Finkelstein Norman - Przedsiębiorstwo Holocaust.pdf - Przedsiębiorstwo holokaust - Finkelstein Norman(1) - vesolootka

„Mam wrażenie, że zamiast uczyć o holokauście, handluje się nim."

Rabin Arnold Jacob Wolf, Uniwersytet

Yale 1

Michael Berenbaum, After Tragedy and Triumph, Cambridge, 1990, s. 45.

Norman G. Finkelstein

PRZEDSIĘBIORSTWO HOLOKAUST

SPIS TREŚCI

Wstęp……………………………………………………

ROZDZIAŁ l

Zbijanie kapitału na holokauście.........................................

ROZDZIAŁ 2

Oszuści, handlarze i historia..........................................…..

ROZDZIAŁ 3

Wyłudzanie do kwadratu ..................................................

Konkluzja...............................................................………..

Posłowie do wydania polskiego ............................................

Goldhagen dla początkujących, czyli Sąsiedzi J. T. Grossa...

PODZIĘKOWANIA

Pomysł napisania tej książki zawdzięczam Colin Robinson z wydawnictwa Verso. Roane Carey nadała moim

rozważaniom kształt spójnego tekstu. Na każdym etapie powstawania tej książki pomocą służyli mi Noam Chomsky

i Shifra Stern. Manuskrypt zrecenzowały Jennifer Loewenstein i Eva Schweitzer. Osobistej pomocy i wsparcia nie

szczędził Rudolph Baldeo. Jestem im wszystkim bardzo wdzięczny.

Strony te poświęcam pamięci moich rodziców. Dedykuję je przeto moim braciom, Richardowi i Henry'emu

oraz mojemu bratankowi Davidowi.

Norman G. Finkelstein

WSTĘP

Międzynarodowy debiut książki Przedsiębiorstwo holokaust (The Holocaust Industry), w czerwcu 2000 r.,

wywołał fale reakcji. W wielu krajach, od Brazylii, Belgii i Holandii po Austrię, Niemcy i Szwajcarię, moja książka

sprowokowała szerokie debaty i znalazła się na czołówkach list bestsellerów. Wszystkie główne brytyjskie

dzienniki i czasopisma poświęciły jej co najmniej całostronicowe recenzje, a francuski „Le Monde" zamieścił na jej

temat komentarz redakcyjny i zajmujące dwie strony omówienia. Poświecono jej też już mnóstwo audycji

radiowych i programów telewizyjnych oraz kilka pełnometrażowych filmów dokumentalnych.

Największe natężenie miały reakcje w Niemczech. W towarzyszącej wydaniu niemieckiego przekładu książki

konferencji prasowej udział wzięło prawie dwustu dziennikarzy, a ponad tysiąc osób (dla prawie pięciuset

dodatkowych nie było już miejsca na sali) uczestniczyło w zorganizowanej w Berlinie dyskusji ze mną. W ciągu

kilku tygodni sprzedano w Niemczech 130 tyś. egzemplarzy książki, zaś po paru miesiącach opublikowano trzy

zbiory opinii na jej temat. 1 Latem 2001 r. przygotowywano jej tłumaczenia na 16 kolejnych języków.

W przeciwieństwie do ogłuszającego hałasu w różnych innych miejscach świata, początkową reakcją w Stanach

Zjednoczonych była ogłuszająca cisza. Czołowe amerykańskie media nabrały wody w usta. 2 Stany Zjednoczone są

bowiem główną siedzibą „przedsiębiorstwa holokaust". Toteż podejrzewam, że z podobną reakcją spotkałaby się w

Szwajcarii publikacja opracowania dowodzącego, że czekolada powoduje raka. Gdy jednak nie dało się już dłużej

ignorować międzynarodowych odgłosów, w kilku wybranych amerykańskich mediach pojawiły się histeryczne

komentarze, które skutecznie pogrzebały książkę. Dwa z nich zasługują na bliższą uwagę.

Dziennik „The New York Times" służy „przedsiębiorstwu holokaust" za główną tubę propagandową. I to on,

przede wszystkim, wypromował takie postacie jak Jerzy Kosiński, Daniel Gol-dhagen czy Elie Wiesel.

Publikowane przez „The New York Times" artykuły na tematy związane z holokaustem ustępują, pod względem

ilości, tylko codziennym prognozom pogody. Na przykład w roku 1999 na jego łamach ukazały się łącznie 273

takie artykuły. Dla porównania, materiałów dotyczących Afryki było 32. 3 W cotygodniowym dodatku „The New

York Times Book Review" zamieszczono 6 sierpnia 2000 r. recenzję mojej książki, zatytułowaną A Tale of Two

Holocausts („Opowieść o dwóch holokaustach"). Napisał ją Omer Bartov, izraelski historyk wojskowości, który

przeistoczył się w eksperta od holokaustu. Wyśmiewając moje spostrzeżenia o żerowaniu na holokauście, Bartov

uznał niniejszą książkę za „nową wersję Protokołów mędrców Syjonu" i obrzucił ją stekiem inwektyw —

„wstrętna", „dziwaczna", „paranoiczna", „odrażająca", „przerażająca", „obraźliwa", „niedojrzała", „samozwańcza",

„arogancka", „głupia", „kołtuńska", „fanatyczna", itp. 4 Po kilku miesiącach Bartov posunął się jeszcze dalej i —

odwracając kota ogonem — zaczął się wypowiadać przeciwko „wydłużającej się liście żerujących na holokauście".

Za główny przykład podał Przedsiębiorstwo holokaust Normana Finkelsteina. 5

Z kolei we wrześniu 2000 r., na łamach pisma „Commentary", jego czołowy redaktor Gabriel Schoenfeld

opublikował miażdżący atak zatytułowany Holocaust Reparations — A Growing Scandal („Odszkodowania za

holokaust — coraz większy skandal"). Odwołując się do spraw poruszonych w rozdziale III tej książki, Schoenfeld

potępił żerujących na holokauście za „nieskrępowane uciekanie się do wszelkich metod, nawet niegodnych i

niestosownych", „zasłanianie się retoryką świętej sprawy" oraz „podsycanie antysemityzmu". I chociaż jego

oskarżenia szły dokładnie w ślad za wysuniętymi w mojej książce, niemniej Schoenfeld oczernił ją i jej autora

posługując się takimi inwektywami, jak „ekstremista", „szaleniec" czy „odszczepieniec". 6 W podobnym tonie

utrzymana była jego kolejna krytyka, zamieszczona również w „Commentary" w styczniu 2001. Natomiast w

artykule napisanym dla „The Wall Street Journal" i opublikowanym 11 kwietnia 2001 r. (The New Holocaust

Profiteers — „Nowi żerujący na holokauście"), Schoenfeld znów zaatakował „żerujących na holokauście" i doszedł

do wniosku, że „jednego z najgroźniejszych zamachów na pamięć dokonują teraz nie negujący holokaust [...] lecz

łowcy spadków z kręgów literackich i prawniczych". I to oskarżenie jest dokładnym powtórzeniem tych, które

wysuwam w Przedsiębiorstwie holokaust. Ale Schoenfeld łaskawie wrzucił mnie do jednego worka z negującymi

holokaust, jako „oczywistego odszczepieńca". Za jednym zamachem opluć i przywłaszczyć sobie ustalenia jakiejś

książki to nie byle jaki wyczyn. Toteż popisy Bartova i Schoenfelda przywodzą mi na myśl słowa mojej matki:

„Nie przypadkiem to właśnie Żydzi wymyślili słowo «hucpa»". Z drugiej zaś strony, nie mogę ukrywać satysfakcji,

że niezaprzeczalnie najwybitniejszy na świecie ekspert od hitlerowskiego holokaustu, Raul Hilberg, wielokrotnie

udzielił publicznego poparcia zawartym w Przedsiębiorstwie holokaust kontrowersyjnym twierdzeniom. 7

Doniosłość badawczych osiągnięć Hilberga i jego prawość wymagają pokory. Stąd może nie przypadkiem Żydzi

wymyślili również słowo „mensch"— „człowiek". 8

Książka ta jest zarówno anatomią „przedsiębiorstwa holokaust", jak też aktem jego oskarżenia. Na kolejnych

stronach będę udowadniał, że „holokaust" jest ideologicznym wyobrażeniem hitlerowskiego holokaustu. 9 I jak

większość ideologii ma niewielki związek z rzeczywistością. Holokaust nie jest bowiem samoistnym zjawiskiem,

lecz raczej wewnętrznie spójną konstrukcją. Jego główne dogmaty służą wspieraniu poważnych interesów

politycznych i klasowych. W istocie, holokaust okazał się niezastąpionym orężem ideologicznym. Posługując się

nim, jedna z największych militarnych potęg świata, która winna jest nagminnego łamania praw człowieka, od-

grywa rolę „ofiary", podobnie jak odnosząca największe sukcesy grupa etniczna w Stanach Zjednoczonych. Z tego,

prawdziwego tylko pozornie, statusu „ofiar" wynikają poważne korzyści, a zwłaszcza niepodleganie krytyce, nawet

tej uzasadnionej. Wypada tu dodać, że ci, których ów immunitet chroni, sami nie ustrzegli się przed moralnym

zepsuciem, tak typowym w tego rodzaju biegu wydarzeń.

Z tego punktu widzenia to nie przypadek, że Elie Wiesel występuje w charakterze oficjalnego rzecznika

holokaustu. Oczywiście, nie osiągnął on tej pozycji dzięki swej działalności humanitarnej czy talentom

literackim. 10 Wiesel odgrywa tę wiodącą rolę przede wszystkim dlatego, że precyzyjnie artykułuje dogmaty ho-

lokaustu, czym wspiera jego żywotne interesy.

Pierwszym bodźcem do napisania tej książki była głośna publikacja Petera Novicka The Holocaust in American

Life, którą zrecenzowałem dla brytyjskiego czasopisma literackiego." Na tych stronach kontynuuję krytyczny

dialog z Novickiem i stąd nie zabraknie tu wielu odniesień do jego książki. Stanowiący raczej zbiór

prowokacyjnych spostrzeżeń niż konsekwentną krytykę, The Holocaust in American Life należy do typowo amery-

kańskiego nurtu literatury demaskatorskiej. Ale też jak większość demaskatorów, Novick koncentruje się tylko na

najbardziej skandalicznych nadużyciach. Momentami zjadliwy i nowatorski, The Holocaust in American Life nie

jest jednak krytyką radykalną. Podstawowe założenia nie zostały zakwestionowane. Pozbawioną tak banałów, jak

herezji, książkę tę zaliczyć należy do kontrowersyjnego skraju głównego nurtu. I jak można było oczekiwać,

doczekała się ona wielu, choć bardzo rozmaitych, wzmianek w amerykańskich mediach.

Główną kategorią analityczną u Novicka jest „pamięć". Wyjątkowo modna ostatnio w zaskorupiałych kręgach

akademickich, „pamięć" stalą się bodaj najbardziej zubożałym pojęciem, o jakim rozprawia się w tych kręgach.

Czyniąc obowiązkowy ukłon w stronę Maurice'a Halbwachsa, Novick stara się pokazać, jak „współczesne

problemy" kształtują „pamięć o holokauście". Dawno, dawno temu kontestujący intelektualiści posługiwali się

mocnymi kategoriami politycznymi w rodzaju „władza" czy „interesy" z jednej strony,

a „ideologia" z drugiej. Dziś' wszystko co pozostało to łagodny, odpolityczniony język „troski" i „pamięci". Ale

mimo to, dzięki przytaczanym przez Novicka dowodom, widzimy, że pamięć o holokauście jest zwartą konstrukcją

ideologiczną, rządzącą się nienaruszalnymi prawami. Chociaż, według Novicka, pamięć o holokauście ma charakter

wybiórczy, to jednak jest ona „przeważnie" arbitralna. Novick twierdzi, że wybór nie jest dokonywany w oparciu o

„rachunek zysków i strat", lecz raczej „bez zbytniego zastanawiania się nad... konsekwencjami". 12 Dowody sugerują

coś wręcz przeciwnego.

Moje początkowe zainteresowanie hitlerowskim holokaustem miało podłoże osobiste. Moi rodzice przeszli

przez warszawskie getto i obozy koncentracyjne. Oprócz nich, wszyscy członkowie obu rodzin zostali

zamordowani przez hitlerowców. Moje najwcześniejsze wspomnienia, że tak to nazwę, o hitlerowskim holokauście

to — gdy wracałem do domu ze szkoły — obraz matki wpatrzonej w telewizyjną relację procesu Adolfa Eichmanna

(1961).

Ale choć rodzice zostali uwolnieni z obozów zaledwie szesnaście lat przed tym procesem, jakaś bezkresna

otchłań zawsze, przynajmniej w mojej świadomości, oddzielała ich, takich jakich ich znałem, od tamtego czasu.

Fotografie rodziny mojej matki wisiały na ścianie w salonie. (Z rodziny mojego ojca nikt nie przeżył wojny.)

Nigdy jakoś nie mogłem pojąć mojego pokrewieństwa z nimi, a tym bardziej wyobrazić sobie tego, co się stało. To

były dla mnie siostry mojej matki, jej bracia i rodzice, a nie moje ciotki, wujowie czy dziadkowie. Pamiętam, jak w

dzieciństwie czytałem The Wall Johna Herseya i Mila 18 Leona Urisa, fabularne opowieści z warszawskiego getta.

(Wciąż pamiętam, że matka tak się zaczytała w The Wall, iż nie zdążyła wysiąść na jej przystanku metra w drodze

do pracy.) Choć bardzo się starałem, to jakoś nigdy, nawet przez chwilę, nie zdołałem wyobrazić sobie moich

rodziców, takich zwyczajnych, w tamtej przeszłości. I szczerze mówiąc, do tej pory nie potrafię.

O wiele istotniejsze jest jednak to, że z wyjątkiem tych wspomnień nie pamiętam, by hitlerowski holokaust

kiedykolwiek zakłócał moje dzieciństwo. Działo się tak głównie dlatego, że nikogo, poza moją rodziną,

najwyraźniej nie obchodziło to, co się stało. W kręgu moich przyjaciół z dzieciństwa dużo się czytało i zażarcie

dyskutowało o wydarzeniach dnia. I naprawdę nie przypominam sobie, żeby ktokolwiek z moich przyjaciół lub ich

rodziców zadał choćby jedno pytanie o przejścia mojej matki i ojca. To nie było pełne szacunku milczenie. To była

zwykła obojętność. W tym świetle — czyż nie należy sceptycznie odnosić się do potoków boleści, wylewanych w

późniejszych dekadach, już po zainstalowaniu się „przedsiębiorstwa holokaust" na dobre?

Czasem myślę, że amerykańscy Żydzi byli gorsi „odkrywając" holokaust niż zapominając o nim. To prawda, moi

rodzice rozpamiętywali w samotności; ich cierpienia nie zostały publicznie zatwierdzone. Ale czy nie było to lepsze

niż obecna, beznadziejnie głupia eksploatacja żydowskiego męczeństwa?

Zanim jeszcze hitlerowskie ludobójstwo stało się holokaustem, opublikowano na ten temat zaledwie kilka prac

naukowych, jak Raula Hilberga The Destruction of the European Jews, oraz wspomnień, jak Viktora Frankla Man's

Search for Meaning czy Elli Lingens-Reiner Prisoners of Fear. Ale ten niewielki zbiór wartościowych pozycji jest

lepszy niż rzędy śmiecia wypełniającego teraz biblioteki i księgarnie.

Moi rodzice, choć aż do śmierci codziennie od nowa przeżywali tamtą przeszłość, pod koniec życia zupełnie

stracili zainteresowanie publicznym spektaklem pod tytułem „Holokaust". Jednym z najlepszych przyjaciół ojca był

jego współwięzień z Auschwitz, nieprzejednany, jak mogłoby się wydawać, lewicowy idealista, który dla zasady

odmówił po wojnie przyjęcia odszkodowania od Niemiec. Został w końcu dyrektorem izraelskiego muzeum

holokaustu Yad Vashem. Mój ojciec, choć niechętnie i z nieukrywanym rozczarowaniem, przyznał jednak

ostatecznie, że nawet ten człowiek sprzedał się „przedsiębiorstwu holokaust", prze-farbowując swoje przekonania

w zamian za władzę i korzyści. Wraz z przybieraniem coraz bardziej absurdalnych form przez hołdy dla

holokaustu, moja matka lubiła cytować, z oczywistą ironią, słowa Henry'ego Forda: „Historia to banialuki".

Opowieści „ocalałych z holokaustu" — obowiązkowo więźniów obozów koncentracyjnych i bohaterów ruchu

oporu — stanowiły szczególne źródło ironicznych żartów w naszym domu. Już dawno temu John Stuart Mill

odkrył, że prawdy, które nie podlegają ustawicznemu kwestionowaniu, w końcu „przestają być prawdą, gdy sieje

wyolbrzymi do rozmiarów kłamstwa".

Moi rodzice często zastanawiali się, dlaczego tak się oburzam na fałszowanie i eksploatowanie hitlerowskiego

ludobójstwa. Najoczywistszą tego przyczyną jest dla mnie fakt, że holokaust wykorzystano dla usprawiedliwiania

zbrodniczej polityki Izraela i okazywanego jej przez Stany Zjednoczone poparcia.

Mam też osobisty powód. Zależy mi bowiem na pamięci o prześladowaniach mojej rodziny. A obecna

kampania „przedsiębiorstwa holokaust", obliczona na wyłudzenie pieniędzy od Europy w imieniu „potrzebujących

ofiar holokaustu", sprowadziła moralny wymiar ich męczeństwa do rozmiarów kasyna w Monte Carlo. Poza tym

jestem również przekonany, że trzeba walczyć o prawdę historyczną i chronić ją. Na końcowych stronicach tej

książki stwierdzę więc, że studiując hitlerowski holokaust możemy się wiele nauczyć nie tylko o „Niemcach" lub

„gojach", ale także o nas samych. Jednak żeby to osiągnąć, należy zredukować jego wymiar fizyczny na rzecz

wymiaru moralnego. Zbyt wiele środków publicznych i prywatnych zainwestowanych zostało w upamiętnianie

hitlerowskiego holokaustu. Rezultat jest przeważnie bezwartościowy, bo nie stanowi hołdu wobec żydowskich cier-

pień, lecz jest jedynie wywyższaniem Żydów. Już dawno powinniśmy otworzyć serca na cierpienia reszty ludzkości.

Tego przede wszystkim uczyła mnie moja matka. Ani razu nie słyszałem, żeby powiedziała: „nie porównuj". Ona

zawsze porównywała. Oczywiście, trzeba dokonywać rozróżnień historycznych. Ale dokonywanie rozróżnień

moralnych między „naszym" a „ich" cierpieniem samo w sobie stanowi moralną trawestację. Jak humanistycznie

zauważył Platon, „nie można porównywać dwojga nieszczęśliwych ludzi i mówić, że jeden jest szczęśliwszy od

drugiego". Wobec cierpień amerykańskich Murzynów, Wietnamczyków i Palestyńczyków credo mojej matki

brzmiało zawsze: Wszyscy jesteśmy ofiarami holokaustu.

Norman G. Finkelstein kwiecień 2000, Nowy Jork

Przypisy :

1 Ernst Piper (red.), Gibt es wirklich eine Holocaust-industrie?, Monachium 2001, Petra Steinberger (red.), Die

Finkelstein-Debatte, Monachium 2001, Rolf Surmann (red.), Dos Finkelstein-Alibi, Kolonia 2001.

