12
Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych
I. Radca prawny 1
1) Istota zawodu radcy prawnego 1
2) Pozycja prawna radcy prawnego 2
3) Uprawnienia do wykonywania zawodu 2
4) Pozycja zawodowa radcy prawnego 3
II. Aplikacja radcowska 6
III. Samorząd radców prawnych 7
1) Istota samorządu radców prawnych 7
2) Organy okręgowe 9
3) Organy krajowe 10
IV. Odpowiedzialność dyscyplinarna 12
1) Istota zawodu radcy prawnego
Tytuł zawodowy „radca prawny” podlega ochronie prawnej.
Zawód radcy prawnego polega na udzielaniu pomocy prawnej, świadczonej w celu ochrony prawnej interesów podmiotów, na rzecz których jest wykonywana. Podmioty te to:
- podmioty gospodarcze
- jednostki organizacyjne (organ państwowy lub samorządowy, osoba prawna, organizacja społeczna i polityczna, inne podmioty nie posiadające osobowości prawnej)
- osoby fizyczne.
Wyłączenia – radca prawny nie może świadczyć pomocy prawnej w sprawach rodzinnych, opiekuńczych i karnych, ale są wyjątki od tych wyłączeń:
- w sprawach karnych – rp. może być pełnomocnikiem oskarżyciela posiłkowego i powoda cywilnego, jeżeli są to instytucje państwowe lub społeczne lub przedsiębiorcy,
- w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe – rp może być pełnomocnikiem interwenienta i podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej.
Świadczenie pomocy prawnej (formy) polega w szczególności na:
- udzielaniu porad prawnych
- sporządzaniu opinii prawnych
- opracowywaniu projektów aktów prawnych
- występowaniu przed sądami i urzędami.
Prawo do udzielania opinii prawnych mają oprócz radców także posiadający wyższe wykształcenie prawnicze nauczyciele akademiccy oraz pracownicy organów państwowych i samorządowych w ramach wykonywania przez nich obowiązków pracowniczych.
Pomoc prawna to w szczególności:
- udzielanie porad i konsultacji prawnych
- udzielanie opinii prawnych
- zastępstwo prawne i procesowe
2) Pozycja prawna radcy prawnego
Tajemnica zawodowa – radca prawny jest zobowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzieleniem pomocy prawnej; obowiązek tej nie może być ograniczony w czasie; rp nie może być zwolniony z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co do faktów, o których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę.
Staranność – rp jest zobowiązany do wykonywania zawodu ze starannością wynikającą z wiedzy prawniczej oraz zasad etyki radcy prawnego.
Ochrona prawna – podczas wykonywania czynności zawodowych i w związku z nimi rp korzysta z ochrony prawnej przysługującej sędziemu i prokuratorowi,
Wolność słowa – rp przy wykonywaniu czynności zawodowych korzysta z wolności słowa i pisma w granicach określonych przepisami prawa i rzeczową potrzebą; nadużycie tej wolności stanowiące ściganą z oskarżenia prywatnego zniewagę lub zniesławienie strony lub jej pełnomocnika, świadka, biegłego lub tłumacza podlega wyłącznie odpowiedzialności dyscyplinarnej.
3) Uprawnienia do wykonywania zawodu
Radcą prawnym może być tylko osoba spełniająca wymagania określone ustawą o radcach prawnych.
Prawo do wykonywania zawodu przysługuje od chwili dokonania wpisu na listę radców prawnych (dokonywanego na wniosek zainteresowanego przez radę okręgowej izby radców prawnych właściwej dla jego miejsca zamieszkania, na podstawie uchwały rady) i złożenia ślubowania. Na listę może być wpisany ten, kto:
1) ukończył uniwersyteckie studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra prawa lub zagraniczne uniwersyteckie studia prawnicze uznane w Polsce za równorzędne oraz włada językiem polskim w mowie i piśmie,
2) korzysta w pełni z praw publicznych,
3) ma pełną zdolność do czynności prawnych,
4) jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego,
5) odbył aplikację radcowską i złożył egzamin radcowski (tego wymogu nie stosuje się do profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych jak i osób, które co najmniej przez trzy lata zajmowały stanowisko sędziego, prokuratora albo wykonywały zawód notariusza lub adwokata, którzy stanowiska te, tytuły i uprawnienia uzyskali na zasadach określonych w przepisach prawa).
Od wymogu odbycia aplikacji (ale nie złożenia egzaminu) Krajowa Rada Radców Prawnych może zwolnić, na zasadzie wzajemności, obywatela państwa Unii Europejskiej, jeżeli ukończył on zagraniczne uniwersyteckie studia prawnicze uznane w Polsce za równorzędne oraz włada językiem polskim w mowie i piśmie, spełnia przesłanki wymienione w art. 24 ust. 1 pkt 3-5, jest wpisany na listę adwokatów w państwie Unii Europejskiej i wykonywał zawód adwokata lub radcy prawnego. Obywatel państwa Unii Europejskiej zdaje egzamin w okręgowej izbie radców prawnych wyznaczonej przez Krajową Radę Radców Prawnych.
Na listę nie mogą być wpisane oraz zawodu radcy prawnego nie mogą wykonywać osoby, które wykonują zawód sędziego, prokuratora, notariusza, komornika, asesora sądowego, prokuratorskiego i notarialnego bądź odbywają aplikację sądową, prokuratorską lub notarialną.
Zawieszenie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego w przypadku:
1) wykonywania zawodu adwokata,
2) podjęcia pracy w organach wymiaru sprawiedliwości, w organach ścigania lub kancelarii notarialnej (chyba że osoba jest tam zatrudniona na stanowisku radcy prawnego).
3) z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia dyscyplinarnego o zastosowaniu kary polegającej na zawieszeniu prawa do wykonywania zawodu.
Skreślenie z listy radców prawnych:
1) na wniosek radcy prawnego,
2) przy choćby częściowym ograniczeniu zdolności do czynności prawnych,
3) przy utracie z mocy wyroku sądowego praw publicznych,
4) w wypadku nieuiszczania składek członkowskich za okres dłuższy niż jeden rok,
5) w przypadku śmierci radcy prawnego,
6) w wypadku orzeczenia dyscyplinarnego lub wyroku sądowego o pozbawieniu prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego.
Tryb postępowania w sprawie wniosku o wpis na listę:
1) złożenie wniosku
2) podjęcie przez ROIRP w ciągu trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku uchwały w sprawie wpisu
3) możliwość złożenia sprzeciwu przez Ministra Spr. w ciągu 30 dni od daty otrzymania uchwały (jeżeli nie wniesie on w tym terminie sprzeciwu, wpis uważa się za dokonany)
4) możliwość złożenia odwołania od uchwały do Krajowej Rady Radców Prawnych w terminie 30 dni od doręczenia
5) skarga do NSA w następujących przypadkach:
- ostateczna decyzja odmawiająca wpisu
- niepodjęcie uchwały przez radę w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku o wpis
- niepodjęcie uchwały przez KRRP w ciągu 3 miesięcy od doręczenia odwołania zainteresowanemu
- sprzeciw Ministra Sprawiedliwości przeciwko uchwale OIRP o wpisie na listę (skarga jest wnoszona w ciągu 30 dni od doręczenia sprzeciwu).
4) Pozycja zawodowa radcy prawnego
Radca prawny wykonuje swój zawód:
- w ramach stosunku pracy (może być zatrudniony jednocześnie w więcej niż jednej jednostce organizacyjnej i w wymiarze przekraczającym jeden etat)
- na podstawie umowy cywilnoprawnej
- w kancelarii radcy prawnego
- w spółce jawnej lub cywilnej z wyłącznym udziałem radców pranych lub radców prawnych i adwokatów
- w spółce komandytowej, w której komplementariuszami są wyłącznie radcowie prawni lub radcowie prawni i adwokaci, przy czym wyłącznym przedmiotem działalności takich spółek jest świadczenie pomocy prawnej
- w spółce partnerskiej (art. 88 KSH)
Pomoc prawna osobom fizycznym, jeżeli nie są podmiotami gospodarczymi, nie może być świadczona przez radcę pozostającego w stosunku pracy lub wykonującego zawód poza kancelarią lub spółką.
Radca pozostający w stosunku pracy:
- zajmuje samodzielne stanowisko
- podlega bezpośrednio kierownikowi jednostki organizacyjnej
- jeżeli pracuje w organie państwowym lub samorządowym – pracuje w komórce lub jednostce organizacyjnej, w biurze, w wydziale lub na wyodrębnionym stanowisku do spraw prawnych podległym bezpośrednio kierownikowi tego organu;
- w organie państwowym może być także zatrudniony w innej wyodrębnionej komórce lub jednostce organizacyjnej i podlegać jej kierownikowi.
Jeżeli w danej jednostce organizacyjnej jest zatrudnionych dwóch lub więcej radców prawnych, jednemu z nich powierza się koordynację pomocy prawnej w tej jednostce.
Niezależność radcy – nie można mu polecać wykonania czynności wykraczającej poza zakres pomocy prawnej; nie jest on także związany poleceniem co do treści opinii prawnej.
Wyłączenie się rp od wykonywania czynności zawodowych – jest do tego zobowiązany, jeżeli:
- czynności zawodowe miały by być we własnej sprawie
- przeciwnikiem jednostki organizacyjnej udzielającej mu pełnomocnictwa jest inna zatrudniająca go jednostka organizacyjna
- sprawa dotyczy osoby, z którą pozostaje on w takim stosunku, że może to oddziaływać na wynik sprawy.
Udział radcy prawnego (zapewnia mu zatrudniająca go jednostka) – w postępowaniu:
- przed SN, NSA oraz przed naczelnym lub centralnym organem administracji państwowej,
- sądem okręgowym, apelacyjnym i organem drugiej instancji w post. adm.,
- w którym bierze udział kontrahent zagraniczny.
Przed organami orzekającymi rp prowadzi sprawy samodzielnie, dbając o należyte wykorzystanie przewidzianych przez prawo środków dla ochrony uzasadnionych interesów jednostki organizacyjnej.
Ocena pracy zawodowej rp jest dokonywana przez kierownika jednostki organizacyjnej po zasięgnięciu opinii radcy prawnego wskazanego przez radę OIRP.
Czas pracy – zalicza się do niego także czas niezbędny do załatwiania spraw poza lokalem jednostki organizacyjnej, w szczególności w sądach i w innych organach oraz czas przygotowania się do tych czynności. Czas pracy radcy prawnego w lokalu jednostki org. nie może być krótszy niż 2/5 czasu pracy ustalonego w zawartej z rp umowie.
Rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem z radcą prawnym przez jednostkę organizacyjną z powodu nienależytego wykonywania obowiązków radcy prawnego wynikających z przepisów niniejszej ustawy może nastąpić po uprzednim zasięgnięciu opinii rady okręgowej izby radców prawnych. Opinia ta powinna być przesłana jednostce organizacyjnej w terminie 14 dni od dnia otrzymania od tej jednostki zawiadomienia o zamiarze rozwiązania stosunku pracy.
Udzielanie pomocy prawnej:
– można odmówić jej udzielenia tylko z ważnych powodów;
– przy wypowiadaniu pełnomocnictwa, umowy zlecenia lub umowy o pracę rp jest zobowiązany wykonać wszystkie niezbędne czynności, aby okoliczność ta nie miała negatywnego wpływu na dalszy tok prowadzonych przez niego spraw
– substytucja – może być udzielona innemu radcy prawnemu, adwokatowi lub aplikantowi radcowskiemu.
Uprawnienia OIRP w stosunku do radców prawnych:
- kontrola i ocena wykonywania zawodu przez radcę prawnego, przeprowadzana przez wizytatorów powołanych przez radę spośród radców prawnych.
- do orzeczenia o trwałej niezdolności rp do wykonywania zawodu (na podstawie orzeczenia lekarskiego i po przeprowadzeniu szczegółowego postępowania wyjaśniającego, na wniosek Prezesa Krajowej Rady Radców Prawnych lub dziekana OIRP); wtedy można zawiesić rp w wykonywaniu czynności na czas trwania postępowania
- prowadzenie listy radców prawnych – radca zawiadamia izbę o podjęciu wykonywania zawodu i jego formach, adresie, nazwie kancelarii lub spółki i o wszystkich zmianach w tym zakresie.
Koszty pomocy prawnej –
- udzielonej przez rp z urzędu – ponosi Skarb Państwa
- rp pozostającego w stosunku pracy – otrzymuje wynagrodzenie i inne świadczenia określone w układzie zbiorowym pracy lub w pr...
BoxBooki