ZAPALENIE OPON MÓZGOWO – RDZENIOWYCH I MÓZGU
· Ostra choroba zakaźna objawiająca się stanem zapalnym opony miękkiej i pajęczynówki oraz zmianami w przestrzeni podpajęczynówkowej i w komorach mózgu.
· Czynniki etiologiczne – najczęściej bakterie i wirusy, bardzo rzadko grzyby i pasożyty a wyjątkowo riketsje.
· Wszystkie przypadki tych zapaleń, niezależnie od etiologii, podlegają w Polsce obowiązkowi zgłoszenia do stacji sanitarno-epidemiologicznej oraz obowiązkowi hospitalizacji.
· Najczęściej - dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych - Neisseria meningitidis i paciorkowiec zapalenia płuc – Streptococcus pneumoniae.
· Rzadziej - otoczkowa pałeczka Gram -ujemna Haemophilus influenzae typ b – 80% zakażeń.
· Może być chorobą pierwotną ograniczoną wyłącznie do OUN, lub wtórną zmianą narządową rozwijającą się w przebiegu posocznicy.
· Pierwotne ogniska – najczęściej migdałki, zatoki przynosowe, ucho środkowe, zęby, oskrzela.
· Rzadko do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, wziewną.
· Sprzyjają zapaleniu nieprawidłowe połączenia przestrzeni oponowej z jamą nosowo –gardłową, zatokami, z uchem środkowym.
Obraz kliniczny
· Niezależnie od czynnika etiologicznego przebieg bardzo podobny, okres wylęgania 1-5 dni, początek nagły temperatura do 40o C, bóle głowy, mięśni karku, nudności, wymioty, w 2-3 dobie pojawiają się objawy oponowe - sztywność karku, objawy oponowe Kerniga – Brudzińskiego – Flataua, później zaburzenia świadomości, pobudzenie psychoruchowe, odosobnione niedowłady, afazja ruchowa, czuciowa, porażenia nerwów czaszkowych.
· W niewielkim odsetku przypadków zapalenie opon i mózgu rozwija się w przebiegu posocznicy spowodowanej przez Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Klebsiella – ciężki przebieg – występuje niekiedy wstrząs septyczny i rozsiane wykrzepianie śródnaczyniowe.
· rozpoznaniu decyduje wynik badania płynu mózgowo –rdzeniowego ciśnienie > 200 mm H20, zwiększone stężenie białka ( najczęściej > 2g/l ), dodatnie odczyny globulinowe, zwiększona leukocytoza > 1000 w 1mm3, badanie bakteriologiczne z antybiogramem.
Leczenie
· Po rozpoznaniu ropnego tła antybiotyki przenikające do płynu mózgowo-rdzeniowego – cefalosporyny III i IV generacji - Biotaksym, Rocephin, + Penicilina G i.v., czasami w ciężkich przypadkach dodatkowo aminoglikozydy + metronidazol.
· Leczenie trwa około 2 tygodni.
· Leczenie objawowe p/obrzękowi mózgu sterydy, mannitol.
· Poważne.
· Początek powolny, skryty, podstępny, rzadko gorączka do 38oC, niebawem dołączają się objawy oponowe a potem mózgowe – zaburzenia świadomości, utrata przytomności, porażenia nerwów czaszkowych.
· Płyn mózgowo-rdzeniowy - przejrzysty, lekko opalizujący, wypływa pod ciśnieniem – u 60% białko > 2g/l, liczba leukocytów 250-500/mm3, glukoza < 2.5mmol/l, prątki wykrywa się sporadycznie, częściej w posiewach lub w próbie biologicznej (metoda PCR rzadko używana).
· Obraz kliniczny, badanie płynu mózgowo-rdzeniowego.
· Tuberkulostatyki – Isoniazyd, Rifampicyna, Pyrazinamid, czasami jeszcze etambutol.
· Poważne, często pozostają trwałe następstwa.
ZAPALENIE OPON MÓZGO-RDZENIOWYCH I MÓZGU W PRZEBIEGU LISTERIOZY
· Listerioza - choroba odzwierzęca spowodowana przez Gram – dodatnią pałeczkę Listeria monocytogenes, szeroko rozpowszechnioną w przyrodzie.
· Rezerwuarem są zwierzęta domowe i wolno żyjące ptaki i ryby.
· Choroba dotyczy osób > 60 roku życia, wyniszczonych, często w trakcie leczenia immunosupresyjnego.
· Początek choroby nagły – objawy oponowe, potem mózgowe, porażenia nerwów czaszkowych.
· Objawy kliniczne i badanie bakteriologiczne płynu mózgowo-rdzeniowego + odczyny serologiczne.
· Penicylina benzylowa, amikacyna, metronidazol.
Rokowanie
· Poważne – śmiertelność 60 %.
· Enterowirusy: Coxsackie A i B, ECHO, liczne enterowirusy.
· Wirus zapalenia przyusznic dawniej często, obecnie po wprowadzeniu szczepień rzadko, wirusy opryszczki, różyczki, cytomegalii, wścieklizny, arbowirusy.
· Zakażenia enterowirusowe występują głównie późnym latem i wczesną jesienią.
· Rozwijają się stopniowo w ciągu kilku dni – chorzy skarżą się na ból gardła, gorączkę, złe samopoczucie, bóle mięśniowe, gorączkę, potem ospałość wymioty, silne bóle głowy i sztywność karku z towarzyszącymi lub nie objawami Brudzińskiego i Kerniga.
Rozpoznanie
· Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego.
· Ciśnienie płynu może być podwyższone.
· Leukocytoza umiarkowanie podwyższona 100 – 500/mm3.
· Stężenie glukozy prawidłowe.
· Stężenie białka prawidłowe lub umiarkowanie podwyższone.
· Hodowla tkankowa wirusów udaje się w 25 – 30% przypadków.
· W większości przypadków objawowe i ogólnie podtrzymujące.
· Czasami stosuje się acyklowir w opryszczkowym zapaleniu.
· Bardzo rzadko występuje w Polsce, dotyczy wyłącznie osób z bardzo słabą odpornością, wyniszczonych przewlekłą chorobą lub po długotrwałym leczeniu antybiotykami o szerokim spektrum, lub cytostatykami i sterydami.
· Etiologia – Cryptococcus neoformans, Candida albicans i Aspergillus fumigatus.
· Wrota zakażenia – układ oddechowy, przewód pokarmowy.
· Obraz kliniczny – przebieg przewlekły, a symptomatologia i zmiany w płynie mózgowo-rdzeniowym podobne do zmian wywołanych przez prątki gruźlicy.
· Rozpoznanie – znalezienie grzybów w płynie mózgowo – rdzeniowym.
· Leczenie – Amfoterycyna B, Flukonazol.
BlackHole