieliśmy problemem może być ból, strach, uzależnienie od jedzenia, nieakceptowana właściwość itp. Faza ta polega na masowaniu ruchami okrężnymi tzw. wrażliwych bo zwykle bolesnych punktów położonych w połowie drogi pomiędzy brodawką piersiową a wierzchołkiem ramienia i jednoczesnym wypowiadaniu (trzykrotnym) podstawowej formuły EFT. Formuła ta jest zawsze dwuczęściowa. Pierwsza część jest zmienna i związana z problemem nad którym pracujemy i przyjmuje postać: Pomimo tego że...np. trzęsą mi się ręce na widok szefa, jem zbyt dużo słodyczy, boję się jazdy windą itp.). Druga część jest natomiast zawsze taka sama w postaci pozytywnej sugestii i brzmi w dowolnym tłumaczeniu: akceptuję siebie głęboko i bezgranicznie, ewentualnie kocham i akceptuję siebie całkowicie (w oryginale: I deeply and completely accept myself). Radzę sprawdzić na sobie tę instrukcję w następującej formie (np. przy bólu głowy): Pomimo tego że męczy mnie ból głowy, akceptuję siebie głęboko i bezgranicznie. Tak jak celem fazy wstępnej było przygotowanie systemu energetycznego do dalszych zmian przez usunięcie ewentualnych bloków energetycznych i towarzyszącym im tzw. dezorganizacji neurologicznej, tak celem tego etapu jest ustanowienie psychologicznej podatności na zmiany przez osłabienie mechanizmu zwanego psychologicznym odwróceniem lub psychologicznym przeciwstawieniem (Psychological Reversal). Jest to niesłychanie ciekawa koncepcja (autorstwa Rogera Callahana) warta szerszego omówienia, ale tutaj możemy tylko opisać jej istotę.
Psychologiczna podatność na zmiany – mechanizm psychologicznego odwrócenia. Podobnie jak dobrze znany mechanizm dysonansu poznawczego psychological reversal należy do ogólnej kategorii sprzeczności wewnętrznej lub konfliktu wewnętrznego ale ma inny charakter. O ile istotą dysonansu poznawczego jest rozbieżność pomiędzy przekonaniami a tym co doświadczam, to tutaj mamy do czynienia z rozbieżnością pomiędzy tym co chcę osiągnąć a tym co uzyskuję w efekcie (5). Oznacza to, że nasze świadome programy pozytywne są blokowane czy wręcz sabotowane przez jakieś programy z poziomu nieświadomego. Przykładowo: świadomy program typu – chcę być szczęśliwy, lub zdrowy, lub bogaty jest sabotowany przez nieświadome przekonania typu nie zasługuję na to by być szczęśliwy czy bogaty. I nasze zachowania realizują silniejszy program naszej nieświadomości. Kiedykolwiek więc próbuje człowiek zmienić swoje nawyki myślowe, emocjonalne czy zachowania, należy wziąć pod uwagę fakt, że jakaś część naszej psyche, która przecież wcześniej ustanawiała te wzorce, teraz może nie chcieć ich zmiany i może stawiać opór wszelkim zmianom. Psychologiczne i behawioralne nawyki są często czymś w rodzaju ciężko osiągniętego kompromisu (jak w polityce) i są mocno zakorzenione zarówno w systemie psychicznym jak i energetycznym człowieka, a ich celem jest przetrwanie. Jeżeli więc istniejące nawyki z lepszym lub gorszym skutkiem zapewniały to przetrwanie to nic dziwnego, że pojawienie się świadomej chęci zmiany może wywołać opór jakichś programów będących poza zasięgiem naszej świadomości. Rezultatem będzie wtedy osiąganie tego czego nie chcemy. Czyli na poziomie psychologicznym wszelka próba zmiany (np. terapii) może wywoływać nieświadomy opór w stosunku do świadomego pragnienia osiągnięcia jakiegoś celu. Ale zarazem taki sam konflikt istnieje wewnątrz systemu energetycznego człowieka. Logicznym wyjściem w tej sytuacji jest jednoczesne oddziaływanie na system energetyczny i psychologiczny człowieka, co uzyskujemy w tej technice przez wprowadzenie werbalnej formuły afirmacyjnej i jednoczesną stymulację określonych punktów ciała fizycznego będących wejściami do systemu energetycznego. Głównym celem tej fazy terapii jest osłabienie lub rozłączenie tego konfliktowego mechanizmu co jest warunkiem efektywności całego zabiegu. Dalsze kroki utrwalają wprowadzone zmiany i przywracają naturalny porządek w poszczególnych podsystemach energetycznych i neurologicznych, co owocuje dopiero na końcu zmianami w psychice i zachowaniach.
3. Pierwsza sekwencja tappingu. Początkowa runda interwencji energetycznej przy jednoczesnym skoncentrowaniu się na problemie psychologicznym.
Jest to szybki tapping akupunktów położonych na poszczególnych kanałach energetycznych
(np. pierwsze trzy punkty są położone kolejno na meridianach: pęcherza moczowego, pęcherzyka żółciowego i żołądka). Przybliżony opis tych punktów obejmuje następującą ich sekwencję:
1. początek brwi przy nosie;
2. zewnętrzna część oczodołu;
3. pod okiem;
4. pod nosem;
5. na brodzie;
6. początek obojczyka przy mostku;
7. pod pachą;
8. pod brodawką piersiową
i dalej wewnętrzne brzegi nasady paznokci:
9. kciuka;
10. palca wskazującego;
11. środkowego;
12. małego;
13. punkt karate na brzegu dłoni.
Warunkiem koniecznym skuteczności tej techniki jest stała koncentracja mentalna na usuwanym problemie psychologicznym podczas tappingu.
Uzasadnienie procedury: Psychologicznie problem zostaje zaktywizowany przez zwykłe myślenie o nim podczas tappingu. Przywołanie konfliktowego problemu do umysłu zaburza jednak wzorce przepływu energii w poszczególnych meridianach i przywrócenie wzorców właściwych można uzyskać właśnie drogą tappingu. Przywracając prawidłowy przepływ energii w meridianach przy jednoczesnym myśleniu o problemie psychologicznym (zaburzającym ten przepływ) pozwala naszemu ciału na obcowanie z myślą o tym problemie bez zaburzeń energetycznych tworzących destrukcyjne myśli, uczucia i zachowania. Jeżeli system energetyczny nie jest zaburzony, to negatywne emocje skojarzone z zaburzeniami energetycznymi nie mają destrukcyjnej siły. Gdy wykonujemy pracę tappingu uczymy się myśleć i przeżywać traumatyczne sytuacje bez powodowania zaburzeń w systemie energetycznym, a więc także i w ciele fizycznym. Procedura ta więc aktywizuje i porządkuje psychologiczne, neurologiczne i energetyczne składniki psychologicznego problemu.
4. Procedura łącząca (The Bridging Sequence). Obejmuje ćwiczenie mózgu noszące nazwę
9 Gamut od nazwy punktu położonego pomiędzy czwartym a piątym palcem ręki, na wierzchu dłoni (Potrójny Ogrzewacz nr 4). Osoba poddawana terapii dwoma palcami uderza rytmicznie ten punkt (tapping) wykonując jednocześnie następujące polecenia:
1. zamknij oczy;
2. otwórz oczy;
3. oczy w lewo w dół bez ruszania głową;
4. oczy w prawo w dół;
5. trzy obroty oczami w prawo;
6. trzy obroty oczami w lewo;
7. mruczenie lub śpiewanie dowolnej melodii przez kilka sekund;
8. szybkie liczenie od jednego do pięciu;
9. ponowne mruczenie lub śpiewanie melodii.
Uzasadnienie procedury: Badania wykazały, że aktywizacja specyficznych obszarów mózgu zwiększa efektywność interwencji energetycznej. Najprostszym sposobem jest zmienianie położenia naszych gałek ocznych, które pełnią rolę myszki komputerowej. Jest to dobrze znana i opisana procedura stosowana w takich technikach jak Programowanie Neurolingwistyczne, Kinezjologia Edukacyjna Dennisona, czy EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing). Liczenie aktywizuje lewą półkulę mózgu, a mruczenie prawą, itp.
5. Powtórna sekwencja tappingu. Utrwalanie. W fazie tej powtarzamy tapping trzynastu punktów opisany w punkcie trzecim. Procedury opisane w punktach 3., 4. i 5. tworzą jeden blok funkcjonalny zwany „sandwiczem".
6. Procedury końcowe. Zakończenie Podstawowej Techniki przez ponowne sprawdzenie na 10-cio stopniowej skali ocen czy nastąpiła jakaś zmiana na lepsze. Jeżeli poprawa wyniosła tylko od 1 do 2 punktów skali możemy ponowić całą procedurę lub powtórzyć kilkakrotnie aż do uzyskania zerowego natężenia niepożądanych reakcji. Dalsze ćwiczenia może też klient wykonywać w domu. Jedno wykonanie tej procedury zajmuje od kilku do kilkunastu minut.
Dla uzyskania pełnego efektu czasami są konieczne kolejne modyfikacje afirmacji podstawowej, np. przez złagodzenie jej charakteru (pomimo że wciąż jeszcze odczuwam pewien dyskomfort związany z..., akceptuję siebie...).
7. Przeniesienie wewnętrznej zmiany do codziennego życia. Zaleca się po zakończeniu etapu opisanego powyżej zastosowanie dodatkowego treningu z użyciem podobnych technik energetycznych oraz wizualizacji dla wypracowania i utrwalenia pozytywnych wzorów zachowań w konkretnych sytuacjach życiowych.
5
Maldinka