Arakel z Tebryzu - Księga dziejów.pdf - _ Teksty źródłowe - andrzejjj.55

ARAKEL Z TEBRYZU

KSIĘ GA DZIEJÓW

PRZEDSŁOWIE

Opowieść o wydarzeniach i nieszczęściach, jakie ostatnimi cza-

sy spadły na ziemię Armenii za przyczyną króla, którego imię

jest szach Abbas, i jego ludu, Persów. A także o tym, jak przy-

ćmiła się chwała świętego stolca w Eczmiadzynie i jego katoli-

kosów. A także o upadku obyczajów i wiary chrześcijańskiej.

Znajdziesz tu oprócz tego także i inne wiadomości historyczne

podzielone na rozdziały wedle ich czasu, dowiesz się o wydarze-

niach w różnych miastach i gawarach za rządów rozmaitych

królów, książąt i katolikosów.

A jeszcze wiedzieć należy, że chcąc sprostać koniecznym wy-

maganiom, należałoby w tej opowieści wyjść od chronologii,

a następnie, wedle obyczaju historyków, na podwalinie jej

wznieść gmach historii. Ale ponieważ lud nasz za sprawą gra-

bieżców, gwałtowników i poborców podatków rozpierzchł się

i rozproszył po świecie, umęczony i spętany, i ściśniony, jak

powiada Psalmista, nędzą i żelazem 1 , ponieważ każdy z trud-

nością zdobywał swój pokarm codzienny, nie znaleźliśmy czło-

wieka uczonego, co by był zarazem biegły i w historii,

i w chronologii. Wszelako szukaliśmy, wiele dokładając stara-

nia, a tam, gdzieśmy się doszukali, obok opisu zdarzenia kła-

dliśmy i datę, tam zaś, gdzie znaleźć się nie udało, daliśmy opis

bez daty. Nie miej więc nam tego za złe, ale przyjmij tę pracę

i wspomnij w modłach swoich tych, co nad nią ślęczeli.

ROZDZIAŁ I

O cierpieniach katolikosów za przyczyną podatków, których płacenia

domagali się od nich gwałtownicy

Tak więc ostatnimi czasy osłabły ludy wyznające wiarę chrześ-

cijańską, okrzepły ludy wyznające religię mahometańską: na

wschodzie więc Persowie, na zachodzie Osmanowie, którzy

w roku 902 według ormiańskiej rachuby lat (1453) l odebrali

Romejczykom przesławne miasto Konstantynopol.

Po zdobyciu Konstantynopola Osmanowie jeszcze bardziej się

rozmnożyli i okrzepli, ich władza rozprzestrzeniając się na

wschód sięgnęła Tebryzu, paszowie osmańscy zasiadali już

w Tebryzie, w Erywaniu i w Gandży, w Szamasze i w Damur

Gapu 2 — podporządkowali oni sobie wszystką ziemię aż po

Chudafrin. Zajęli także Gruzję i kazali jej płacić daninę. Owy-

mi czasy katolikosem na świętym stolcu eczmiadzyńskim był

władyka Arakel 3 z tejże wioski Eczmiadzyn, mąż cnotliwy

i wiele poszczący, skromny i świętobliwy we wszystkim —

w uczynkach, w mowie i w stroju, kierujący patriarchatem aż

po kres swoich dni, aż go Pan powołał do siebie.

Po nim katolikosem świętego Eczmiadzynu został władyka

Dawid 4 , on również urodzony był w osadzie Eczmiadzyn. Wy-

święcony na katolikosa sprawował rządy przez lat kilka według

wymagań czasu i według swoich możliwości; ale jeszcze za ży-

cia, wciąż będąc katolikosem, wyświęcił na katolikosa innego

kapłana imieniem Melchizedech 5 , pochodzącego z gawaru Gar-

ni, z wioski, która zwie się Achdżucwank 6 . Wyświęcił go w na-

dziei, że będzie w nim miał pomocnika, ten jednak, jak tego

dowodzą późniejsze wydarzenia, wrogiem stał się mu i zawadą.

Powiadają, że dwie były przyczyny, dla których katolikos Da-

wid wyświęcił Melchizedecha na katolikosa. Jedni mówią, że

wyświęcił go, by ten stał się jego pomocnikiem i współtowa-

rzyszem, albowiem podatki obcoplemieńców zwaliły się na

ROZDZIAŁ II

O przybyciu wardapeta Syrapiona do świętego Eczmiadzynu i o tym, jak

został on katolikosem

Choć, jak już powiedziałem, dwóch nastało katolikosów po to,

by ulżyć obciążeniom Eczmiadzynu, to jednak oni tylko jeszcze

je zwiększyli, do tej pory bowiem był jeden katolikos — jeden

marnotrawca, teraz zaś nastało dwóch katolikosów — dwóch

marnotrawców. I tak oto, czy to za sprawą ich utracjuszostwa,

czy ówczesnych obciążeń podatkowych, czy też z innego jesz-

cze powodu, dość że długi świętego stolca eczmiadzyńskiego

zwiększyły się, wzrosty i pomnożyły i, jak powiadają, osiągnęły

pięćdziesiąt tysięcy guruszy, katolikosowie zaś nie byli w stanie

ich spłacić. A kiedy, bywało, przychodzili wierzyciele i doma-

gali się zwrotu pieniędzy, które pożyczyli, a także kiedy przy-

chodzili poborcy podatków królewskich i książęcych, by ściąg-

nąć państwowy podatek pogłówny, katolikosowie w biedzie

swojej nie mieli z czego zapłacić. Toteż nieustannie ratować się

musieli ucieczką i ukrywali się, nie mogli pozostawać przez dwa

czy trzy dni w tym samym miejscu ani też przechodzić za dnia

z wioski do wioski, czynili to jedynie w nocy. I, jak opowiadają

naoczni świadkowie, żyli katolikosowie podówczas w wielkiej

biedzie, toteż nie widząc żadnego, za sprawą tych nieszczęść

i ciężaru podatków, w położeniu swym wyjścia, w wielkiej byli

trwodze, a zarazem i w nadziei, że znajdzie się przecież może

jakiś sposób ocalenia. Długo go obmyślali i omawiali. I oto obaj

katolikosowie, z własnej woli i zgodnie z wolą wszystkich swo-

ich doradców, z rozważań swych jeden wyciągnęli wniosek:

napisać należy list pełen uszanowania, miłości i życzliwości do

wielkiego wardapeta Syrapiona 1 , ojca duchownego miasta Ti-

granakertu 2 , by przyjechał i spłacił ich długi. I napisane zostało

w liście: z własnej naszej woli zrzeczemy się godności patriar-

szej; jeśli przyjedziesz i spłacisz długi, niechaj stolec i godność

patriarsza należą odtąd do ciebie.

A wardapet Syrapion, rodem z miasta Urfy 3 , był synem bo-

gobojnych i nader bogatych rodziców. Odziedziczył po ich śmier-

ci wielkie dobra i znaczne dochody, a ukochawszy życie świę-

tobliwe i cnotliwe obyczaje, poświęcił się lekturom ksiąg du-

chownych i został uczniem wielkiego wardapeta Gukasa Kege-

cego 4 , który przewodził wszystkim wardapetom owego czasu.

I kiedy ukończył pobieranie u niego nauk, stał się mężem, który

w sposób doskonały owładnął wszelaką wiedzą i osiągnął bieg-

łość w Piśmie Świętym.

Wardapet Gukas widział zalety Syrapiona, widzieli je wszy-

scy parafianie, którzy za niego poręczyli, toteż wardapet Gukas

20 lutego roku 1035 naszej rachuby czasu (1586) w mieście

Amidzie wręczył mu berło wardapeta, by głosił słowo żywota,

by na podobieństwo krynicy zraszał spragnione dusze ludu.

I wszyscy parafianie byli zadowoleni, i chętnie uczynili go oj-

cem duchownym swego miasta. A on, stosując się do słów apo-

stoła, był czynicielem Zakonu 5 , służba jego bowiem podobna

była uroczystościom niebiańskim pod względem pięknych

i przemyślanych układów śpiewów, muzyki, sławień i melodii,

hymnów i hallelujah. I nie leniąc się bynajmniej, wygłaszał on

codziennie kazania i homilie, i stało się to jego powszednim

zajęciem. A żył jak pustelnik na pustyni, wśród umartwień

i postów.

I wieść o jego mądrości i cnotach rozeszła się wszędy. To-

też podążali do niego ze wszystkich okręgów spragnieni wiedzy

słudzy Kościoła, aby studiować Pismo Święte.

On zaś, niczym woda z życiodajnego zdroju, zaspokajał prag-

nienia wszelakie — założył szkołę dla uczących się i nauczał

każdego, kto chciał być jego uczniem. Wielu jego uczniów stało

się potem mężami znamienitymi i szeroko znanymi.

Był pomiędzy nimi wardapet Grigor Kesaracy 6 , mąż uczony,

biegły w naukach kościelnych i świeckich, zwycięski pogromca

przeciwników prawdy, wywodzących się zarówno spośród na-

szego ludu, jak spośród obcoplemieńców. Był wielkoduszny

wardapet Barseg, który został potem następcą wardapeta Sy-

Arakel z Tebryzu - Księga dziejów.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: