Crecy-Orlean_1346-1429.pdf

Opracowanie graficzne serii: Jerzy Kępkiewicz

Ilustrację na obwolucie projektował:

Konstanty M. Sopoćko

Redaktor: Zofia Gawryś

Opracowanie kartograficzne: Edward Gatuszewski

Redaktor techniczny: Janusz Festur

Narodowej. Warszawa 1986 r.

ISBN 83-11 -07217-5

WSTĘP

Dzieje ponad stuletnich zmagań militarnych francusko-angielskich

u schyłku średniowiecza nazwali historycy nowożytni Wojną

Stuletnią. Zwykle za jej początek przyjmuje się rok 1337, kiedy

król francuski Filip VI skonfiskował księstwo Gujenny, które

było lennem korony francuskiej, a należało do królów angielskich.

Rok 1453 — utrata przez Anglików Bordeaux, ostatniego miejsca

oporu w księstwie Gujenny — uważa się za datę zakończenia

Wojny Stuletniej.

W ciągu tego czasu Anglicy najeżdżali i grabili systematycznie

bogatszą i bardziej ludną Francję. Zdobywali pierwsze doświad-

czenia w podbojach kolonialnych. Jak pisała Desmond Seward,

(1978) kilka pokoleń Anglików, z różnych warstw społecznych,

ruszało na wyprawy wojenne do Francji, by zdobywać majątek,

zrobić karierę w wojsku czy administracji. Ich dalecy potomkowie

w tym samym celu wyprawiali się do Indii lub Afryki.

Dla kilku pokoleń Francuzów był to czas zniszczeń i klęsk

wojennych. Długo Anglicy mieli znaczną przewagę militarną.

Zwycięstwa Anglików zaś nie były wynikiem ich niezwykłej siły,

ale skutkiem zadziwiającej słabości Francji. Dopiero w czasie

trwania Wojny Stuletniej monarchia francuska przeszła okres

przeobrażeń społecznych i przekształceń ustrojowych, które poz-

woliły w końcu Francuzom zwycięsko zakończyć wojny z Angli-

kami i wyprzeć ich ostatecznie z granic Francji. Był to okres na-

rodzin Francji nowożytnej — jak dowiódł tego Michel Mollat

(1970).

Wojna Stuletnia i jej główni bohaterowie zadomowili się

w świadomości zbiorowej Francuzów i Anglików. Tworzą część

mitologii narodowej Francji i Anglii. Anglicy pamiętają i chlubią

się zwycięstwami pod Crćcy, Poitiers. Azincourt; Francuzi prze-

ciwnie — widzą w nich czarne dni klęski narodowej. W legendzie

patriotycznej obu narodów żywe są też postacie głównych prze-

ciwników: króla angielskiego Edwarda III i jego syna — Czarnego

Księcia, króla Henryka V, księcia Bedforda; ze strony francuskiej

zaś króla Jana II Dobrego, królów Karola V i Karola VII, kone-

tabla Bertranda Du Guesclin i Joanny d'Arc. Świadomość nie-

zwykłości przeżywanej epoki mieli już ludzie ówcześni, uczestnicy

i świadkowie wydarzeń Wojny Stuletniej. Oni również rozpoczęli

tworzenie legendy narodowej wokół wydarzeń i bohaterów Wojny

Stuletniej. Skreślona ręką Jana Froissarta kronika pierwszej fazy

wojny powstała — jak pisze sam autor — by wielkie dokonania

wojenne nie zostały zapomniane w następnych pokoleniach, by

sławne czyny rycerskie trwały w pamięci potomnych obu walczą-

cych stron.

Ludzie XIV i XV w. — szczególnie we Francji — pisali dużo

i chętnie na temat współczesnych im wydarzeń i osób. Historyk

ma więc do swej dyspozycji obfity zestaw źródeł. Zachowały się

opowieści w formie kronik, pisano dzienniki i pamiętniki; pisano

biografie sławnych królów i wodzów prozą i wierszem. Obfita jest

również korespondencja prywatna z tego czasu. Dużą grupę źró-

deł tworzą też wszelkiego rodzaju teksty — akta urzędowe, jak

traktaty i umowy międzynarodowe, rozporządzenia królewskie

i uchwały parlamentarne, rachunki, akta sądowe. Pojawiają się

wówczas także teksty o charakterze polemicznym — uczone

wywody prawno-historyczne, pamflety i inne utwory propagandy

politycznej. Wszystkie te źródła dają barwny obraz epoki —

wydarzeń i ludzi, ich motywów, emocji, sympatii i nienawiści,

poglądów na otaczającą rzeczywistość, na toczące się wydarzenia;

dają także obraz ówczesnych warunków życia.

Historyka cieszy taka obfitość źródeł do dziejów Wojny Stulet-

niej, jej kampanii i poszczególnych bitew. Jednocześnie źródła te

sprawiają mu pewien kłopot. Większość bowiem prezentuje ujęcia

subiektywne, przedstawiające wydarzenia z określonego punktu

widzenia. Autorzy tych tekstów — świadomie lub nieświadomie

— stawali po jednej z walczących stron lub byli zwolennikami

określonego stronnictwa. Wyrażali więc w nich swoje sympatie

i antypatie, przemilczali fakty niewygodne, dawali ich inną inter-

pretację, wyolbrzymiali sukcesy swoich bohaterów. Piśmiennictwo

ówczesne — nie wyłączając historiografii — stawało się elemen-

tem propagandy politycznej, instrumentem polemiki, w którym

informacja splatała się z legendą, pamfletem, mitem. Trzeba

więc sporego wysiłku badawczego, by krytycznie ocenić i zwe-

ryfikować informacje ówczesnych źródeł.

Problematyka Wojny Stuletniej budziła od dawna zaintereso-

wanie badaczy francuskich i angielskich oraz historyków innych

krajów. Piśmiennictwo historyczne na ten temat jest naprawdę

imponujące. Do klasycznych już należą analizy bitew Wojny Stu-

letniej w pracach C. W. C. Omana (1885) i H. Delbriicka (1907).

Nowe, krytyczne w stosunku do starszej literatury, ustalenia doty-

czące historii samej Wojny Stuletniej i jej bitew dali: F. Lot

(1946) i A. H. Burne (1955, 1956). Ponadto wiele problemów

dotyczących organizacji wojska, powinności wojennych społeczeń-

stwa, praw wojennych i relacji państwo-wojna-społeczeństwo

w późnym średniowieczu i w czasie Wojny Stuletniej poruszyli

w swvch pracach: J. Barnie (1974), Ph. Contamine (1972), H. J.

Hewitt (1966), M. H. Keen (1965), M. R. Powiekę (1962),

M. Prestwich (1980). Syntetyczne spojrzenie na te problemy

z obfitym zestawem literatury dał w swym dziele o wojnie

w średniowieczu Ph. Contamine (1980).

Wiele prac poświęcono również przedstawieniu całościowemu

Wojny Stuletniej, a więc nie tylko jej aspektom militarnym, ale

także problemom politycznym, dyplomatycznym, społecznym,

gospodarczym, finansowym, kulturalnym. Takie całościowe ujęcie

problemów Wojny Stuletniej przedstawili m. in. Ph. Contamine

(1972), J. Favier (1980), K. Fowler (1968), F. Perroy (1945),

D. Seward (1978) i autorzy dwóch tomów prac wydanych pod

redakcją K. Fowlera (1971) i P. S. Lewisa (1971). Uzupełniają te

prace dzieła syntetyczne, oparte na dokładnej analizie źródeł i kry-

tycznej ocenie literatury historycznej, dzieła bogate w szczegóły,

a poświęcone dziejom Francji (J. Calmette, E. Deprez, 1937;

A. Coville, 1911 i 1941; Ch. Petit-Dutaillis, 1911; P. S. Lewis,

1977; M. Mollat, 1970), dziejom Anglii (E. F. Jacob, 1961;

M. McKisak, 1959; J. R. Lander, 1969) i dziejom innych krajów

związanych z wydarzeniami Wojny Stuletniej (O. Cartellieri,

1910; A. Kalckhóff, 1983; G. A. Knowlson, 1964; H. Laurent,

F. Quicke, 1939; H. Lucas, 1929; R. A. Newhall, 1924; M.

Nordberg, 1964; P. E. Russell, 1955; M. R. Thielemans, 1966;

M. G. A. Vale, 1970; R. Vaughan, 1962, 1966, 1970). Osobną

grupę tworzą prace poświęcone wielkim postaciom Wojny Stulet-

niej, wśród nich zaś niewątpliwie przedmiotem najczęstszych

i najbardziej intensywnych badań była postać Joanny d'Arc.

Wśród tej olbrzymiej liczby opracowań syntetycznych, mono-

grafii, rozpraw analitycznych i artykułów, prac naukowych i po-

pularnonaukowych brak jest prac na temat Wojny Stuletniej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: