PROGRAM STYMULACJI
ROZWOJU DZIECKA
W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
WIEK PRZEDSZKOLNY
Wiek przedszkolny obejmuje okres życia dziecka w przedziale od 3 do 7 lat. Jest to okres, w którym dziecko opanowało już podstawowe funkcje życiowe i jest na tyle samodzielne, by rozpocząć naukę w przedszkolu. Przyjęcie granic chronologicznych nie oznacza, że są one precyzyjne i ścisłe, ponieważ tempo i rytm rozwoju w przypadku poszczególnych dzieci mogą mniej lub bardziej odbiegać od przeciętnego dla danego wieku. Każde dziecko rozwija się w innym nieco tempie, w odmiennych warunkach środowiskowych, każde jest odrębną indywidualnością, różni się od swoich rówieśników rozmaitymi cechami fizycznymi i psychicznymi. Jednak u wszystkich dzieci pomiędzy 3 a 7 r. ż. zachodzą zmiany w psychice, typowe i charakterystyczne wyłącznie dla wieku przedszkolnego, które pozwalają wyodrębnić ten okres od innych okresów rozwojowych.
Wiek przedszkolny możemy podzielić na trzy fazy:
1) Faza pierwsza (wczesna) obejmuje wiek od 3 do 4 lat
2) Faza druga (średnia) obejmuje wiek od 4 do 5,5 roku
3) Faza trzecia (późna) obejmuje wiek od 5,5 do 7 lat.
ROZWÓJ FIZYCZNY
ZADANIA ROZWOJOWE
STYMULOWANIE ROZWOJU
Zmniejsza się szybkość wzrostu (przeciętnie ok. 5-7 cm rocznie – od 5-7 r. ż.) – w 5 r. ż. wzrost jest dwa razy większy niż w momencie urodzenia. Przeciętny przyrost na wadze – ok. 2-3 kg rocznie. Najszybciej rosną kończyny dolne. Zmienia się wygląd dziecka: sylwetka smukleje, zmieniają się proporcję poszczególnych części ciała. Do 5 r. ż. przyrost muskulatury jest proporcjonalny do przyrostu wagi – najbardziej zwiększa swoją wagę tkanka mięśniowa – przez zmniejszenie się ilości wody w mięśniach i wzrost ilości substancji białkowych i tłuszczu). Zwiększa się masa włókien mięśniowych (a wraz z nią siła mięśniowa). W 1 fazie okresu przedszkolnego kościec dziecka jest wrażliwy i giętki, krzywizny kręgosłupa nie są jeszcze ustalone, stawy cechuje duża ruchliwość, wiązadła stawowe są słabe i rozciągliwe; w 2 zaczyna się proces kostnienia w kościach nadgarstka, a w 3 wzmacnia się wydatnie cały kościec i muskulatura oraz ustala się krzywizna kręgosłupa. Przejawem poprawnego przebiegu procesów kostnienia jest wymiana zębów mlecznych na stałe (jej kolejność zbiega się na ogół z kolejnością ich przebijania się). Około 6 r. ż. rozpoczyna się drugie ząbkowanie – w jamie ustnej ukazują się pierwsze zęby trzonowe stałe (u chłopców może przebiegać to o ok. 3 miesiące później). Dziecko cechuje duża pobudliwość nerwowa, gdyż obwodowy i centralny układ nerwowy dopiero stopniowo się rozwijają. Zwiększa się masa mózgu (u 7-latka ok. 4/5 wagi mózgu dorosłego). Komórki nerwowe różnicują się funkcjonalnie. Zwiększa się ich wydolność (dziecko wraz z wiekiem mniej nuży się i męczy podczas wysiłku). Zaznacza się wzrost pnia mózgowego. W 7-8 r. ż. ustalają się różnice w budowie poszczególnych warstw kory mózgowej. Z rozwojem mózgu wzbogaca się wyższa czynność nerwowa dziecka. Rozwija się proces hamowania, wzrasta stopniowo siła procesów nerwowych. W okresie przedszkolnym następuje rozwój i usprawnienie narządów wewnętrznych: serca, płuc, układu pokarmowego (ich czynności coraz bardziej są zbliżone do funkcji organizmu dojrzałego. Poziom hemoglobiny, liczba krwinek czerwonych i białych zbliża się do normy u człowieka dojrzałego. Oddech zmienia się z przeponowego na piersiowy lub brzuszno-piersiowy. Następuje często też przyrost układu limfatycznego.
