025_Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich.pdf

(68 KB) Pobierz
25
Data generacji: 2009-3-30 20:46
ID aktu: 10025909
brzmienie od 2007-03-15
Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich
z dnia 15 lipca 1987 r. (Dz.U. Nr 21, poz. 123)
tekst jednolity z dnia 10 pa Ņ dziernika 1991 r. (Dz.U. Nr 109, poz. 471)
tekst jednolity z dnia 9 lutego 2001 r. (Dz.U. Nr 14, poz. 147)
Art. 1. [Zadania] 1 1. Ustanawia siħ Rzecznika Praw Obywatelskich.
2. Rzecznik Praw Obywatelskich, zwany dalej ,,Rzecznikiem'', stoi na straŇy wolnoĻci i praw człowieka i
obywatela okreĻlonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych.
2a. W sprawach dzieci Rzecznik współpracuje z Rzecznikiem Praw Dziecka.
3. W sprawach o ochronħ wolnoĻci i praw człowieka i obywatela Rzecznik bada, czy wskutek działania
lub zaniechania organów, organizacji i instytucji, obowiĢzanych do przestrzegania i realizacji tych wolnoĻci
i praw, nie nastĢpiło naruszenie prawa, a takŇe zasad współŇycia i sprawiedliwoĻci społecznej.
Art. 2. [Kwalifikacje] Rzecznikiem moŇe byę obywatel polski wyróŇniajĢcy siħ wiedzĢ prawniczĢ,
doĻwiadczeniem zawodowym oraz wysokim autorytetem ze wzglħdu na swe walory moralne i wraŇliwoĻę
społecznĢ.
Art. 3. [Tryb powoływania] 1. Rzecznika powołuje Sejm za zgodĢ Senatu na wniosek Marszałka
Sejmu albo grupy 35 posłów.
2. Szczegółowy tryb zgłaszania kandydatów na Rzecznika Praw Obywatelskich okreĻla uchwała Sejmu.
3. Uchwałħ Sejmu o powołaniu Rzecznika Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie Marszałkowi Senatu.
4. Senat podejmuje uchwałħ w sprawie wyraŇenia zgody na powołanie Rzecznika w ciĢgu miesiĢca od
dnia przekazania Senatowi uchwały Sejmu, o której mowa w ust. 3. Niepodjħcie uchwały przez Senat w
ciĢgu miesiĢca oznacza wyraŇenie zgody.
5. JeŇeli Senat odmawia wyraŇenia zgody na powołanie Rzecznika, Sejm powołuje na stanowisko
Rzecznika innĢ osobħ. Przepisy ust. 1-4 stosuje siħ odpowiednio.
6. Dotychczasowy Rzecznik pełni swoje obowiĢzki do czasu objħcia stanowiska przez nowego
Rzecznika.
Art. 4. [ ĺ lubowanie] 2 Przed przystĢpieniem do wykonywania obowiĢzków Rzecznik składa przed
Sejmem nastħpujĢce Ļlubowanie:
"ĺlubujħ uroczyĻcie, Ňe przy wykonywaniu powierzonych mi obowiĢzków Rzecznika Praw
Obywatelskich dochowam wiernoĻci Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, bħdħ strzec wolnoĻci i
praw człowieka i obywatela, kierujĢc siħ przepisami prawa oraz zasadami współŇycia
społecznego i sprawiedliwoĻci.
ĺlubujħ, Ňe powierzone mi obowiĢzki wypełniaę bħdħ bezstronnie, z najwyŇszĢ sumiennoĻciĢ i
starannoĻciĢ, Ňe bħdħ strzec godnoĻci powierzonego mi stanowiska oraz dochowam tajemnicy
paıstwowej i słuŇbowej." ĺlubowanie moŇe byę złoŇone z dodaniem zdania "Tak mi dopomóŇ Bóg".
Art. 5. [Kadencja] 3 1. Kadencja Rzecznika trwa piħę lat, liczĢc od dnia złoŇenia Ļlubowania przed
Sejmem.
2. Ta sama osoba nie moŇe byę Rzecznikiem wiħcej niŇ przez dwie kadencje.
1 Art. 1 ust. 2 i 3 zmienione ustawĢ z dnia 12.05.2000 r. (Dz.U. Nr 48, poz. 552); ust. 2a dodany ustawĢ z dnia 6.01.2000 r. (Dz.U.
Nr 6, poz. 69).
2 Art. 4 zmieniony ustawĢ z dnia 12.05.2000 r. (Dz.U. Nr 48, poz. 552).
3 Art. 5 zmieniony ustawĢ z dnia 12.05.2000 r. (Dz.U. Nr 48, poz. 552).
Art. 6. [Zako ı czenie kadencji] 4 Po zaprzestaniu wykonywania obowiĢzków Rzecznik ma prawo
powrócię na stanowisko zajmowane poprzednio albo otrzymaę stanowisko równorzħdne poprzednio
zajmowanemu, jeŇeli nie ma przeszkód prawnych.
Art. 7. [Odwołanie] 5 1. 6 Sejm odwołuje Rzecznika przed upływem okresu, na jaki został powołany,
jeŇeli:
1) zrzekł siħ wykonywania obowiĢzków,
2) stał siħ trwale niezdolny do pełnienia obowiĢzków na skutek choroby, ułomnoĻci lub upadku sił -
stwierdzonych orzeczeniem lekarskim,
3) złoŇył niezgodne z prawdĢ oĻwiadczenie lustracyjne, stwierdzone prawomocnym orzeczeniem
sĢdu.
2. Sejm odwołuje Rzecznika przed upływem okresu, na jaki został powołany, równieŇ jeŇeli Rzecznik
sprzeniewierzył siħ złoŇonemu Ļlubowaniu.
3. Sejm podejmuje uchwałħ w sprawie odwołania Rzecznika, w przypadku okreĻlonym w ust. 1 pkt 1, na
wniosek Marszałka Sejmu.
4. Sejm podejmuje uchwałħ w sprawie odwołania Rzecznika, w przypadkach okreĻlonych w ust. 1 pkt 2
oraz w ust. 2, na wniosek Marszałka Sejmu lub grupy co najmniej 35 posłów, wiħkszoĻciĢ co najmniej 3/5
głosów w obecnoĻci co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Art. 8. [Podejmowanie czynno Ļ ci] 7 Rzecznik podejmuje czynnoĻci przewidziane w ustawie, jeŇeli
poweŅmie wiadomoĻę wskazujĢcĢ na naruszenie wolnoĻci i praw człowieka i obywatela.
Art. 9. [Rozwini ħ cie] 8 Podjħcie czynnoĻci przez Rzecznika nastħpuje:
1) na wniosek obywateli lub ich orgnizacji,
2) na wniosek organów samorzĢdów,
2a) na wniosek Rzecznika Praw Dziecka,
3) z własnej inicjatywy.
Art. 10. [Wymagania wniosku] 9 Wniosek kierowany do Rzecznika jest wolny od opłat, nie wymaga
zachowania szczególnej formy, lecz powinien zawieraę oznaczenie wnioskodawcy oraz osoby, której
wolnoĻci i praw sprawa dotyczy, a takŇe okreĻlaę przedmiot sprawy.
Art. 11. [Czynno Ļ ci zwi Ģ zane z wnioskiem] Rzecznik po zapoznaniu siħ z kaŇdym skierowanym do
niego wnioskiem moŇe:
1) podjĢę sprawħ,
4 Art. 6 w brzmieniu ustawy z dnia 12.05.2000 r. (Dz.U. Nr 48, poz. 552).
5 Art. 7 w brzmieniu ustawy z dnia 12.05.2000 r. (Dz.U. Nr 48, poz. 552).
6 Art. 7 ust. 1 pkt 3 dodany ustawĢ z dnia 18.10.2006 r. (Dz.U. Nr 218, poz. 1592, ze zm. z 2007 r. Nr 25, poz. 162), która wchodzi
w Ňycie 15.03.2007 r.
7 Art. 8 zmieniony ustawĢ z dnia 12.05.2000 r. (Dz.U. Nr 48, poz. 552).
8 Art. 9 pkt 2a dodany ustawĢ z dnia 6.01.2000 r. (Dz.U. Nr 6, poz. 69).
9 Art. 10 zmieniony ustawĢ z dnia 12.05.2000 r. (Dz.U. Nr 48, poz. 552).
2) poprzestaę na wskazaniu wnioskodawcy przysługujĢcych mu Ļrodków działania,
3) przekazaę sprawħ według właĻciwoĻci,
4) nie podjĢę sprawy
- zawiadamiajĢc o tym wnioskodawcħ i osobħ, której sprawa dotyczy.
Art. 12. [Uprawnienia Rzecznika] PodejmujĢc sprawħ Rzecznik moŇe:
1) samodzielnie prowadzię postħpowanie wyjaĻniajĢce,
2) zwrócię siħ o zbadanie sprawy lub jej czħĻci do właĻciwych organów, w szczególnoĻci organów
nadzoru, prokuratury, kontroli paıstwowej, zawodowej lub społecznej,
3) zwrócię siħ do Sejmu o zlecenie NajwyŇszej Izbie Kontroli przeprowadzenia kontroli dla zbadania
okreĻlonej sprawy lub jej czħĻci.
Art. 13. [Rozwini ħ cie] 1 0 1. ProwadzĢc postħpowanie, o którym mowa w art. 12 pkt 1, Rzecznik ma
prawo:
1) zbadaę, nawet bez uprzedzenia, kaŇdĢ sprawħ na miejscu,
2) ŇĢdaę złoŇenia wyjaĻnieı, przedstawienia akt kaŇdej sprawy prowadzonej przez naczelne i
centralne organy administracji paıstwowej, organy administracji rzĢdowej, organy organizacji
spółdzielczych, społecznych, zawodowych i społeczno-zawodowych oraz organy jednostek
organizacyjnych posiadajĢcych osobowoĻę prawnĢ, a takŇe organy jednostek samorzĢdu
terytorialnego i samorzĢdowych jednostek organizacyjnych,
3) ŇĢdaę przedłoŇenia informacji o stanie sprawy prowadzonej przez sĢdy, a takŇe prokuraturħ i
inne organy Ļcigania oraz ŇĢdaę do wglĢdu w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich akt
sĢdowych i prokuratorskich oraz akt innych organów Ļcigania po zakoıczeniu postħpowania i
zapadniħciu rozstrzygniħcia,
4) zlecaę sporzĢdzenie ekspertyz i opinii.
2. W sprawach objħtych tajemnicĢ paıstwowĢ udzielanie informacji lub umoŇliwianie Rzecznikowi wglĢdu
do akt nastħpuje na zasadach i w trybie okreĻlonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych.
3. Rzecznik odmawia ujawnienia nazwiska i innych danych osobowych skarŇĢcego, w tym takŇe wobec
organów władzy publicznej, jeŇeli uzna to za niezbħdne dla ochrony wolnoĻci, praw i interesów jednostki.
Art. 14. [Rozwini ħ cie] 1 1 Po zbadaniu sprawy Rzecznik moŇe:
1) wyjaĻnię wnioskodawcy, Ňe nie stwierdził naruszenia wolnoĻci i praw człowieka i obywatela,
2) skierowaę wystĢpienie do organu, organizacji lub instytucji, w których działalnoĻci stwierdził
naruszenie wolnoĻci i praw człowieka i obywatela; wystĢpienie takie nie moŇe naruszaę
niezawisłoĻci sħdziowskiej,
3) zwrócię siħ do organu nadrzħdnego nad jednostkĢ, o której mowa w pkt 2, z wnioskiem o
zastosowanie Ļrodków przewidzianych w przepisach prawa,
01 0 Art. 13 ust. 1 pkt 1 i 3 zmienione, a ust. 3 dodany ustawĢ z dnia 12.05.2000 r. (Dz.U. Nr 48, poz. 552), ust. 1 pkt 2 zmieniony
ustawĢ z dnia 24.07.1998 r. (Dz.U. Nr 106, poz. 668).
1 1 Art. 14 pkt 1, 2, 6 i 8 zmienione ustawĢ z dnia 12.05.2000 r. (Dz.U. Nr 48, poz. 552).
4) ŇĢdaę wszczħcia postħpowania w sprawach cywilnych, jak równieŇ wziĢę udział w kaŇdym
toczĢcym siħ juŇ postħpowaniu - na prawach przysługujĢcych prokuratorowi,
5) ŇĢdaę wszczħcia przez uprawnionego oskarŇyciela postħpowania przygotowawczego w
sprawach o przestħpstwa Ļcigane z urzħdu,
6) zwrócię siħ o wszczħcie postħpowania administracyjnego, wnosię skargi do sĢdu
administracyjnego, a takŇe uczestniczyę w tych postħpowaniach - na prawach przysługujĢcych
prokuratorowi,
7) wystĢpię z wnioskiem o ukaranie, a takŇe o uchylenie prawomocnego rozstrzygniħcia w
postħpowaniu w sprawach o wykroczenia, na zasadach i w trybie okreĻlonych w odrħbnych
przepisach,
8) wnieĻę kasacjħ lub rewizjħ nadzwyczajnĢ od prawomocnego orzeczenia, na zasadach i w trybie
okreĻlonych w odrħbnych przepisach.
Art. 15. [Opinie i wnioski Rzecznika] 1. W wystĢpieniu, o którym mowa w art. 14 pkt 2, Rzecznik
formułuje opinie i wnioski co do sposobu załatwiania sprawy, a takŇe moŇe ŇĢdaę wszczħcia
postħpowania dyscyplinarnego lub zastosowania sankcji słuŇbowych.
2. Organ, organizacja lub instytucja, do których zostało skierowane wystĢpienie, obowiĢzane sĢ bez
zbħdnej zwłoki, nie póŅniej jednak niŇ w terminie 30 dni, poinformowaę Rzecznika o podjħtych działaniach
lub zajħtym stanowisku. W wypadku gdy Rzecznik nie podziela tego stanowiska, moŇe zwrócię siħ do
właĻciwej jednostki nadrzħdnej o podjħcie odpowiednich działaı.
Art. 16. [Wyst ħ powanie do wła Ļ ciwych organów] 1 2 1. W zwiĢzku z rozpatrywanymi sprawami
Rzecznik moŇe przedstawiaę właĻciwym organom, organizacjom i instytucjom oceny i wnioski
zmierzajĢce do zapewnienia skutecznej ochrony wolnoĻci i praw człowieka i obywatela i usprawnienia
trybu załatwiania ich spraw.
2. Rzecznik moŇe równieŇ:
1) wystħpowaę do właĻciwych organów z wnioskami o podjħcie inicjatywy ustawodawczej bĢdŅ o
wydanie lub zmianħ innych aktów prawnych w sprawach dotyczĢcych wolnoĻci i praw człowieka i
obywatela,
2) wystħpowaę do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami w sprawach, o których mowa w art. 188
Konstytucji,
3) zgłosię udział w postħpowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawach skarg
konstytucyjnych i braę udział w tym postħpowaniu,
4) wystħpowaę z wnioskami do SĢdu NajwyŇszego o podjħcie uchwały majĢcej na celu wyjaĻnienie
przepisów prawnych budzĢcych wĢtpliwoĻci w praktyce lub których stosowanie wywołało
rozbieŇnoĻci w orzecznictwie.
Art. 17. [Obowi Ģ zek współdziałania] 1 3 1. Organ, organizacja lub instytucja, do których zwróci siħ
Rzecznik, obowiĢzane sĢ z nim współdziałaę i udzielaę mu pomocy, a w szczególnoĻci:
1) zapewniaę dostħp do akt i dokumentów na zasadach okreĻlonych w art. 13,
21 2 Art. 16 pkt 1 i 2 zmienione ustawĢ z dnia 12.05.2000 r. (Dz.U. Nr 48, poz. 552).
31 3 Art. 17 oznaczenie ust. 1 i ust. 2 dodane ustawĢ z dnia 12.05.2000 r. (Dz.U. Nr 48, poz. 552).
2) udzielaę Rzecznikowi ŇĢdanych przez niego informacji i wyjaĻnieı,
3) udzielaę wyjaĻnieı dotyczĢcych podstawy faktycznej i prawnej swoich rozstrzygniħę,
4) ustosunkowywaę siħ do ogólnych ocen, uwag i opinii Rzecznika.
2. Rzecznik moŇe okreĻlię termin, w jakim powinny byę dokonane czynnoĻci, o których mowa w ust. 1.
Art. 17a. [Współdziałanie z innymi] 1 4 Rzecznik współdziała ze stowarzyszeniami, ruchami
obywatelskimi, innymi dobrowolnymi zrzeszeniami i fundacjami na rzecz ochrony wolnoĻci i praw
człowieka i obywatela.
Art. 18. [Stosowanie przepisów] 1 5 Przepisy ustawy dotyczĢce ochrony wolnoĻci i praw człowieka i
obywatela odnoszĢ siħ równieŇ odpowiednio do osób nie bħdĢcych obywatelami polskimi, znajdujĢcych
siħ pod władzĢ Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie przysługujĢcych im wolnoĻci i praw.
Art. 19. [Sprawozdania z działalno Ļ ci] 1 6 1. Rzecznik corocznie informuje Sejm i Senat o swojej
działalnoĻci oraz o stanie przestrzegania wolnoĻci i praw człowieka i obywatela.
2. Informacja Rzecznika podawana jest do wiadomoĻci publicznej.
3. Rzecznik moŇe przedkładaę Sejmowi i Senatowi okreĻlone sprawy wynikajĢce z jego działalnoĻci.
4. Rzecznik na wniosek Marszałka Sejmu przedstawia informacjħ lub podejmuje czynnoĻci w okreĻlonych
sprawach.
Art. 20. [Biuro Rzecznika] 1 7 1. Rzecznik wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura Rzecznika Praw
Obywatelskich.
2. Zadania i organizacjħ Biura okreĻla statut, który nadaje Marszałek Sejmu na wniosek Rzecznika.
3. Na wniosek Rzecznika Marszałek Sejmu moŇe powołaę nie wiħcej niŇ trzech zastħpców Rzecznika, w
tym zastħpcħ do spraw Ňołnierzy. Odwołanie nastħpuje w tym samym trybie.
4. Rzecznik okreĻla zakres zadaı zastħpcy (zastħpców) Rzecznika.
5. Do zastħpców Rzecznika oraz pracowników Biura Rzecznika Praw Obywatelskich stosuje siħ
odpowiednio przepisy o pracownikach urzħdów paıstwowych.
6. (skre Ļ lony)
7. (skre Ļ lony)
Art. 21. [Pokrywanie wydatków] Wydatki zwiĢzane z funkcjonowaniem Rzecznika Praw Obywatelskich
pokrywane sĢ z budŇetu centralnego.
Art. 22. [Pełnomocnicy terenowi] Rzecznik, za zgodĢ Sejmu, moŇe ustanowię swoich pełnomocników
terenowych.
41 4 Art. 17a dodany ustawĢ z dnia 12.05.2000 r. (Dz.U. Nr 48, poz. 552).
51 5 Art. 18 w brzmieniu ustawy z dnia 12.05.2000 r. (Dz.U. Nr 48, poz. 552).
61 6 Art. 19 ust. 1 i 2 zmienione ustawĢ z dnia 12.05.2000 r. (Dz.U. Nr 48, poz. 552).
71 7 Art. 20 ust. 5 zmieniony ustawĢ z dnia 18.12.1998 r. (Dz.U. z 1999 r. Nr 49, poz. 483); ust. 6 i 7 skreĻlone tĢ ustawĢ.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin