emisja głosu.docx

1.        Czym jest emisja głosu?

Jest to proces wydobywania się głosu podczas śpiewu lub recytacji. Nauka emisji głosu obejmuje zwłaszcza oddychanie, artykulację, przechodzenie z jednego rejestru do drugiego, zmiany dynamiki, barwy.

2.        Co jest ćwiczone w emisji głosu?

Oddech, artykulacja, fonacja

3.        Jaką role w nauce prawidłowej emisji głosu odgrywa oddech?

Oddychaj pełnią życia. Ciesz i rozkoszuj się nim. Poczuj zapach kwiatów, zapach powietrza o poranku, woń, która powstaje po deszczu. Wykorzystaj te momenty jako naturalne sytuacje dla ćwiczeń.

Zauważ, że w tych sytuacjach oddychasz inaczej- pełniej i głębiej. Aktywizuje się przepona, rozluźnia się ciało, powietrze dociera do najniższych części klatki piersiowej i brzucha. Zapamiętaj te odczucia.Powtarzaj je, przywołuj w trakcie Twojej pracy nad głosem. Kiedy pracujesz głosem, wykorzystaj je jako chwilę relaksu przed lub w jej trakcie.

Kiedy nie mówisz- oddychaj nosem- to ważne. Oddech jest głębszy, a powietrze odpowiednio ogrzane i oczyszczone. Otwarte usta to przestrzeń dla powietrza, które może podrażnić błony śluzowe narządu głosowego i wolna droga do infekcji.

Wykorzystuj swoje oddechowe możliwości, nie tłum ich. Oddychaj bardziej świadomie- obserwuj swój oddech, zauważ jak reaguje na Twoje emocje, jak zmienia się gdy pojawia się stres i co dzieje się z nim w czasie rozluźnienia.

Ćwicz oddech w chwilach, których nie możesz spożytkować na coś innego. Dyskretne ćwiczenia możesz wykonywać np. gdy stoisz w kolejce lub czekasz na autobus. Możesz wówczas niezauważalnie ćwiczyć głębokie wdechy przez nos i spokojny, długi wydech również przez nos w różnych wariantach i kombinacjach.

Znajdź takie ćwiczenia, które będziesz w stanie wykonywać w czasie spaceru np. do pracy (np. synchronizowanie długości wdechów i wydechów z ilością kroków).

Gdy mówisz, oddychaj spokojnie. Nie chwytaj gwałtownie powietrza, nie staraj się wypowiedzieć wszystkiego na jednym wydechu. Rób pauzy.

Trzeba pamiętać, że oddech przeponowy jest jak najbardziej oddechem naturalnym. Rodzaje oddychania : statyczne- oddech bezwarunkowy, odbywa się w sposób naturalny przez nos –spoczynkowy, długość wdechu i wydechu zbliżona (nos- gardło- krtań – tchawica – oskrzela- pęcherzyki płucne); dynamiczne- oddech mowy w czasie mówienia i śpiewania, odruch nawykowy i wytwarzany przez ciśnienie oddechowe, pobierane powietrze przez nos, wdech krótki, wydech przedłużony i pogłębiony(wydech – 15/20s.)

4.        Jaki powinien być prawidłowy oddech?

Hasło "prawidłowy oddech" jest bardzo szerokie, ale na pewno pierwszym krokiem jest świadomość własnego oddechu. Największą szkodą, jaką sami sobie robimy jest to, że najczęściej nie zwracamy uwagi na to, że w ogóle oddychamy. Dopiero, kiedy mamy jakieś zaburzenia, trudności ze złapaniem powietrza, dostrzegamy i zaczynamy doceniać własny oddech. Klasyczny, pełny oddech to oddech trójfazowy: w pierwszej fazie wdychamy powietrze bardzo nisko, do dolnych płatów płuc, czyli uruchamiamy przeponę, w fazie drugiej powietrze wypełnia środkową część klatki piersiowej, w trzeciej - wpływa do szczytów płuc, otwierając je, po czym następuje wydech, również trójfazowy. Istnieje też teoria, że prawidłowy oddech trwa około 20 sekund, czyli trzy, cztery oddechy w ciągu minuty. Tę miarę uważa się za najlepszą, prawidłową jakość oddychania! (śmiech) Ale to jest poza zasięgiem przeciętnego człowieka. Można ogólnie powiedzieć, że podstawą każdego dobrego oddechu jest to, że powinien być długi i łagodny. Z mojego doświadczenia mogę powiedzieć, że najgorsze są szarpane, gwałtowne oddechy. Są osoby, które łapią powietrze haustem - wdech, zatrzymanie, wdech, zatrzymanie i dopiero za którymś razem wydech. Taki oddech jest bardzo trudny do wyregulowania. Ćwiczenia oddechowe
Najlepiej i najskuteczniej wykonuje się je w pozycji stojącej. Stajemy w lekkim rozkroku, ciało rozluźnione, ręce wzdłuż ciała, plecy proste, głowa i szyja w linii prostej z kręgosłupem. Przy oddychaniu (wdechu) kontrolujemy, aby ramiona nie unosiły się w górę. Przy wydechu unikamy wszelkich ruchów szyi i głowy.

1.                    Naśladujemy zdyszanego pieska (wdech i wydech bardzo szybki) - na sylabach: cha - cha...

2.                    Wciągamy powietrze nosem wyobrażając, że wąchamy bukiet bardzo pachnących kwiatów, zatrzymujemy na chwilę, wypuszczamy powietrze ustami swobodnie.

3.                    Dłonie kładziemy: jedna na brzuchu, druga na boku w pasie (dolna okolica żeber). Wciągamy powietrze ustami - całkowity pełny wdech. Powietrze zatrzymujemy, ale tylko na chwilę. Wypuszczamy bardzo wolno, dmuchając jak najdłużej. Podczas wdechu należy unikać sytuacji, kiedy się "usztywniamy" (nie nabierajmy skrajnie dużo powietrza, powoduje to zbyt duże napięcie), cały czas jesteśmy rozluźnieni, a dłońmi kontrolujemy nasze ciało.

4.                    Całkowity, pełny wdech ustami, przez chwilę zatrzymujemy powietrze. Wydmuchujemy je z dużą energią, wyobrażając, że mamy zdmuchnąć wszystkie świeczki z tortu. Dłońmi ułożonymi jak w ćw. 3 kontrolujemy, jak zachowuje się nasze ciało, zwłaszcza podczas wydechu.

5.                    Nabieramy i wypuszczamy powietrze z otwartymi ustami tak, jakbyśmy bardzo mocno wzdychali.

6.                    Kładziemy się na plecach, na brzuch kładziemy książkę, jedna ręka wzdłuż ciała, druga na książce (nie uciskać). Wciągamy powietrze spokojnie ustami i nosem i wypuszczamy energicznie krótkimi "porcjami" (wielokrotnie) na spółgłosce "s", "uderzając" powietrzem. Książka na brzuchu powinna za każdym razem "podskakiwać".

5.        Dlaczego warto uczyć się emisji głosu?

6.        Czy emisja głosu ma coś wspólnego z naszą psychiką? Co?

7.        Dlaczego pojawiają się problemy z głosem?

8.        Jaka jest rola artykulacji w poprawnej emisji głosu?

Artykulacja- zespół ruchów narządów mowy oraz układy jakie przyjmują one w trakcie wymawiania głosek. Bardzo ważna gdyż poprawna artykulacja wspomaga poprawną emisje głosu.

9.        Z czego wynikają najczęstsze błędy artykulacyjne?

Z niechlujności mówienia, z niewiedzy, ze złych nawyków

10.     Jakie popełniamy najczęściej błędy artykulacyjne?

Nie należy także utożsamiać normy mowy mówionej z normami mowy pisanej, tz. nie należy wymawiać wyrazów „ do literowo” czyli tak jak się pisze. Wymowa taka będzie sztuczna i pretensjonalna np. „ę” w wygłosie: pójdę, zrobię. Prawidłowo wymawia się z lekka nosowością lub bez (piętnaście, wzięła). Wiadomo też, że na końcu wyrazu znika dźwięczność.

1) zmiany ilościowe:

-                       uszczuplenie struktury wyrazu będące wynikiem redukcji sylab, fonemów, grup fonemów, (np. ‘arty’ zamiast ‘narty’)

-                       wzbogacenie struktury wyrazu w rezultacie epentezy (wstawek) sylab, fonemów (np. ‘barddzo’ zamiast ‘bardzo’, ‘Kondrat’-‘Konrad’)

2) zmiany jakościowe:

-                       upodobnienia (asymilacje), np. ‘ugórek-ogórek’,

-                       rozpodobnienia (dysymilacje), np. ftaszek-ptaszek,

-                       przestawki (metatezy), np. lomokotywa-lokomotywa, ‘kordła-kołdra’

-                       różnorakie zmiany kombinowane, wynikiem których są znaczne przekształcenia struktury wyrazu, np. azon-zając, 

-                       odkształcenia niesystemowe mające charakter leksykalny.

a)        opuszczanie liter, słów i zgłosek, np.: kiebasa zamiast kiełbasa, późnie zamiast później,
roztrzygnął zamiast rozstrzygnął itp.
b) zastępstwa, np.: ujrzali zamiast ujrzeli, zrobyliście zamiast zrobiliście, siadkę zamiast
siatkę(ostatni wyraz może być spowodowany także zahamowaniem Ranschburga).
c) dodatki, np.: fraagmentów zamiast fragmentów, kładzę zamiast kładę, siaatkę zamiast
siatkę.

b)       Autorka rozróżnia następujące grupy błędów:
a) mieszanie głosek dźwięcznych z bezdźwięcznymi, np.: klazę– klasę, koleka– kolega,
wabryka– fabryka,
b) opuszczanie spółgłosek typu: odobi– odrobi, gać– grać, słono– słonko,
c) opuszczanie samogłosek: pomga– pomaga, bisko– boisko, dmu– domu,
d) zamiana jednych głosek na inne, np.: kojega– kolega, jakcje– lekcje, woisko– wojsko,
e) przestawienie głosek w wyrazach, np.: wzynaczymy– wyznaczymy, dółższy– dłuższy,
f) dodawanie liter typu: słuche– suche, płójdziemy — pójdziemy .

c)        1 - niepoprawna artykulacja głoski "a" - spłaszczanie (usta układają się jak przy wymowie głoski "e");2 - niedomawianie ("zjadanie") końcówek wyrazów, np. "jes" zamiast "jest", "żar" zamiast "żart", tak;3 - zbitki wyrazowe, np. "wiemamo" zamiast "wiem mamo", "naprawózek" zamiast "napraw wózek";4 - naleciałości regionalne (jak śledzikowanie czy małopolskie upraszczanie "czeba", "czeciej", "dżwi" zamiast "trzeba", "trzeciej", "drzwi").

11.     Jak możemy wystrzec  się błędów artykulacyjnych?

12.     Na co musimy zwrócić uwagę, by nie popełniać błędów artykulacyjnych?

13.     Dlaczego prawidłowa artykulacja jest tak ważna w zawodzie nauczyciela ?

14.     Podaj dwa sposoby emisji dźwięku i opisz czym one się różnią.

kozią („memiczną”) Jest to tzw. emisja becząca, płaska, w której głos wydobywa się z wysiłkiem; jest on osadzony w gardle. Dźwięki najkrótszą drogą przepływają na wargi, co sprawia, że rezonans znajduje się w gardle. W emisji koziej brakuje rezonansu klatki piersiowej; pojawia się on w głowie.

krowią („mumiczną”) To tzw. emisja mucząca, którą cechuje głębokie, nośne i bogate brzmienie dźwięków. Są one odczuwane na masce. Rezonatory w tej emisji są maksymalnie wykorzystane. Fala dźwiękowa skierowana zostaje na przednią część podniebienia miękkiego i wargi. Wszystkiego częstotliwości dźwięku są wzmacniane, dzieki czemu głos jest pełny. Jest to prawidłowa i pożądana emisja głosu.

15.     Co to jest nosowanie?

nosowanie, mowa nosowa, med. zaburzenie barwy głosu i artykulacji głosek dźwięcznych w wyniku wadliwego rezonansu nosowego.

16.     Co to jest szczękościsk? Jak go rozpoznać, jak zapobiegać i jak się go pozbyć?

przemijające ograniczenie ruchomości rozwarcia szczęk spowodowane odruchowym przykurczem mięśni unoszących żuchwę (żwacz, mięśnie skrzydłowe lub skroniowe Jest typowym objawem tężca, także objawem stanów zapalnych gardła (ropień okołomigdałkowy), zapalenia stawów żuchwowych (jako odruch obronny przed bolesnym poruszaniem żuchwą) oraz zębopochodnych procesów zapalnych jamy ustnej. Zdarza się także przy utrudnionym wyrzynaniu się zębów mądrości.

17.     Co to znaczy norma wzorcowa?

Telewizja, teatr, dziennikarze, nauczyciele, polityk – jakiej grupie społecznej co wolno

18.     Kto i kiedy powinien posługiwać się normą wzorcową?

19.     W jaki sposób możemy ćwiczyć aparat artykulacyjny?

20.     Które z ćwiczeń artykulacyjnych szczególnie polecane jest nauczycielowi?

a) Ćwiczenia szczękowe

- Energiczne opuszczanie żuchwy — najpierw spokojnie i powoli opuszczamy

żuchwę, starając się otworzyć jamę ustną jak najszerzej, potem ruchy

przyspieszamy.

Szczęka w czasie opadania powinna być rozluźniona.

- Przeżuwanie - wykonujemy ruchy żuchwy jakbyśmy coś przeżuwali. Po

chwili łączymy ruch żucia z obniżaniem szczęki dolnej. Język powinien

swobodnie

spoczywać na dnie jamy ustnej.

- Przesuwanie żuchwy do przodu.

- Przesuwanie żuchwy do tyłu.

Przesuwanie dolnej szczęki rytmicznie na boki najpierw w wolnym tempie,

potem w coraz szybszym.

b) Ćwiczenia wargowe

- Układamy wargi do samogłosek: u, i.

- Parskanie — wydychamy powietrze z wibracją dolnej i górnej wargi. Obie

wargi muszą być przy tym maksymalnie rozluźnione.

- Cmokanie - układamy wargi całuśnie i cmokamy.

- Nadmuchiwanie policzków - nadymamy policzki przy zamkniętych

wargach,

a potem gwałtownie wypuszczamy powietrze.

- Masaż warg - nagryzamy górnymi zębami dolną wargę i dolnymi zębami

górną wargę.

- „Rybka" - wykonujemy ustami ruch przypominający łapanie powietrza przez

rybę.

- Gwizdanie...

- wysuwanie warg do przodu, zrobienie ryjka.

- cofanie kącików ust, otwieranie i zamykanie ust.

- wprawianie ust w drgania (parskanie).

- ssanie wargi górnej, a potem dolnej.

- utrzymanie między wargami ołówka.

- gra na organkach.

- przetrzymywanie wargami kartki papieru, którą nauczycielka usiłuje

wyciągnąć itd.

c) Ćwiczenia językowe

- „Młynek" przy ustach otwartych - układamy wargi jak do wymawiania

głoski a i nie zmieniając ich kształtu wykonujemy spokojne i równomierne obroty

w prawo, potem w lewo.

-„Koniki na bruku" - uderzamy czubkiem języka o twarde podniebienie, naśladując

przy tym odgłos biegnącego konia. Bardzo aktywny ruch warg.

-Czubkiem języka przejeżdżamy po podniebieniu do tyłu (w prostej linii) i

wracamy do pozycji wyjściowej.

- „Koci grzbiet" - czubek języka opieramy o dolne zęby i rytmicznie

wypychamy

język do przodu.

- „Wahadełko" - wykonujemy językiem poziome, wahadłowe ruchy.

- Górną wargę mocno napinamy na górnych zębach, po czym językiem ją

spychamy.

21.     Rola kontaktu wzrokowego w komunikacji niewerbalnej.

22.     Jaka jest rola komunikacji niewerbalnej w kontaktach międzyludzkich?

23.     Co składa się na komunikacje niewerbalną?

Otoczeni, ruchy rąk, wokalizacja, ton głosy, postawa ciała

24.     Co jest potrzebne by skutecznie zdawać egzaminy?

Wiara w siebie , jakości głosowe, zaprezentowanie się

25.     Co możemy wnioskować o danej osobie na podstawie jej głosu?

26.     Czym jest higiena głosu?

27.     Co w zakresie higieny głosu powinien wiedziec nauczyciel?

1.WILGOTNOŚĆ – Cały narząd głosowy wyścielony jest delikatną błoną śluzową. Podczas pracy głosem, a co za tym idzie, przy przechodzeniu powietrza, krtań jest szczególnie narażona na wysuszenie. W pomieszczeniach, w których głos wykorzystywany jest zawodowo optymalną temperaturą jest 20o C, a wilgotność powinna wynosić 60-70%. Wilgotność powietrza
w pomieszczeniach ogrzewanych kaloryferami rzadko przekracza 45%, podczas gdy okres grzewczy trwa 7-8 miesięcy. Stosowanie zbiorników z wodą
lub mokrego ręcznika podnosi wilgotność powietrza tylko o kilka procent, dlatego też dla higieny pracy głosu wskazane są nawilżacze. Przy złej wilgotności powietrza zalecane jest również popijanie w czasie pracy głosem napojów (niegazowana woda lub herbata ze ślazu lub rumianku).

2.TEMPERATURA- Powietrze przy fizjologicznym procesie oddychania dociera do krtani mając temperaturę około 32-34o c. Temperatura zewnętrzna znacznie niższa(zwłaszcza minusowa) jest dla naszej krtani szokiem. Zatem, używanie naszego głosu w niskiej temperaturze powinno ograniczać się
do minimum.

3.ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA- Wysoki poziom kurzu
lub innych zanieczyszczeń wpływa bardzo niekorzystnie na narząd głosu. Kurz osadza się na błonie śluzowej, powodując podrażnienie, a co za tym idzie chrząkanie czy odruch kaszlu, który jest bardzo szkodliwy dla strun głosowych. Również nikotyna powoduje niekorzystne przekrwienie śluzówki, dlatego osoby pracujące głosem powinny unikać przebywania w pomieszczeniach zadymionych.

4.HAŁAS-Wysoki poziom hałasu powoduje zwiększania głośności
w czasie fonacji. Chociaż w chwili głośnego mówienia nie odczuwamy specjalnych dolegliwości objawy zmęczenia głosu pojawiają się później. Łączy się to z niepotrzebną pracą przeciążającą aparat głosowy, natomiast zasada, którą należy przestrzegać to: „Unikać zbędnych obciążeń dla głosu”.

5.KONTROLA MEDYCZNA-Głos jest dla nauczyciela narzędziem pracy, dlatego też każda, trwająca dłużej dolegliwość głosowa powinna być skonsultowana u lekarza foniatry. Można będzie wówczas uniknąć wielu przewlekłych schorzeń.

28.     Kilka porad głosowych dla nauczyciela?

leżąc na plecach:

● zapytaj siebie „Jak się dzisiaj czuję?”; „Czego mi potrzeba? Rozluźnienia,

koncentracji, a może pobudzenia albo serdecznego uśmiechu do samego siebie?

● napnij całe ciało, utrzymaj napięcie przez 3-5 sekund i rozluźnij

(powtórz 5 – 10 razy),

...