Aktywność ruchowa ma istotny wpływ na rozwój, doskonalenie i różnicowanie morfologiczno-fizjologiczne wszystkich układów i organów.
Ruch i związana z nim praca mięśniowa wpływają przede wszystkim na układ ruchowy, tj.: mięśnie, kości, stawy i więzadła. Od aktywności ruchowej zależy prawidłowy przebieg ossyfikacji kości, zapewniający ich wzrost na długość. Ruch wpływa także na wzmożenie wytrzymałości i elastyczności, sprężystości aparatury więzadłowo-torebkowej. Prawidłowo dawkowany ruch zwiększa wydolność i sprawność układu sercowo-naczyniowego i oddechowego. Intensywny ruch jest podstawowym czynnikiem usprawniającym pewne mechanizmy immunologiczne, dzięki którym zwiększa się odporność przeciw zakaźna ustroju.
Podstawowymi formami oddziaływania dydaktyczno-wychowawczego w procesie kształcenia i wychowania fizycznego w przedszkolu są:
- zabawy i gry ruchowe,
- ćwiczenia gimnastyczne,
- pływanie.
1) Zabawy bieżne pozwalają zaspokoić charakterystyczną dla tego okresu wysoką ruchliwość dzieci. Wywołują korzystne zmiany w aparacie kostno-stawowo-mięśniowym, podnoszą wydolność przemiany materii oraz układu sercowo- naczyniowego i oddechowego.
2) Zabawy skoczne wzmacniają mięśnie kończyn dolnych, stawy skokowe i kolanowe. Pobudzają pracę serca i płuc, przyśpieszają proces przemiany materii.
3) Zabawy na czworakach są bardzo lubiane przez dzieci. Ich główne zadanie to kształtowanie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa, głównie odcinka lędźwiowego. Dlatego spełniają ważną funkcję w korygowaniu wad postawy. Wzmacniają cały aparat ruchowy dzieci, przyczyniając się do ogólnego ich usprawniania. Wyrabiają: zręczność, zwinność, koordynację ruchów.
4) Ćwiczenia gimnastyczne, decydują o formowaniu się prawidłowej postawy ciała. Stanowią główny zabieg profilaktyczny zabezpieczający przed powstawaniem zniekształceń postawy w ustalających się krzywiznach kręgosłupa oraz są jedynym środkiem korekcyjno-terapeutycznym w przypadku już zaistniałych odchyleń w statyce ciała.
5) Pływnie jest sportem uniwersalnym, warunkującym wszechstronnie harmonijny rozwój całego aparatu ruchowego, zwłaszcza siły mięśni, wzmacnia układ nerwowy oraz sercowo-naczyniowy i oddechowy. Pozytywnie działa również na wygląd skóry. Dzięki głębokim oddechom zwiększa się pojemność życiowa płuc. Wzmocnieniu ulegają mięśnie klatki piersiowej. Pływanie pobudza wzrost, korzystnie oddziałuje na kształtowanie się naturalnych krzywizn kręgosłupa, stanowi również doskonałe ćwiczenie korekcyjne. Pływanie traktowane jest także jako odpoczynek, odprężenie, odciążenie dla kręgosłupa, stanowi doskonały i bardzo potrzebny relaks.
NAJCZĘSTSZE INFEKCJE I CHOROBY
1) Anemia (niedokrwistość) – w związku z szybkim rozwoju ustroju dziecka intensywnie wzrasta zapotrzebowanie na krew, materiały budulcowe i żelazo. Niedokrwistość obserwuje się u dzieci najczęściej z niedoboru żelaza, które wchodzi w skład budowy hemoglobiny. Ilość hemoglobiny ulega zmniejszeniu. Do objawów należą: łatwe męczenie, stałe zmęczenie, brak łaknienia, bladość powłok, bladość spojówek oka, kruchość i łamliwość paznokci i włosów.
2) Angina – jest wywołana przez bakterie, które umiejscawiają się na błonie śluzowej gardła, łuków podniebiennych i migdałków. Błona śluzowa staje się zaczerwieniona a migdałki ulegają obrzęknięciu i powiększeniu. Występuje również silny ból gardła i mogą występowanie dreszcze, gorączka, bóle głowy i ogólne złe samopoczucie.
3) Choroby pasożytnicze
Do najbardziej rozpowszechnionych pasożytów spotykanych u dzieci należy zaliczyć:
- owsiki – choroba następuje przez kontakt bezpośredni z chorymi lub z przedmiotami, na których znajdują się jaja robaków
- lamblie – choroba poprzez zanieczyszczone produkty spożywcze i wodę
- włosogłówki i glisty – choroba za pośrednictwem zanieczyszczeń gleby, warzyw, wody, owoców itp.
4) Mononukleoza („choroba pocałunków) – wywołuje ją wirus przenoszony przez ślinę. To ostra choroba wirusowa, która raz przebyta daje odporność na całe życie. Przez kilka dni maluch jest marudny, nie ma apetytu, skarży się na bóle pleców, nóżek, zmęczenie. Dołącza się do tego katar, ból gardła, gorączka. Węzły chłonne szyi powiększają się.
5) Nieżyt nosa – wywołany przez wirusy lub bakterie może występować u dziecka dosyć często. Choroba zwana także katarem. Objawia się wyciekaniem z nosa obfitej wydzieliny śluzowej. Jeżeli przebiega typowo, po kilku dniach następuje powrót do stanu normalnego. Nie należy jednak lekceważyć go u dzieci, gdyż może być zwiastunem choroby zakaźnej.
6) Próchnica – jest jedną z najczęściej spotykanych chorób tkanek twardych zęba. Pod wpływem działania czynników ogólnych i miejscowych przy udziale drobnoustrojów dochodzi do demineralizacji i martwicy tkanek twardych.
7) Zapalenie oskrzeli – wywołane jest przez bakterie lub wirusy. W początkowym okresie choroby występują objawy nieżytowe nosa, gardła, następnie dołącz się suchy kaszel. Temperatura wzrasta z reguły do 38-39ºC. Choroba trwa zwykle 1-2 tygodnie chyba, że wystąpi powikłanie w postaci doskrzelowego zapalenia płuc.
8) Zapalenie płuc – może być wywołane przez wirusy lub niektóre bakterie (w zależności od tego mówimy o różnych typach zapalenia płuc). Objawy: zawsze pojawia się temperatura, silny kaszel, stolce są luźne i częste.
9) Choroby zakaźne
Do najczęstszych chorób zakaźnych wieku dziecięcego należą:
- odra – jest chorobą wirusową. Źródłem zakażenia jest inne chore dziecko, a przenoszenie infekcji odbywa się drogą kropelkową (kaszel, kichanie). Okres występowania wynosi od 9-14 dni. Największa zakaźność występuje na 5 dni przed pojawieniem się wysypki oraz 4 od chwili jej ukazania się. Objawy – występuje gorączka, zaczerwienione oczy i światłowstręt (nieżyt spojówek), katar, ból gardła i kaszel (często bardzo męczący i suchy). Następnie pojawia się wysypka gruboplamista, zlewająca się (początkowo za uszami, następnie przechodzi na twarz i szyję, a potem na tułów i kończyny). Śluzówki jamy ustnej są zaczerwienione. Od chwili ukazania się wysypki (po 4-5 dniach) temperatura opada i dziecko powoli wraca do zdrowia.
- różyczka – jest chorobą wirusową, źródłem zakażenia jest chory człowiek. Zakażenie następuje drogą kropelkową, a okres wylęgania trwa 14-21 dni. Dziecko zakaża już na 7 dni przed wystąpieniem wysypki i trwa jeszcze 14 dni od momentu jej pojawienia się. Objawy – umiarkowana gorączka. Stan dziecka dobry. Wysypka drobna, różowa, grudkowa na całym ciele. Charakterystyczne jest powiększenie węzłów chłonnych potylicznych oraz powiększenie śledziony.
- świnka – choroba wirusowa. Zakażenie dokonuje się drogą kropelkową. Okres wylęgania to 16-18 dni. Niemowlęta nie chorują ze względu na odporność wrodzoną uzyskaną od matki. Zakażenia często przebiegają bezobjawowo. U większości dorosłych stwierdza się istnienie przeciwciał. Objawy – gorączka, czasem wysoka. Znaczna bolesność powiększonych obrzękniętych ślinianek przyusznych, podżuchwowych i podjęzykowych. Twarz jest obrzęknięta. Ból ślinianek nasila się przy kwaśnym smaku potraw. Wirus świnki atakuje oprócz ślinianek także trzustkę. Dołączenie się bólów brzucha i wymiotów świadczy o obecności stanu zapalnego tego narządu. Niekiedy zapaleniu ślinianek towarzyszy silny ból głowy oraz wymioty, co świadczy o współistnieniu zapalenia opon mózgowych (towarzyszy około 1/3 przypadków).
- ospa wietrzna – zakażenie wirusowe. Wirus ospy wietrznej może wywoływać dwie postaci choroby: ospę wietrzną oraz półpasiec. Postać choroby zależy od stanu immunologicznego pacjenta. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Dziecko zakażone jest już 2 dni przed wystąpieniem wysypki. Zakaźność kończy się dopiero gdy wszystkie pęcherzyki przyschną. Okres występowania trwa 14-28 dni. Objawy – występuje gorączka oraz charakterystyczna wysypka pojawiająca się rzutami w odstępach co parę godzin. Takich "rzutów" wysypki może być kilka do kilkunastu. Wykwity mają charakter pęcherzyków wypełnionych jasnym płynem, od wielkości łebka szpilki do wielkości grochu. Charakterystyczne jest pojawienie się wysypki na owłosionej skórze głowy. Podobne wykwity mogą pojawiać się również na śluzówkach jamy ustnej i narządach płciowych. Pęcherzyki pękają i zasychają w strupki. Dziecko skrobiąc się może zakazić skórę bakteriami ropnymi. Trzeba temu zapobiegać, bo wówczas po odpadnięciu strupków pozostają blizny.
Powikłania
Większość zakaźnych chorób u dzieci przebiega obecnie łagodniej niż dawniej (szczepienia). Należy zdawać sobie sprawę, że każda wirusowa choroba może stwarzać zagrożenie powikłaniami, dlatego mimo dobrego stanu dziecka, powinno ono przebywać w domu i okres rekonwalescencji powinien trwać odpowiednio długo. Dziecko nie powinno przebywać w towarzystwie innych dzieci, ponieważ je zakaża. Większość zakaźnych chorób wirusowych powoduje znaczny spadek odporności dziecka i dlatego pociąga za sobą częste zachorowania na inne choroby infekcyjne.
Szczepienia ochronne:
6 rok życia – przeciw błonicy, tężcowi (podskórnie szczepionką DT), poliomyelitis (doustnie szczepionką żywą poliwalentną OPV –(1, 2 i 3 typ wirusa)
7 rok życia – przeciw odrze (podskórnie szczepionką żywą), gruźlicy (śródskórnie szczepionką BCG – po 6 tygodniach od szczepienia przeciw odrze)
ROZWÓJ RUCHOWY
jacenty30081976