Westerplatte Broni Się Nadal.pdf

WESTERPLATTE BRONI SIĘ NADAL

Former Naval Person

Późnym wieczorem 31 sierpnia 1939 roku na biurku Szefa Ekspozytury nr 3 Oddziału II

Sztabu Głównego na Pomorzu zadzwonił telefon. Die Gäste kommen durch die Brücke... w

szybkim ze zdenerwowania szepcie major Jan Żychoń z trudem rozpoznał głos swego agenta.

Człowiek po tamtej stronie, wyrzuciwszy jednym tchem krótką treść meldunku, odłożył słuchawkę.

Major domyślił się jednak, co znaczył zakodowany meldunek o tym, że "goście przechodzą przez

most": przez most pontonowy na Wiśle przechodziły z Prus Wschodnich na obszar Wolnego Miasta

Gdańska wojska niemieckie. W dowództwie Armii Pomorze meldunek Szefa Ekspozytury

wywiadowczej wzbudził zrozumiały niepokój. Nie podejrzewano jednak jeszcze, że jest to groźna

zapowiedź wojny. Słowa tajemniczego meldunku przebiegały po drucie telefonicznym dalej.

Odebrano je w Warszawie w Sztabie Głównym. 1

O świcie 1 września żołnierze placówki chorążego Jana Gryczmana na Westerplatte zbierali

się do odejścia do koszar, zmęczeni całonocnym czuwaniem. Żołnierze zdejmowali broń ze

stanowisk, gdy padł strzał karabinowy. Odbiło go echo od muru z czerwonej cegły, obejmującego

maleńki półwysep Westerplatte, zawróciło nad kanał portowy niosąc się dalej aż ku ujściu Wisły i

śpiącemu miastu, by po chwili zgasnąć gdzieś nad Motławą. Chorąży Gryczman instynktownie

spojrzał na zegarek. Była godzina 4:17.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Polska uzyskała prawo do założenia Wojskowej

Składnicy Tranzytowej na Westerplatte dla ochrony polskich interesów na terenie Wolnego Miasta

Gdańska. Dla jej ochrony uchwała Rady Ligi Narodów z dnia 9 grudnia 1925 roku zezwoliła Polsce

na utrzymywanie na terenie Składnicy załogi składającej się z 88 żołnierzy Wojska Polskiego. Ale

gdy tylko stosunki polskoniemieckie zaczęły się zaostrzać, a na terenie Wolnego Miasta

rejestrowano szereg nieprzerwanych gwałtów i prowokacji hitlerowskich, postanowiono załogę

Składnicy powiększyć, lepiej uzbroić i przygotować do obrony na wypadek oczekiwanej napaści.

Na krótko przed 1 września załoga Westerplatte liczyła 182. Nazywano ich "załogą śmierci".

Początkowo liczono, że Westerplatte będzie się bronić tylko 6 godzin; później czas ten zwiększono

do 12 godzin. Po ich upływie przybyć już miała polska odsiecz.

W dniu 25 sierpnia 1939 r. wpłynął do Gdańska z kurtuazyjną wizytą pancernik

Kriegsmarine SchleswigHolstein , który zakotwiczył nawprost Westerplatte. Minęło kilka dni, a

pancernik Gdańska nie opuszczał. W czasie owej ostentacyjnej wizyty załoga Westerplatte czuwała

nieprzerwanie w dzień i w nocy. Tymczasem pod pokładem niemieckiego okrętu znajdowała się

ukryta kompania szturmowa. Żołnierze kompanii w dniu 23 sierpnia 1939 r. byli skoszarowani w

budynku gimnazjalnym w Kłajpedzie pod dowództwem por. Hennigsena. Kompania liczyła 225

ludzi. Po wojnie zachodnioniemiecki tygodnik Quick dotarł do czterech z nich wśród mich byli

m.in. mat artylerzysta Georg Wolf, po wojnie lekarz w Essen, oraz starszy matsaper Helmut

Schauer, po wojnie oficer Bundesmarine i kapitan korwety Kiel . Schauer wspomina: 24 sierpnia

1939 r. okręt płynie w kierunku kwadratu 2638. 0 godz. 19:30 pogotowie bojowe. Stan amunicji:

405 pocisków kalibru 280mm, 1450 pocisków do dział 150mm, 370 pocisków kalibru 88mm. O

godz. 19:46 alarm. Stwierdzono obecność łodzi podwodnej typu "Orzeł". O godz. 20:10 zbliża sie

flotylla trałowców . 2 Georg Wolf dodaje:

Przeładowywaliśmy się przy przepięknej, ciepłej pogodzie. Zdziwiło nas jednak, że zamiast

w kajutach, umieszczono nas wraz z całym sprzętem w komorach na samym dnie okrętu.

Ciasno nam tam było, jak śledziom w beczce. Dwukrotnie ogłaszano alarm z powodu łodzi

podwodnych. Nie orientowaliśmy się o co chodzi. Nazajutrz rano dowiedzieliśmy się z

radia, że nasz okręt ma złożyć przyjacielską wizytę w Gdańsku. O godz. 12:00 rozkazano

nam uzbroić granaty, pobrać żelazne porcje żywności i amunicji. W dniu 25 sierpnia, o

godz. 16:00 przybiliśmy do nabrzeża w porcie gdańskim, naprzeciw polskiej strefy

Westerplatte. O godz. 17:00 przybył na pokład prezydent Senatu Wolnego Miasta Gdańska,

Artur Greiser, a wkrótce po nim gen.maj. Eberhardt, szef gdańskiej policji. 2

Z dziennika pokładowego: Godz. 18:30. Odprawa u dowódcy okrętu kpt. Kleikampa. Eberhardt

referuje plan Westerplatte, stwierdza, że brak tam jakichkolwiek umocnień. Załoga liczy 100

żołnierzy. Zajęcie bazy nie może trwać dłużej niż trzy godziny. Komp. szturmowa ma się

wyokrętować o 21:30 na nabrzeżu, które będzie oczyszczone przez policję. Akcja bez świateł. Potem

kpt. Kleikamp odczytuje rozkaz bojowy nr 1648 dotyczący działań bojowych okrętu szkolnego

"SchleswigHolstein". Godz. 20:15. Radionasłuch otrzymuje rozkaz nr 2623, polecający odwołać

akcję zbrojną. Pełna konsternacja . 3 Mówi Helmut Schauer:

Przez kilka następnych dni nic się nie działo. Siedzieliśmy pod pokładem.

Wychodziło się tylko nocą i to na krótko. Czasem pozwolono trochę pobiegać wzdłuż

nabrzeża, ale tylko tym, którzy mieli cywilne ubrania. Por. Henningsen postarał się o 50

ubrań i na zmianę je zakładaliśmy. Raz dobiegłem aż do muru otaczającego Westerplatte.

W dniu 28 sierpnia złożył wizytę na okręcie min. Chodacki komisarz rządu

polskiego na Wolne Miasto Gdańsk. Wypił herbatę z dowódcą i odjechał. Nasza kompania

siedziała w milczeniu pod pokładem. Nazajutrz kpt. Kleikamp rewizytował komisarza w

jego siedzibie. W dniu 30 sierpnia dowiedzieliśmy się o ultimatum Hitlera i o mobilizacji w

Polsce. Trzydziestego pierwszego sierpnia o godz. 18:35 otrzymaliśmy rozkaz bojowy atak

miał nastąpić 1 września o godz. 4:45. 2

Chorąży Gryczman nie zlekceważył nieoczekiwanego sygnału ostrzegawczego. Żołnierze zawrócili

na placówkę i przyczaili się przy broni. Intuicja go nie zawiodła. Dokładnie o godzinie 4:45

osiemnaście dział o kalibrze od 88 do 280 mm oddało pierwsze salwy. Nakryły one koszary,

wartownie, magazyny i stację kolejową. Pod jej gruzami zginął jej zawiadowca, Jan Najsarek

prawdopodobnie pierwsza ofiara Drugiej Wojny Światowej. Artyleryjska palba zlała się w jeden

piekielny ryk z hukiem rwących się na Westerplatte pocisków, który zrobił wrażenie nawet na

napastnikach. Były oficer artyleryjski z SchleswigaHolsteina , Fritz Otto Busch zapisał:

Tam kłębią się chmury dymu, w różnych punktach szaleją wysokie

żółtopomarańczowe ognie. Żelazo, stal, drewno i ziemia wirują w powietrzu i znów

powracają na ziemię. (...)

Niewielu znajdującym się na pokładzie ludziom załogi pancernika wydaje się, że

czas stanął. Jak urzeczone wpatrują się ich oczy w jaskrawy blask ognia. W uszach dudnią

wystrzały i uderzenia ciężkich 28 centymetrowych pocisków, bezustanny trzask karabinów

maszynowych i wysoki, rozdzierający bębenki huk dział przeciwlotniczych strzelających

ogniem na wprost. (...)

Czy tam jeszcze ktoś żyje? pyta bosmanmat obsługę swego działka I wyciąga głowę,

aby przez szczelinę kazamaty wypatrzeć coś z tego fajerwerku naprzeciw. Marynarze

milcząc potrząsają głowami i wycierają pot z czoła. Nie, z pewnością nikt... 3

Artyleryjskie bombardowanie małego półwyspu trwało kilkadziesiąt minut. Gdy działa umilkły,

ruszyła do ataku niemiecka piechota, oddziały SS Danziger Heimwehr i kompania szturmowa

piechoty morskiej. Po drugiej stronie czerwonego muru przyczajeni żołnierze już na nich czekali. A

jednak , ciągnie dalej niemiecki kronikarz gdy przydzielona do okrętu kompania szturmowa

wdarła się po postrzelanym spustoszonym murze do rzadkiego lasu, terkocze szalony ogień broni

maszynowej, chlaszczą strzały karabinowe, pękają granaty ręczne na spotkanie dzielnym

szturmowcom . 3 Karabin maszynowy kaprala Edmunda Szamlewskiego otworzył ogień do Niemców

z odległości zaledwie 50 metrów. Napastników jakby podcięło. Na ziemie padli ci, których dosięgły

kule i ci, którzy szukali przed nimi ukrycia. Przez chwilę tak trwali, a potem rzucili się do ucieczki.

I wtedy Gryczman dał rozkaz otwarcia ognia. Uciekający potykali się i walili na ziemię. Ten i ów

próbował się jeszcze podnieść. Busch wspomina:

Daleko posuną się naprzód żołnierze grupy uderzeniowej. Aż do fortecznych bunkrów

polskich, których szczeliny strzelnicze ujadają krótkimi seriami gwałtownego ognia

kaemów. Niepotrzebnych strat winno się uniknąć. Westerplatte jeszcze nie dojrzało do

szturmu. (...)

Ten opór musi zostać złamany, im wcześniej tym lepiej. Oficer wachtowy stojący za

sternikiem nie zauważa podniecenia wokół niego, widzi pytające twarze i jednym ruchem

ręki usuwa wszystkie wątpliwości, obawy i strachy:

Betonowe bunkry są zbyt silne. Ale spróbujemy jeszcze raz, nie ma strachu. Polaczki nie

będą się mogli długo trzymać. 3

Próba zaskoczenia Polaków zawiodła. Pierwszy atak kosztował hitlerowców drogo. Za mur z

czerwonej cegły wróciło ich niewielu. Sierżant Heinz Denker z kompanii piechoty morskiej

zwiedził Westerplatte znów w 1979 r.; przypomniał atmosferę walk sprzed czterdziestu lat:

Nic nie wiedzieliśmy o przeciwniku. Atakowaliśmy wzdłuż toru kolejowego, według

starej mapy 1:1000, bez naniesionych stanowisk ogniowych. Od razu zauważyliśmy, że

artyleria okrętowa bije bezskutecznie. Duże pociski 280mm musiały przelecieć 600m, aby

eksplodować, a strzelano z odległości 400m. Potem w czasie natarcia znajdowaliśmy

mnóstwo tych "kuferków" i używaliśmy ich jako osłon. Pierwszy atak zakończył się o

10:00. Straciliśmy w kompanii 127 ludzi, na 225. (...)

Wróciliśmy na okręt. Zobaczyłem Greisera w mundurze SS i Eberhardta. który

podszedł do nas i powiedział, że otrzymamy wsparcie dywizjonu SS. Nasz dowódca, por.

Schuck, który zastąpił rannego Henningsena, odpowiedział, że i 3 dywizjonów jest mało, bo

Polacy biją się jak lwy i są dobrze umocnieni. Potrzeba raczej wsparcia lotniczego. 4

Tymczasem w koszarach Składnicy już podniesiono alarm. Żołnierze w pośpiechu dopinali

hełmy i pasy z ładownicami, chwytali ze stojaków broń i biegli na wyznaczone pozycje. Ich

dowódca, major Henryk Sucharski, wydawał krótkie rozkazy urywanym głosem. Westerplatte

szybko zamieniło się w maleńką twierdze, której Niemcy nadali później miano małego Verdun

( Kleines Verdun ). Po pierwszym ataku nastąpiły tego dnia jeszcze trzy, ale równie jak pierwszy

bezskuteczne. Po pierwszym dniu walki straty niemieckie wynosiły około 80100 zabitych. Polacy

nie przerywali ognia nawet na widok wycofujących się Niemców. Plutonowy Piotr Buder

relacjonował, że musiał dosłownie siłą odciągać swoich żołnierzy od cekaemów, żeby oszczędzali

amunicję. 5

Dnia 2 września wachtowi na SchleswiguHolsteinie zgłosili, że widzą białą flagę nad

Westerplatte, 3 ale kiedy napastnicy ruszyli objąć półwysep w swoje posiadanie, napotkali tą samą

zażartą obronę. Przez resztę dnia hitlerowcy prowadzili na przemian bombardowania artyleryjskie i

lotnicze. Na mały, nieugięty półwysep spadły setki bomb i pocisków artyleryjskich. Naoczny

świadek wydarzeń, późniejszy historyk niemiecki Anton Bassarek, tak opisuje wydarzenia owego

dnia:

Bomba padała za bombą zamieniając pole walki w jedno piekło ognia, dymu i błota.

Mieszkańcy Gdańska, obserwujący to widowisko z dachów i wzniesień miasta, patrzyli z

podziwem na broń powietrzną Hermanna Göringa w akcji. Ten i ów stary żołnierz frontowy,

który przeżył wiele dni pod gradem pocisków nad Sommą i we Flandrii, potrząsał tylko

głową, patrząc na wyczyny naszych lotników. Bo przecież to, co spadało nieustannie na

Westerplatte, musiało działać na obrońców równie okropnie, jak najbardziej huraganowy

ogień wielkich, ogromnych bitew na Zachodzie. Gdy jednak nasze oddziały szturmowe

ruszyły po tej kanonadzie do przodu, powitała je prawdziwa burza ognia. 6

O godz. 14:00 Georg Wolf wrócił na okręt. Z 49 żołnierzy swojego plutonu przyprowadził 13. W

dniu 3 września o godz. 14:40 zjawiły się wreszcie nurkujące Ju87 , mówi Helmut Schauer.

Sześćdziesiąt maszyn zrzuciło na Westerplatte ok. 500 bomb. Gdy ruszyliśmy do ataku, Polacy

powitali nas ogniem z taką samą siłą jak poprzednio. Ten żołnierz budzi jednak szacunek . 2

Komunikaty polskiego Naczelnego Dowództwa informowały niezmiennie: "Westerplatte

broni się nadal", "Polska pozdrawia lwy Westerplatte"... Oddziały niemieckie liczebnie

przewyższały dwudziestokrotnie siły Polaków. Mijały dni wypełnione walką, a pomoc polska nie

nadchodziła. Rosły straty, a wyczerpani bojem żołnierze dobywali resztek sił do walki; rosły straty,

ranni agonizowali bez wody i leków. W dniu 3 września w nocy i o świcie zostały przez

nieprzyjaciela przeprowadzone dwa wypady. Zamiast SA i SS wszedł tym razem do akcji batalion

podchorążych marynarki wojennej. Natarcie zostało odparte, po czym zapanował spokój. W dniach

4 i 5 września Niemcy nie próbowali zdobyć Westerplatte szturmem. Zamiast tego prowadzili

ciężki ogień artyleryjski na cały rejon Westerplatte, a w szczególności jego środek wraz z

koszarami. Oprócz artylerii pancernika SchleswigHolstein i baterii 88mm ze Stogów, Westerplatte

było od tego dnia począwszy ostrzeliwane z morza przez dwa torpedowce z Brzeźna, przez baterie

moździerzy 210mm i przez baterię z Jelitkowa. 3 Zatem ze wszystkich stron. W ciągu 6 września

półwysep był kilkakrotnie ostrzeliwany gwałtownymi nawałami artylerii, a następnie w godzinach

wieczornych nastąpiła próba podpalenia lasu na przedpolu w celu wyduszenia obsad wartowni nr 1

i 5. Opancerzona drezyna z cysterną zbliżała się torem do stacji kolejowej Westerplatte pchając

cysternę wypełnioną paliwem. Ostrzelana jednak ogniem broni maszynowej i amunicją

przeciwpancerną, została rozbita, a zawartość cysterny zapalona, przy czym ogień oświetlił pozycje

nieprzyjaciela. Jego zamiary zostały udaremnione. W ciągu nocy trzy wypady nieprzyjaciela zostały

odparte.

Atak na Westerplatte został ponowiony następnego dnia. Brał w nim udział Georg Wolf:

7 września, godz. 4:20. Mój pluton ma atakować za wagonem cysterną, który ma być

przepchnięty przez bramę Westerplatte i następnie zapalony. Plutonowy Waschynski

dowodził grupa saperów pchających wagon. Następuje eksplozja. (...) Po chwili ruszamy do

natarcia (...) i dochodzimy do głównego budynku. (...) Cisza. Na dachu biała flaga. Polacy

poddali się. (...) Jest godzina 9:30. 2

Rzeczywiście, kiedy zabrakło żywności, wody i nadziei na przyjście pomocy, postanowiono

przerwać walkę. Po 7 dniach zmagań, które kosztowały Niemców około 300400 zabitych

żołnierzy, nie licząc rannych, wróg wkroczył na teren Westerplatte. Polacy ponieśli w tej walce

proporcjonalnie bardzo małe straty: 15 zabitych i 53 rannych. Dowódca niemieckich oddziałów,

gen. Friedrich Eberhardt, pozwolił majorowi Sucharskiemu zatrzymać w niewoli swoją szablę w

znak uznania jego odwagi. Niemcy nie mogli uwierzyć, że taka mała placówka bez poważniejszych

umocnień potrafiła się bronić tak długo. Oddawali więc honory polskim żołnierzom idącym do

niewoli i bronili ich przed gdańskimi mieszczuchami, którzy chcieli ich zlinczować. Major

Sucharski spędził resztę wojny w obozie jenieckim. W lipcu 1945 r. wstąpił to polskiego wojska we

Włoszech, ale nie miał już sił by dowodzić. Lata spędzone w niewoli zrujnowały jego zdrowie.

Zmarł 30 sierpnia 1946 roku w szpitalu wojskowym w Neapolu. Przed śmiercią błagał by go

pochować w Polsce. Jego prośba spełniła się po 25 latach. W dniu 1 września 1971 jego szczątki

spoczęły na Westerplatte. Ceremonią pogrzebu dowodził ostatni żyjący oficer załogi Westerplatte,

por. Leon Pająk.

Jeszcze w czasie trwania Drugiej Wojny Światowej obrona Westerplatte stała się symbolem

bohaterskiego oporu, czysto honorowego, gdyż półwysep Westerplatte nie miał wojskowego czy

ekonomicznego znaczenia. Jego dowódca, Henryk Sucharski, został polskim bohaterem

narodowym, niepodważalnym mimo zmian politycznych zachodzących w polskim społeczeństwie.

I nagle w roku 1994 jego sława została po raz pierwszy zakwestionowana. Zastępcą Sucharskiego

na Westerplatte był kapitan Franciszek Dąbrowski. Po wojnie imał się różnych zajęć; ostatecznie

protekcja radzieckiego generała pozwoliła mu na otwarcie kiosku z gazetami w Krakowie.

Dąbrowski zmarł w 1962 r. Przed śmiercią spisał testament z zastrzeżeniem by nie otwierać go

przed upływem 30 lat od jego śmierci. Gdy przyszedł czas, syn Dąbrowskiego nie mógł uwierzyć

własnym oczom. Według testamentu Dąbrowskiego 2 września 1939 r., po piekielnym

bombardowaniu i związanych z nim strat, Sucharski załamał się nerwowo i rozkazał wywiesić białą

flagę. Byłaby to flaga dojrzana tego dnia ze SchleswigaHolsteina ?

Dowódca trząsł się i bełkotał w malignie z pianą na ustach. Interweniował lekarz. Żołnierze

przypięli majora pasami do łóżka, włożyli mu deseczkę w usta. Westerplatte broni się dalej, wbrew

dowódcy to były obrazoburcze słowa. 7 Przez 45 lat nadawano imię majora Sucharskiego ulicom i

szkołom, statkom i drużynom harcerskim w całej Polsce. A teraz jego historia groziła skandalem.

Dopiero w dwa lata później gazeta Polityka zdecydowała się na publikację obszernego artykułu

opartego na rewelacjach testamentu Dąbrowskiego. Artykuł przeszedł bez większego rozgłosu, ale

to był dopiero początek. Zawarta w nim historia zafascynowała dziennikarza Mariusza Borowiaka,

który w roku 2001 opublikował książkę Mała flota bez mitów wraz z opisem wyników swojego

dochodzenia. Książka wywołała oburzenie, autor został oskarżony o przeniewierzenie historii i

szarganie narodowych świętości. Kilka miesięcy później Borowiak wydał następną książkę,

Westerplatte. W obronie prawdy , w której nie pozostawił ani cienia wątpliwości major Sucharski

nie dowodził obroną Westerplatte.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: