FILOZOFIA PRAWA – ĆWICZENIA
I. Wprowadzenie 05.10.2004r.
1. Systemy filozoficzne:
A) Metafizyka ( ontologia)
- nauka o bycie,
- badanie istoty rzeczy.
B) Epistemologia (gnoseologia)
- nauka o poznaniu,
- sposobach poznania,
- granicach poznania,
- możliwościach poznawczych człowieka,
- źródła poznania: zmysły (empirycznie), rozum, intuicja, wiara.
C) Aksjologia
- nauka o wartościach
aksjomat – twierdzenie, które przyjmuje się za prawdziwe
obiektywny – niezależny od woli świadomości człowieka
subiektywny – zależny od woli i świadomości człowieka
D) Estetyka
- nauka o pięknie, rozumianym jako wartość
E) Etyka
- nauka dobra i zła
- moralność – wewnętrzne przekonanie o tym co jest dobre, a co złe.
12. 10 2004r.
powszechność – dominująca większość
indywidualizm – zależy od jednostki, konkretnej osoby
relatywizm – coś co jest zmienne (zależne ) od czasu i przestrzeni, nie jest to nihilizm – brak wartości
absolutyzm – coś co jest niezmienne w czasie i przestrzeni
F) Metodologia
- dział filozofii
- metody poznania naukowego
- dociekanie istoty rzeczy bez opierania się na utartych poglądach
PLATON
1. Według Platona istnieją dwa światy : świat idei i świat materialny
a) idee są:
- niematerialne
- wieczne
- doskonałe
- niezmienne
b) ciało należy do świata materialnego
„ Ciało jest kajdanami duszy człowieka”
II. Filozofia prawa, filozofia człowieka 19. 10.2004r.
1.Filozofia człowieka
- kim jest człowiek
- jaki jest człowiek w relacji z filozofią prawa – to w jaki sposób postrzegamy człowieka tak dostosowujemy założenia ustrojowe
Hobbes – człowiek jest zły z natury – ustrój absolutny
Rousseau – człowiek jest z natury dobry – demokracja społeczna
demokratyzm – rządy ogółu
elitaryzm – rządy wybranej grupy „stojącej” wyżej od reszty społeczeństwa w hierarchii społecznej.
2.Filozofia, a polityka
- czym jest polityka
- jakie cechy powinna mieć aby była sztuką rządzenia
- formowanie ideału polityka
- teoria elit
- powiązanie rozwiązań z filozofia prawa
BENTHAM
- wrodzona konstytucja fizyczna – dążenie do przyjemności
- osoba jest wolna , ma wybór pomiędzy przyjemnością, a przykrością, a to wynika przynależności do społeczeństwa
- prawo jest układem reguł pierwotnych (prawo materialne) i wtórnych (prawo formalne):
w sposobie zmiany, sposobie zasądzania i sposobie rozpoznania
AUSTIN
- sprzeciw w stosunku do common law
- bunt przeciwko tradycyjnym wartościom, zmiana na system prawa
- definicja wyrasta z założeń
- prawo od początku do końca powinno być tworzone przez dana społeczność, tylko i wyłącznie na potrzeby tej społeczności
- prawo to nakaz suwerena zabezpieczony przymusem państwowym
09.11.2004r.
HABERMAS
Modernizm:
- blisko oświecenia
- opisywanie rzeczywistości z punktu widzenia człowieka, który stara się być obiektywny
- wszystkie dziedziny mają pełnić rolę służebną
- historyczność
WEBER
-filozofia człowieka- indywidualny rozwój każdej jednostki, rola podmiotu doceniona wobec kultury, twórczy wkład człowieka.
Postmodernizm:
- sztuka dla sztuki
- świadomość podmiotu tworzącego
- eklektyczny – połączenie różnych elementów w określony sposób, który prowadzi do powstania nowego dzieła, nowego systemu
- wielowątkowość
- ahistoryczność
BAUMAN
Państwo narodowe;
- suwerenność przejawia się na czterech płaszczyznach:
· militarna
· gospodarcza
· kulturowa
·
- państwo narodowe zanika,
- istnieją więzi ekonomiczne, tworzone przez duże korporacje, które prowadza do zaniku państwa narodowego ( utraty suwerenności przez państwo )
- zatracenie suwerenności kulturowej, gospodarczej
- globalizacja – jednolita gospodarka i kultura światowa, wynikiem jest szybki przepływ informacji ( zatraca się czynnik miejscowy oraz więzi międzyludzkie)
- globalizm – światowy, jest skutkiem korzystania przez człowieka z wolności, materialny
- uniwersalizm – światowy, należy do sfery wartości
16.11.2004r.
23.11.2004r.
III. Prawo natury o niezmiennej treści
1.Umowa społeczna :
- w rozumieniu historycznym – fakt mający miejsce w historii
- w rozumieniu filozoficznym – pewna fikcja, założenie rozumowe do uzasadnienia danego systemu filozoficznego. Na tej koncepcji opiera się współcześnie ustrój demokratyczny.
2. Umowa społeczna wg Hobbesa :
- stan natury – był stanem wojny wszystkich ze wszystkimi i spowodował związany z nim strach o utratę życia. Doprowadziło to do zawarcia umowy jednoetapowej (każdego z każdym) tworzącej społeczeństwo i państwo
- treść umowy :
· zrzeczenie się przez jednostki swojej wolności na rzecz suwerena
· w rezultacie tej umowy obywatele mogą mieć w państwie tylko tyle wolności, ile rządzący państwem zachcą im udzielić
· powstaje państwo absolutystyczne ( państwo – Lewiatan) , które zdaniem Hobbesa jest najdoskonalszym z ustrojów, co ma uzasadnienie w naturze człowieka, który kierując się wolnością działa antagonistycznie i destrukcyjnie.
3. Umowa społeczna wg Locke :
- stan natury – ludzie nie chcąc sami rozstrzygać konfliktów stworzyli państwo – zawarli dwuetapową umowę społeczna każdego z każdym
- treść umowy:
· przeniesienie na władzę publiczną prawa do rozsądzania sporów i wymierzania sprawiedliwości
· jednostki nie zrzekły się wolności, która miały w stanie natury, lecz jedynie uwolniły się od niewygodnej sytuacji w której każdy był sędzią w swojej sprawie
· w razie bezprawnego ograniczenia wolności Locke przyznaje społeczeństwu prawo do oporu – rewolucji.
4. Umowa społeczna wg Rousseau:
- przejście ze stanu natury do życia w państwie
· postulat – wszystkie jednostki mają po utworzeniu państwa uczestniczyć w rządzeniu na zasadzie równości
- nie ogranicza równości człowieka – ten podlega tylko prawu pozytywnemu, na które się zgodził, a nie innym ludziom
- utożsamianie grupy rządzących i rządzonych
- ma charakter społeczny:
· sytuacja jednostki jest rozpatrywana z punktu widzenia całego społeczeństwa
· celem państwa jest korzyść wszystkich, a nie jednostek czy grup
- wymaga poddania się państwu, rezygnacja ze stanu natury i poddanie się stanowi społecznemu.
5. Umowa społeczna wg Kanta:
- stan natury :
· permanentny niepokój, doprowadził do zawarcia jednoetapowej umowy społecznej
· Kant wiążąc z umową powstanie państwa nie traktował jej jako faktu historycznego, lecz jako ideę rozumu. Umowa stanowi uzasadnienie dla prawa pozytywnego
- stan państwowy:
· zawierając umowę o utworzeniu państwa ludzie pozbyli się wprawdzie zewnętrznej wolności, ale tylko po to by ją natychmiast odzyskać jako członkowie wspólnoty z stanie prawnym
· umowa zjednoczenia przechodzi w umowę o władze – zobowiązuje każdego prawodawcę, aby wydawał ustawy ten sposób, jak gdyby wypływały one z połączonej woli całego ludu i ażeby traktować każdego poddanego tak, jak gdyby zgodził się również on na owe prawa
· umowa społeczna wyznacza granice wolności i powołuje prawo chroniące granice wolności
· umowa tworzy→ państwo→ prawo→ stan prawny→ gwarancję pokoju
IV. Prawo natury o niezmiennej treści, a prawo natury o zmiennej treści. 30.11.2004r.
1. Prawo natury o niezmiennej treści:
a) źródło:
- Bóg albo natura człowieka
b) treść:
- stała zawsze i wszędzie,
- absolutystyczna,
- obiektywna,
- powszechna – poglądy przeważające, dominujące w danym społeczeństwie
c) forma:
- niezmienna,
- o charakterze normatywnym
d) prawo do oporu:
- jest dane społeczeństwu, ale są wyjątki ( Rousseau, Kant)
* teorie ontologiczne
* urzeczywistnia wartość jaką jest sprawiedliwość
2. Prawo natury o zmiennej treści:
- rozum człowieka
- zmienna,
- zależna od czasu i miejsca, od kultury,
- tworzona przez człowieka w danym miejscu i czasie,
- relatywna,
- subiektywistyczna,
- powszechna,
- wartości, postulaty, ideały,
- powinność ustanowienia norm
- nie jest dane społeczeństwu (Stammler, Radbruch) Kant – prekursor prawa natury o zmiennej treści
* teorie gnoseologiczne
V. Pozytywizm prawniczy 07.12.2004r.
1. Sokrates
- najwyżej cenioną wartością jest sprawiedliwość, jej emanacją są prawa – jest to zalążek myślenia pozytywistycznego.
2. L. Morawski
a) pozytywizm twardy:
- teza społeczna:
· prawo tworzy się w drodze szeroko pojętego dyskursu,
· inaczej nazwana pewną kontraktowością,
· prawo jest tworzone przez suwerena, który wyraża wolę większości, zgodnie z określoną procedurą
- teza o rozdziale:
· prawo i moralność to różne systemy normatywne niezależne od siebie
- pozytywistyczna zasada rządów prawa:
· prawo pozytywne implikuje obowiązek posłuszeństwa wobec reguł prawnych i tylko prawo pozytywne może nas z tego obowiązku zwolnić
- test pochodzenia
· każdą normę możemy zidentyfikować przez wskazanie autorytetu normodawczego, który ją wydał lub uznał oraz przez wskazanie aktu w którym ta norma jest zawarta.
b) pozytywizm miękki.
VI...
Joanat