MacLean - HMS Ulisses.pdf - Alistair MacLean - gosiadabrowska

Alistair MacLean

HMS ULISSES

PrzełoŜył

Leonid Teliga

Rozdział I

Preludium: Niedziela po południu

Powoli, z rozmysłem Starr zdusił niedopałek papierosa. Kapitanowi 1 Vallery'emu wydało

się, Ŝe gest ten zawierał w sobie dziwny posmak ostatecznej decyzji. Wiedział, co nastąpi, i

pomimo tępego bólu głowy, jaki nie opuszczał go przez ostatnie dni, tylko przez moment uczuł

gorycz klęski. Lecz trwało to tylko chwilę. Był porządnie zmęczony - zbyt zmęczony, aby się

przejąć.

- Przykro mi, panowie, naprawdę przykro. - Starr uśmiechnął się lekko. - Nie z powodu

rozkazów. Mogę was zapewnić, Ŝe decyzja Admiralicji (jestem o tym osobiście przekonany)

jest w obecnej sytuacji jedynie słuszna i uzasadniona. Lecz Ŝałuję, Ŝe... no..., Ŝe nie potraficie

pojąć naszego punktu widzenia.

Przerwał. Wyciągnąwszy platynową papierośnicę, częstował czterech oficerów

siedzących wraz z nim przy okrągłym stole w salonie kontradmirała. W odpowiedzi na cztery

odmowne, milczące potrząśnięcia głową uśmiechnął się ponownie. Starannie wybrał papierosa

i wsunął papierośnicę do wewnętrznej kieszeni szarej dwurzędowej marynarki. Poprawił się w

krześle. Uśmiech zniknął. Nietrudno było sobie wyobrazić na cywilnym garniturze złote oznaki

i galony wiceadmirała Vincenta Starra, zastępcy szefa operacyjnego floty.

- Gdy dziś rano odlatywałem z Londynu - mówił spokojnie - byłem niezadowolony.

Bardzo niezadowolony. Jestem bardzo zajęty. Myślałem, Ŝe Pierwszy Lord Admiralicji

marnuje zarówno mój, jak i swój czas. Gdy wrócę, będę musiał go za to przeprosić. Sir

Humphrey miał rację. Jak zwykle zresztą...

ZniŜył glos do szeptu; w pełnej napięcia ciszy zgrzytnęło kółko zapalniczki. Pochylił się

do przodu, oparł o stół i mówił dalej cichym głosem:

- Bądźmy zupełnie szczerzy, panowie. Spodziewałem się, miałem prawo się spodziewać

całkowitego poparcia z waszej strony i pełnej współpracy przy jak najspieszniejszym

załatwieniu tej nieprzyjemnej sprawy. Nieprzyjemna sprawa? - Uśmiechnął się kwaśno. -

Dobieranie słów nic nie pomoŜe. Bunt, panowie, to jest ogólnie przyjęte określenie na takie

wypadki. Gardłowa sprawa, o tym chyba nie muszę przypominać. A tymczasem co zastałem? -

Powiódł wzrokiem wokół stołu. - Oficerowie floty Jego Królewskiej Mości, łącznie z dowódcą

okrętu flagowego, jeśli nie popierają, to sympatyzują z buntem załogi maszynowej!

Przesadza! - pomyślał z trudem Vallery. - Prowokuje.

W słowach i tonie brzmiało pytanie, wyzwanie do odpowiedzi.

Repliki nie było. Oficerowie siedzieli nachmurzeni. Cztery indywidualności; czterech

męŜczyzn - zupełnie róŜnych, a mimo to w tej chwili zadziwiająco do siebie podobnych: twarze

powaŜne i nieruchome, poorane głębokimi zmarszczkami, oczy spokojne, zmruŜone, tak

bardzo postarzałe.

- Nie zdołałem was przekonać, panowie? - kontynuował. - UwaŜacie, Ŝe dobór moich

słów jest nieco... hm... nieprzyjemny? - Odchylił się do tyłu. - Hm... bunt. - Smakował to słowo,

zacisnął wargi, znów spojrzał wokół. - Nie, to nie brzmi przyjemnie, prawda, panowie?

Prawdopodobnie znów znaleźlibyście inną nazwę. - Potrząsnął głową, pochylił się, palcami

wygładził słuŜbową depeszę.

- „Powróciliśmy po uderzeniu na Lofoty - czytał. - 15.45 - minięto zaporę; 16.10 -

odstawiono maszynę 2 ; 16.30 - z barki z zapasami i Ŝywnością przy burcie wyznaczono

mieszany oddział marynarzy i palaczy do wyładunku beczek na smary; 16.50 - zameldowano

kapitanowi, Ŝe palacze odmówili wykonania rozkazu starszego bosmana Hartleya, potem w

1 Tytuł kapitana uŜywany jest tu w znaczeniu dowódcy okrętu, gdyŜ Vallery posiadał stopień wojskowy

komandora (przyp. tłum.)

2 Odstawić maszynę – zawiadomić załogę maszynową, Ŝe praca na dłuŜszy czas skończona (przyp. tłum.)

kolejności - szefa palaczy Hendry'ego, porucznika inŜyniera Griersona i komandora inŜyniera.

Podejrzewa się, Ŝe prowodyrami są palacze: Riley i Petersen; 17.05 - nie wykonano rozkazu

kapitana; 17.15 - profos i podoficer inspekcyjny zniewaŜeni czynnie podczas pełnienia

obowiązków słuŜbowych". - Podniósł wzrok. - Jakich obowiązków? Czy podczas próby

aresztowania prowodyrów?

Vallery przytaknął w milczeniu.

- „17.15 - widocznie przez sympatię dla buntowników oddział marynarzy przerwał pracę,

obyło się bez rękoczynów; 17.25... 17.25 - kapitan przez głośnik ostrzegał przed

konsekwencjami, rozkazał powrócić do pracy. Rozkaz nie został wykonany; 17.30 - depesza do

dowódcy eskadry na «Duke of Cumberland» z prośbą o pomoc".

Starr znów podniósł głowę, chłodno spojrzał na Vallery'ego.

- Dlaczego właśnie depesza do admirała? Z pewnością własna piechota morska...

- To był mój rozkaz - przerwał krótko Tyndall. - Rzucić własną piechotę morską

przeciwko ludziom, z którymi pływali przez dwa i pół roku? NiemoŜliwe! Na tym okręcie nie

ma antypatii między marynarzami i Ŝołnierzami, admirale Starr. Zbyt wiele przeŜyli wspólnie...

Zresztą - dodał sucho - całkiem moŜliwe, Ŝe piechota morska takŜe odmówiłaby wykonania

rozkazu. Proszę nie zapominać, Ŝe jeśli uŜylibyśmy naszych ludzi do stłumienia tego... no...

buntu, „Ulisses" skończyłby swoją karierę jako jednostka bojowa.

Starr patrzył na niego uparcie, wreszcie opuścił wzrok na depeszę.

- „18.30 - oddział piechoty morskiej przybywa z «Cumberlanda» i wchodzi na

«Ulissesa», nie napotykając sprzeciwu. Próbuje aresztować sześciu czy ośmiu prowodyrów,

palacze i marynarze stawiają gwałtowny opór; wywiązuje się zacięta walka na rufie, w mesie

palaczy i pomieszczeniach mechaników; walka trwa do godziny 19.00; nie uŜywano broni

palnej, lecz jest dwóch zabitych, sześciu cięŜko i trzydziestu pięciu do czterdziestu lekko

rannych". - Starr skończył czytać. Gwałtownym ruchem zgniótł meldunek. - Wiecie, panowie,

zaczynam wierzyć, Ŝe macie rację... - jego głos był pełen ironii. - Bunt! Trudno to nazwać

buntem. Pięćdziesięciu rannych i zabici. Bitwa to bardziej odpowiednie określenie.

Słowa i uszczypliwy ton admirała nie wywołały reakcji. Czterej oficerowie siedzieli bez

ruchu, nie kryjąc swej obojętności.

Twarz admirała Starra zlodowaciała.

- Obawiam się, Ŝe nie potraficie obiektywnie spojrzeć na sprawy, panowie. Byliście tu

przez dłuŜszy czas, a taka izolacja zniekształca perspektywę. Czy muszę wyŜszym oficerom

przypominać, Ŝe podczas wojny osobiste uczucia, przeŜycia i cierpienia nie mogą być brane

pod uwagę? Liczą się jedynie flota i ojczyzna. - Delikatnie uderzył w stół; gest był rozkazujący

w swoim hamowanym zniecierpliwieniu. - Mój BoŜe, panowie - wykrztusił - waŜą się losy

świata, a wy w egoistyczny, niewybaczalny sposób dajecie się pochłaniać własnym niewaŜnym

sprawom! Macie czelność powiększać niebezpieczeństwo!

Komandor Turner uśmiechnął się ironicznie.

Piękna mowa, chłopcze, naprawdę piękna, chociaŜ przypomina wiktoriański

melodramat. Gierka z zaciskaniem zębów z pewnością była niepotrzebna. Jaka szkoda, Ŝe nie

przemawiasz w parlamencie. Zyskałbyś uznanie w ławach rządowych. - A później z niejakim

zdumieniem pomyślał: - A jeŜeli on jest naprawdę szczery?

- Przywódcy będą ujęci i ukarani, surowo ukarani. - Teraz głos brzmiał cierpkim,

kąśliwym akcentem. - Tymczasem Czternasta Eskadra Lotniskowców ma spotkanie w

Cieśninie Duńskiej w środę o godzinie dziesiątej trzydzieści zamiast we wtorek; wysłaliśmy

radiogram do hallfaksu, aby opóźnić wyjście konwoju. Jutro o godzinie szóstej rano wyruszacie

na morze. - Spojrzał na kontradmirała Tyndalla. - Proszę wydać rozkaz wszystkim okrętom,

admirale!

Tyndall, którego w całej flocie znano pod przezwiskiem „Farmer Giles", nie

odpowiedział. Jego grubo ciosana twarz, zwykłe pogodna i ruchliwa, wyraŜała zawziętość,

spojrzenie spod cięŜkich powiek spoczęło z niepokojem na kapitanie Vallerym. Admirał

zastanawiał się, jakie męki przeŜywa w tej chwili ten uprzejmy, wraŜliwy człowiek. Lecz

wynędzniała od trudów twarz Vallery'ego nie mu nie zdradziła. Wszystko kryło się za delikatną

maską opanowania.

- To chyba wszystko, co moŜna na ten temat powiedzieć, proszę panów - ciągnął Starr. -

Nie będę udawał, Ŝe macie przed sobą łatwy rejs. Sami dobrze wiecie, jaki los spotkał trzy

ostatnie duŜe konwoje: PQ 17, FR 71 i 74, Nie znaleźliśmy jeszcze sposobu na akustyczne

torpedy i sterowane bomby. Poza tym nasz wywiad w Bremie i Kolonii (co zresztą potwierdziły

ostatnie wypadki na Atlantyku) melduje, Ŝe najnowszą taktyką łodzi podwodnych jest

atakowanie w pierwszej kolejności eskorty... MoŜe uratuje was pogoda...

Ty stary, mściwy diable - pomyślał bez gniewu Tyndall. - Niech cię szlag trafi! Mów

dalej, uŜywaj sobie.

- Przypuśćmy, Ŝe choć będzie to wyglądało jak w wiktoriańskim melodramacie, damy

„Ulissesowi" szansę odkupienia popełnionych win... - Starr odczekał niecierpliwie, aŜ Turner

opanuje nagły atak kaszlu. - A potem, panowie, na Śródziemne. Ale najpierw FR 77 popłynie

do Murmańska... bez względu na przeszkody... - Wściekłość przebijała spod cienkiej warstewki

uprzejmości. Przy ostatnim słowie głos Starra załamał się i zapiszczał. - „Ulisses" musi

zapamiętać, Ŝe dowództwo floty w Ŝadnym wypadku nie będzie tolerować niewykonania

rozkazów, zaniedbywania słuŜby, zorganizowanej rewolty i buntu!

- Bzdury!

Starr szarpnął się w fotelu, zacisnął dłonie na poręczach. Powiódł wokół wzrokiem i

zatrzymał spojrzenie na komandorze lekarzu Brooksie; jego niezwykle Ŝywe niebieskie oczy

dziwnie wrogo błyszczały w tej chwili spod wspaniałej siwej grzywy.

Tyndall, patrząc na te pełne złości oczy, dostrzegł jednocześnie, jak krew napływa do

twarzy Brooksa, i westchnął cicho. Zbyt dobrze wiedział, co to znaczy. „Starego Sokratesa"

zaraz rozsadzi irlandzki temperament.

Kontradmirał Tyndall chciał się odezwać, lecz pod wpływem gwałtownego gestu Starra

opadł na fotel.

- Co pan powiedział, komandorze? - głos admirała brzmiał miękko, bezdźwięcznie.

- Bzdury! - z naciskiem powtórzył Brooks. - Nonsens, powiedziałem. Chciał pan

szczerości. Dobrze, będę szczery. Zaniedbywanie słuŜby, zorganizowana rewolta i bunt.

Akurat! Przypuszczam jednak, Ŝe musiał pan znaleźć dla tego jakieś określenie, coś dobrze

mieszczącego się w granicach pańskiego doświadczenia. Bóg jeden wie, za pomocą jakich

dziwnych skojarzeń, dzięki jakiej ekwilibrystyce myślowej potrafi pan postawić znak równania

między wczorajszymi zajściami na pokładzie „Ulissesa" a tak dobrze panu znanymi

sformułowaniami kodeksu.

Brooks przerwał. W chwili milczenia wszyscy usłyszeli cienkie zawodzenie

bosmańskiego gwizdka. Prawdopodobnie przepływał obok jakiś okręt.

- Niech mi pan powie, admirale - mówił dalej doktor - czy złego ducha szaleństwa mamy

wyganiać za pomocą chłosty? To dość stary zwyczaj średniowieczny. Czy moŜe przez

pławienie? Pamięta pan świnie Gaderena w Biblii? A moŜe uwaŜa pan, Ŝe dwa lub trzy

miesiące zamknięcia w lochu są najlepszym lekarstwem na gruźlicę?

- Brooks, na miłość boską, o czym pan mówi? - ze złością spytał Starr. - Świnie

Gaderena, gruźlica! Co pan chce przez to powiedzieć? Proszę się wytłumaczyć! - Niecierpliwie

zabębnił palcami po stole, wysoko uniósł brwi. - Mam nadzieję, komandorze Brooks, Ŝe pan

uzasadni swoje zuchwalstwo, wytłumaczy te impertynencje...

- Jestem przekonany, Ŝe komandor Brooks nie miał zamiaru nikomu ubliŜyć, panie

admirale - po raz pierwszy odezwał się kapitan Vallery.

- Chciał tylko wyrazić...

- Przepraszam, kapitanie Vallery - przerwał mu Starr. - Sam potrafię wydać o tym sąd.

Tak mi się przynajmniej zdaje. - Uśmiechnął się cierpko. - No, proszę, komandorze Brooks.

Lekarz spojrzał nań uwaŜnie, z zastanowieniem.

- Usprawiedliwiać się? - uśmiechnął się ze zmęczeniem. - Nie, panie admirale, tego nie

potrafię. - Starr poczerwieniał lekko, słysząc ton tej wypowiedzi. - Lecz postaram się

wytłumaczyć moje stanowisko - kontynuował Brooks. - To moŜe przynieść korzyść.

Umilkł. Wsparł łokcie na stole. Przez chwilę charakterystycznym ruchem gładził bujną

czuprynę. Nagle podniósł głowę i spytał:

- Panie admirale, kiedy pan był ostatni raz na morzu?

- Ostatni raz na morzu? - Starr nachmurzył się. - CóŜ to pana, u diaska, obchodzi? Co to

ma wspólnego z omawianą sprawą?

- O, bardzo duŜo wspólnego - stwierdził Brooks. - Czy będzie pan uprzejmy

odpowiedzieć na moje pytanie?

- Chyba wie pan i bez tego - odpowiedział spokojnie Starr. - Od początku wojny siedzę w

Londynie w Głównym Dowództwie Marynarki Wojennej. O co właściwie chodzi?

- O nic. Pańska prawość i odwaga nie mogą być kwestionowane. Wszyscy o tym dobrze

wiemy. Po prostu chciałem skonstatować fakt.

- Brooks pochylił się do przodu. - Jestem lekarzem marynarki, admirale Starr. Jestem

lekarzem od przeszło trzydziestu lat. - Uśmiechnął się ledwie widocznie. - Bardzo moŜliwe, Ŝe

marny ze mnie doktor, nie dotrzymuję kroku najnowszym osiągnięciom medycyny, tak jak

powinienem... Ze spokojnym sumieniem mogę jednak stwierdzić, Ŝe dość zgłębiłem ludzką

naturę. Nie czas w tej chwili na skromność. Wiem, jak kształtują się myśli, jak oddziałują na

siebie wzajemnie ciało i duch. „Izolacja zniekształca perspektywę" - to pańskie słowa,

admirale. Izolacja oznacza odcięcie, oderwanie od świata. Pański wniosek był częściowo

słuszny. Lecz istnieje więcej światów niŜ jeden i w tym tkwi sedno. Morza północne, Arktyka,

trasa wiecznej nocy do Rosji - to wszystko jest inny świat, całkowicie odmienny od pańskiego.

To świat, o którym pan nie moŜe mieć pojęcia. W istocie jest pan całkowicie odizolowany od

naszego świata. Starr nachmurzył się. Odchrząknął, jak gdyby miał zamiar przemówić, lecz

Brooks nie dopuścił go do słowa.

- Jest to coś wyjątkowego, co nie ma precedensu w historii wojen. Rosyjskie konwoje są

czymś zupełnie nowym, absolutnie nie spotykanym w historii ludzkości.

Urwał. Przez grube szkło iluminatora patrzył na mokry śnieg, siekący szarą wodę i

ciemnobrunatne wzgórza otaczające redę w Scapa. Nikt nie przerwał milczenia. Naczelny

chirurg nie skończył jeszcze. Człowiek zmęczony musi mieć czas, by zebrać myśli.

- Ludzkość oczywiście moŜe się przystosować do kaŜdych warunków. - Brooks mówił

cicho, jak gdyby do siebie. - Przez całe wieki przystosowywała się zarówno biologicznie, jak i

fizycznie, aby nie zginąć. Lecz to wymaga czasu, bardzo duŜo czasu. Nie moŜna Ŝądać, Ŝeby

przemiany wymagające dwudziestu wieków skrócić do paru lat. Tego nie wytrzyma ani mózg,

ani ciało. Niewątpliwie, moŜna próbować. Dzięki wyjątkowej pręŜności i wytrzymałości

człowiek moŜe to znieść przez krótki okres. Lecz bardzo szybko osiąga granicę, maksymalną

moŜliwość adaptacji. Pchnijcie człowieka poza tę granicę, a za nic nie moŜna ręczyć.

Specjalnie powiedziałem „za nic", poniewaŜ nie wiemy jeszcze, jak będzie wyglądać

załamanie, ale ono nastąpić musi. MoŜe być fizyczne, umysłowe, duchowe, sam nie wiem

jakie. Lecz jednego jestem pewien, admirale Starr, załoga „Ulissesa" została zmuszona do

przekroczenia owej granicy.

- Bardzo to ciekawe, komandorze - cierpko stwierdził admirał. - Naprawdę bardzo

ciekawe... bardzo pouczające. Niestety, pańska teoria, a jest to tylko teoria, nie moŜe być

uwzględniona.

Brooks wpatrywał się w niego.

- Nawet nie moŜe być tematem dyskusji. To są bzdury, doktorze. Pańskie przesłanki są z

gruntu błędne. - Admirał pochylił się do przodu. Ruchem ręki podkreślał słowa. - Ta przepaść,

MacLean - HMS Ulisses.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: