Patofizjologia: ćwiczenie 2.
.Ćwiczenie 2. 27.11, 28., 2.2006
Temat: Choroby nadnerczy, tarczycy i przytarczyc.
Zagadnienia:
q Choroba i zespół Cushinga.
q Czynność hormonalna tarczycy.
q Metabolizm jodu.
q Izotopowe badanie tarczycy.
q Niedoczynność tarczycy: pierwotna i wtórna.
q Nadczynność tarczycy: choroba Graves-Basedowa.
q Wole miąższowe i wole guzkowe.
q Podostre (typu de Quervain) i przewlekłe zapalenie tarczycy.
q Znaczenie przytarczyc dla gospodarki wapniowo-fosforanowej.
q Niedoczynność i nadczynność przytarczyc.
q MEN
q Rak tarczycy
Choroba i zespół Cushinga.
Cholesterol jest prekursorem dla trzech grup hormonów nadnerczowych:
· ACTH (hormon adrenokortykotropowy),
· aldosteron,
· kortyzol.
Nadczynność kory nadnerczy występująca w trzech głównych grupach kliniczndających grupom wytwarzaych, odpowiadających grupom wytwarzanych hormonów(?)
- zespół Cushinga (hiperkortyzolizm),
- hiperaldosteronizm (aldosteron)
- zespoły wirylizacji (androgeny)
Hiperkortyzolizm:
każde zaburzenie, które powoduje wzrost stężenia glikokortykosteroidów.
· egzogenny:
najczęściej spowodowany podawaniem egzogennych glikokortykosteroidów;
· endogenny:
spowodowany zwiększonym wydzielaniem kortyzolu lub ACTH:
Ø ośrodkowy zespół Cushinga (choroba Cushinga) → pierwotna choroba podwzgórza, przysadki z nadmiernym wydzielaniem ACTH;
Ø nadnerczowy zespół Cushinga → pierwotna postać, niezależna od ACTH, hiperplazji lub nowotworu kory nadnerczy;
Ø ektopowe wydzielanie ACTH przez nowotwory nieendokrynowe.
obraz kliniczny:
- zaburzenia przemiany tłuszczowej (rozmieszczenie tkanki tłuszczowej podskórnej na twarzy i karku „bawoli kark”, wzrost m.c, wzrost cholest.),
- zaburzenia przemiany białkowej:
§ osteoporoza,
§ uszkodzenie i zanik mięśni – adynamia,
§ osłabienie końców kończyn,
- zaburzenia przemiany węglowodanowej (hiperkaliemia, glukozuria, polidypsja),
- zmiany w układzie krwionośnym (niskie limfocyty, wysokie leukocyty,płytki)
- nadciśnienie tętnicze,
- hipokaliemia,
- skłonność do trądziku, czerwone rozstępy skórne(upośledzenie tk.łącznej)
- u kobiet: hirsutyzm, wirylizacja, zaburzenia miesiączkowania,
- u dzieci: zahamowanie wzrostu,
- zaburzenia psychiczne.
ACTH: wpływa na wydzielanie glikokortykosteroidów i androgenów, a słabo na wydzielanie mineralokortykoidów;
aldosteron: reguluje objętość płynu zewnątrzkomórkowego i objętość krwi ,odpowiada za utrzymanie równowagi elektrolitowej;
kortyzol: powoduje spadek masy ciała i wzrost depozytów tłuszczu, osteoporoza, upośledzenie produkcji kolagenu, hiperglikemię, działa p/zapalnie, nasila efekty działania mineralokortykoidów (zatrzymanie sodu i wody oraz utrata potasu i protonów)
androgeny: różnicowanie i kształtowanie narządów rozrodczych
Tarczyca wydziela:
trójjodotyroninę (T3; aktywny hormon, działa szybciej i krócej niż T4),
tyroksynę (T4; w wątrobie przechodzi w T3).
Wydzielane hormony tarczycy zwrotnie hamują przysadkę, która pobudza tarczycę poprzez uwalnianie tyreotropiny (TSH).
Hormony tarczycy są określane jako anabolizujące, ponieważ powodują:
- wzrost liczby mitochondriów w komórce,
- wzrost aktywności enzymów łańcucha oddechowego,
- wzrost aktywności ATP-azy,
- wzrost aktywności innych enzymów (nasilenie metabolizmu).
Hormony te warunkują prawidłowy wzrost układu nerwowego i kostnego, a także czynność układu oddechowego i sercowego oraz nerek.
Czynniki zwiększające wydzielanie hormonów tarczycy:
- tyreotropina (TSH),
- tyreoliberyna (TRH)-hormon uwalniający hormon tyreotropowy,
- zimno,
- wazopresyna (ADH),
- adrenalina (A),
- LATS (czynnik patologiczny).
Czynniki obniżające wydzielanie hormonów tarczycy:
- hormony tarczycy – na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego,
- wzrost temperatury,
- jod nieorganiczny, w ilości 10x większej niż prawidłowe stężenie,
- niedobór jodu organicznego,
- anion jodu organicznego,
- aniony jednowartościowe (współzawodniczą z I-; m.in. Cl- i Br-),
- związki egzogenne (np. propylotiouracyl).
Efekty działania hormonów tarczycy:
· wzrost zapotrzebowania na tlen,
· nasilenie spalania wewnątrzkomórkowego, czyli wzrost podstawowej przemiany materii (PPM),
· nasilenie wydzielania hormonu wzrostu – somatotropiny (GH) – przez działanie na część gruczołową przysadki mózgowej,
· nasilenie syntezy białek (fizjologiczna ilość), ale w nadmiarze prowadzą do nadmiernego rozpadu białek i ujemnego bilansu azotowego,
· spadek stężenia cholesterolu w osoczu krwi (dlaczego?),
· nasilenie resorpcji węglowodanów w jelitach oraz glikogenolizy,
· nasilenie przemian wodno-mineralnych (zwiększone wydalanie wody i soli)
Produkcja hormonów tarczycy:
WYCHWYT JONU JODKOWEGO
(PROCES AKTYWNY – WYMAGA DOPŁYWU ENERGII)
↓
UTLENIANIE JODKÓW PRZEZ PEROKSYDAZY
JODOWANIE TYROZYNY Z WYTWORZENIEM:
§ MONOJODOTYROZYNY (MIT),
§ DIJODOTYROZYNY (DIT)
(ETAP ZACHODZI W TYREOGLOBULINACH, KTÓRE PRZECHOWUJĄ TE HORMONY W KOLOIDZIE)
SPRZĘGANIE MIT I DIT W AKTYWNE HORMONY T3 I T4
PROTEOLIZA KOLOIDU:
§ T3 I T4 – UWALNIANE DO KRWI,
§ MIT I DIT – POZBAWIANE JODU (ODZYSK JODU)
KONWERSJA T4 DO T3
Na każdym etapie towarzyszy TSH
Izotopowe badanie tarczycy.(scyntygrafia)
Badanie polega na uzyskiwaniu obrazu tarczycy, jej odszczepów pozagruczołowych i przerzutów nowotworowych tej tkanki po dożylnym lub doustnym podaniu dawki izotopu promieniotwórczego - jodu-131 lub technetu-99m. Izotopy te gromadzą się w miąższu tarczycy i w jej guzkach, tym lepiej, im bardziej dojrzała czynnościowo i morfologicznie(zróżnicowana) jest tkanka guzka. Niezróżnicowane nowotwory nie gromadzą radioznacznika (guzki "zimne"). Łagodne gruczolaki tarczycy gromadzą znacznik tym lepiej, im bardziej zróżnicowana jest tkanka guzka. Gruczolaki słabo zróżnicowane gromadzą radioznacznik słabiej w porównaniu z resztą miąższu tarczycy ("guzki chłodne"), gruczolaki dobrze zróżnicowane wychwytują znacznik w stopniu identycznym z resztą gruczołu ("guzki obojętne") lub minimalnie większym ("guzki ciepłe"). Gruczolaki autonomiczne, niezależne od hormonu tyreotropowego (TSH), wychwytują całość podanego radioznacznika ("guzki gorące"). W obrazie scyntygraficznym jako "guzki zimne" (nie gromadzące izotopu), ujawniają się nie tylko nowotwory złośliwe, ale i torbiele. Dlatego w przypadku stwierdzenia "guzka zimnego" przeprowadza się dodatkowo badanie ultrasonograficzne i ewentualnie biopsję cienkoigłową
Niedoczynność tarczycy: pierwotna i wtórna.
Niedoczynność:
- pierwotna:
§ wrodzona (u dzieci),
§ nabyta (u dorosłych);
- wtórna (przysadkowa): zmniejszone wydzielanie TSH (tyreotropina, hormon tropowy tarczycy) w niewydolności przysadki;
- trzeciorzędowa: uwarunkowana niedoborem podwzgórzowego TRF ;
- rzekoma: oporność tkanek docelowych na działanie hormonów tarczycy (brak receptorów).
Wrodzona niedoczynność tarczycy:
- kretynizm sporadyczny:
§ brak, dysplazja lub ektopia gruczołu,
§ defekt syntezy lub wydzielania hormonów tarczycy;
- kretynizm endemiczny:
§ niedobór jodu u matki !!! (na obszarach ubogich w jod)
(ciąża jest okresem zwiększonego zapotrzebowania na jod, ponieważ płód sam wytwarza tyroksynę i trójjodotyroninę, które nie przechodzą przez łożysko).
Nabyta niedoczynność gruczołu tarcz...
war.mar7