2 Zob. Christopher Hitchens, Dead Souls, „The Nation", 18-25 września 2000.

Według indeksu Lexis-Nexis za rok 1999, ponad 25 proc. artykułów napisanych przez korespondenta „The New

York Timesa" w Niemczech, Rogera Co-hena, dotyczyło tematów związanych z holokaustem. „Słuchając

programów niemieckiego radia Deutsche Welle dowiaduję się o zupełnie innych Niemczech niż czytając «The New

York Times»", kwaśno zauważył Raul Hilberg. („Berliner Zeitung", 4 września 2000). Warto przypomnieć, że ten

sam „New York Times" niemal zupełnie ignorował w czasie wojny doniesienia o hitlerowskiej eksterminacji Żydów

(zob. Deborah Lipstadt, Beyond Relief, Nowy Jork 1993).

Nawet autor Mein Kampf wypadł znacznie lepiej w książkowych recenzjach „The New York Times". Wprawdzie

dziennik skrytykował Hitlera za antysemityzm, ale omawiając Mein Kampf nie szczędził pochwał temu

„niezwykłemu człowiekowi" za „zjednoczenie Niemców, wykorzenienie komunizmu, szkolenie młodzieży,

stworzenie spartańskiego państwa opartego na duchu patriotyzmu, ograniczanie władzy parlamentarnej, tak nie

pasującej do niemieckiego charakteru, ochron? prawa własności prywatnej" (James W. Gerard, Hitler As Hę

Etplains Himself, „The New York Times Book Review". 15 października 1933

Omer Bartov- Did Punch Cards F ud the Holocaust?, „Newsday", 25 marca 2001.

6 „Holocaust Reparations: Gabriel Schoenfeld and Critics" (styczeń 2001).

Zob. wywiady z Hilbergiem zebrane na stronie internetowej: www.normanfinkelstein.com pod odsyłaczem

„The Holocaust Industry".

Powyższa cześć Wstępu została napisana dla paperbackowej wersji tej książki, której wydanie w języku angielskim

zaplanowano na wrzesień 2001 r. Dalsza cześć Wstępu pochodzi z pierwszego wydania książki,

z czerwca 2000 r.

9 W książce tej termin „hitlerowski holokaust" odnosi się do wydarzeń historycznych, natomiast termin „holokaust"

oznacza jego ideologiczne wyobrażenie.

10 Skandaliczne przykłady usprawiedliwiania Izraela przez E. Wiesela opisują w: Norman G. Finkelstein i Ruth

Bettina Birn, A Nation on Trial: The Goldhagen Thesis and Historical Truth, Nowy Jork 1998, s. 91 przyp. 83, s.

96, przyp. 90. Inne wzmianki o Wieselu są równie negatywne. W swych nowych wspomnieniach And the Sea Is

Never Full, Nowy Jork 1999, Wiesel przedstawia zupełnie nieprawdopodobne wyjaśnienie swego milczenia wobec

cierpień Palestyńczyków: „Mimo silnych nacisków, odmówiłem zajęcia publicznie stanowiska w kwestii konfliktu

izraelsko-arabskiego" (s. 125). Krytyk literacki Irving Howe, autor bardzo szczegółowego studium literatury

holokaustu, rozprawił się z obszernym dorobkiem Wiesela w zaledwie jednym akapicie, zawierającym mdłą

pochwałę, że „Pierwsza książka Elie Wiesela Night napisana jest prosto i bez retorycznych zapędów." Krytyk

literacki Alfred Kazin potwierdza, że „od czasu Nocy Wiesel nie napisał nic wartego przeczytania. Elie jest teraz

wyłącznie aktorem. Sam określił się mianem zbolałego wykładowcy." (Irving Howe, Writing and the Holocaust, w:

„New Republic", 27 października 1986; Alfred Kazin, A Lifetime Burning in Every Moment, Nowy Jork 1996, s.

179).

11 Nowy Jork 1999. Norman Finkelstein, Uses of the Holocaust, „London Review of Books", 6 stycznia 2000

Peter Novick, The Holocaust..., s. 3-6.

13 Raul Hilberg, The Destruction of the European Jews, Nowy Jork 1961; Viktor Frankl, Man's Search for Meaning,

Nowy Jork 1959; Ella Lingens--Remer, Prisoners of Fear, Londyn 1948.

Finkelstein Norman - Przedsiębiorstwo Holocaust.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: