Winetowanie.docx

Winetowanie (ang. vignetting)

Winetowanie to lekkie niedoświetlenie narożników zdjęcia. Objawia się wyraźniej przy krótkich ogniskowych, czyli przy szeroki kącie widzenia obiektywu. Im tańszy i prostszy obiektyw, tym efekt bardziej wyraźny.

Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje tego efektu:

·         winetowanie mechaniczne,

·         winetowanie optyczne,

·         winetowanie pikselowe

Winetowanie mechaniczne

spowodowane jest nałożeniem na obiektyw dodatkowego elementu, jak filtr, czy osłony przeciwsłoneczna, które zasłaniają obiektyw przed promieniami wpadającymi pod dużym kątem, czyli tych, które odwzorowują obraz na skraju kadru. Tego winetowania można i należy unikać doborem filtrów, czy osłon o odpowiednich rozmiarach.

Winetowanie optyczne

Winetowanie optyczne wynika z praw optyki. Naświetlenie filmu, czy matrycy jest proporcjonalne do 4 potęgi kosinusa kąta padania promienia.

·         Naświetlenie proporcjonalne do cos4(kąta padanie)

Kąt padania światła na płaszczyznę to kąt między prostopadłą do płaszczyzny a promieniem padającym. Patrz Rys.1
Kto nie jest biegły w trygonometrii niech po prostu pamięta, że im większy kąt padania, tym mniejsze naświetlenie.

Rys. 1. Winetowanie przy dwóch różnych długościach ogniskowej.

Kąt padanie promieni na matrycę jest tym większy im dalej od środka kadru. A do tego, im krótsza ogniskowa, tym te kąty padania są większe a więc naświetlenie matrycy (filmu) mniejsze. Z rysunku wynika, że im krótsza ogniskowa, tym ów kąt padania jest większy i efekt winetowania bardziej uwidoczniony. Przykładowo, formatu 35mm ogniskowa 50 mm daje kąt padania skrajnych promieni około 23 stopni.
cos423=0,71
czyli naświetlenie jest mniejsze o ten wspólczynnik a to mniej więcej jeden stopień przysłony. Zupełnie skrajne punkty filmu (matrycy) są więc naświetlone tak, jak by dla nich przysłona była przymknięta o 1 skok.
Dla obiektywu szerokokątnego o F=24 mm, kąt padanie (przy formacie 35mm) wynosi około 42 stopnie a
cos442=0,3
a to już zmniejszenie naświetlenia odpowiadające ponad 3 skokom ustawienia przysłony.
W miarę "oddalania" się od narożników filmu kąt padania maleje i niedoświetlenie jest coraz mniejsze. Daje to płynne przejście od przyciemnionych narożników do jasnego centrum kadru.

Winetowanie pikselowe

jest podobnie jak optyczne, zależne od kąta padania promienia na piksel. Im ten kąt jest większy, czyli im promień jest bardziej odchylony od osi optycznej mikrosoczewki nad pikselem, tym naświetlenie piksela jest mniejsze. A więc w aparatach cyfrowych mamy dodatkowy czynnik powiększający winetowanie.

Korygowanie winetowania

Winetowanie mechaniczne powstaje w wyniku ewidentnego błędu fotografa. Używając właściwych filtrów i osłon przeciwsłonecznych unikniemy tego winetowania.

Winetowanie optyczne jest zmniejszane odpowiednią konstrukcją obiektywu. Obiektywy zwane retro mają płaszczyznę obrazową dalej niż wynosi długość ich ogniskowej. A więc obiektyw typu retro o ogniskowej 24 mm będzie miał płaszczyznę obrazową nie w odległości 24 mm a np. 40 mm, co znacznie zmniejszy kąt padania światła na skrajne punkty matrycy (filmu) a tym samym zmniejszy efekt winetowania. Obiektywy takie są, rzecz jasna droższe od prostych obiektywów szerokokątnych.

Winetowanie pikselowe jest minimalizowane odpowiednim ustawieniem osi optycznych mikrosoczewek nad pikselem. Im dalej od środka matrycy położony jest piksel, tym bardziej oś optyczna jego mikrosoczewki jest odchylona w kierunku osi optycznej obiektywu. Ideę takiej korekcji winetowania pokazuje Rys.2.

Rys. 2. Schemat ustawienia mikrosoczewek w matrycy, obrazujący ideę korekty winetowania pikselowego.