Rodzaje otyłości.docx

Rodzaje otyłości

Rodzaje otyłości wyróżnia się na podstawie rozmieszczenia tkanki tłuszczowej w organizmie. W zależności od tego, w których partiach ciała tkanka tłuszczowa jest zgromadzona w największych ilościach, mówi się o otyłości typu „jabłko” i o otyłości typu „gruszka”. Otyłość typu „jabłko” częściej występuje u mężczyzn i nazywana jest inaczej otyłością wisceralną albo brzuszną, natomiast otyłość typu „gruszka” dotyczy przede wszystkim kobiet. Inaczej określa się ją otyłością pośladkowo-udową.

Otyłość – choroba czy objaw?

Współcześnie otyłość jest uważana za chorobę cywilizacyjną. Może być ona zaburzeniem pierwotnym – wtedy mówimy o tzw. otyłości prostej – lub powikłaniem innego schorzenia. Walka z otyłością jest bardzo trudna. Wymaga niezwykle silnej motywacji i samozaparcia ze strony chorego.

Otyłość to choroba przewlekła, która cechuje się nadmiernym gromadzeniem tkanki tłuszczowej w organizmie i zbyt dużą wagą ciała. Do zdiagnozowania otyłości przez lekarza potrzebne są dwa parametry – ilość tkanki tłuszczowej podany w procentach i wskaźnik masy ciała BMI. By stwierdzić otyłość, ilość tkanki tłuszczowej u kobiet musi przekraczać 25% masy całego ciała, u mężczyzn natomiast – 15%. Wskaźnik BMI w otyłości przekracza wartość 28.

Te same kilogramy – inne typy otyłości

Najczęściej występuje otyłość prosta. Jest ona efektem dodatniego bilansu energetycznego. Kiedy spożywamy nadmierną ilość pokarmów i dodatkowo prowadzimy bierny tryb życia, energia dostarczana do organizmu w nadmiarze nie jest wykorzystywana, lecz kumuluje się. Odbywa się to poprzez odkładanie tłuszczu w różnych partiach ciała.

Szacuje się, że na otyłość w Polsce cierpi obecnie około 20% populacji. Nadwaga jest jeszcze częstsza – występuje u 45% mężczyzn i 35% kobiet. W patogenezie otyłości dużą rolę odgrywają zarówno czynniki środowiskowe, jak i genetyczne. Przyczyną otyłości może być nadmierne spożywanie pokarmów, ale także niski metabolizm spoczynkowy. W takich wypadkach jedynie dodatkowy wysiłek fizyczny jest w stanie zrównoważyć całkowity bilans energetyczny.

Choć do rozpoznania otyłości wystarczą dwa niezbędne, wspomniane wcześniej, wskaźniki, coraz częściej lekarze i dietetycy korzystają z dodatkowych pomiarów, które pomagają dokładniej określić rodzaje otyłości i wynikające z nich konsekwencje zdrowotne. Do tych pomiarów zalicza się:

o                     masę ciała;

o                     wskaźnik WHR (ang. waist to hip ratio) – jest to wskaźnik talia – biodro. W celu określenia rozmieszczenia tłuszczu, aby dowiedzieć się, jaki masz typ otyłości, należy zmierzyć obwód talii i bioder (w centymetrach). Obwód talii mierzy się w połowie odległości między dolnym brzegiem żeber a górnym grzebieniem kości biodrowej. Najszerszy obwód bioder występuje na wysokości krętarza większego kości udowej. Następnie określa się stosunek obwodu talii do bioder – jest to właśnie wskaźnik WHR.  

o                     obwód talii.    

Na podstawie tych pomiarów można określić rodzaje otyłości. Wyróżnia się:

o                     otyłość uogólnioną (prostą);

o                     otyłość brzuszną (androidalną);

o                     otyłość pośladkowo-udową (gynoidalną).

Otyłość uogólniona – tkanka tłuszczowa rozmieszczona jest równomiernie w obrębie całego ciała. Ten rodzaj otyłości występuje zazwyczaj u osób, u których problemy z utrzymaniem wagi rozpoczęły się już w dzieciństwie.

Otyłość brzuszna – znana jest pod wieloma innymi nazwami, jak: otyłość centralna, otyłość typu „jabłko”, otyłość trzewna albo wisceralna. Ten typ otyłości znacznie częściej dotyczy mężczyzn. U kobiet ryzyko wystąpienia otyłości brzusznej zwiększa się w okresie pomenopauzalnym i jest związane z ustaniem produkcji żeńskich hormonów płciowych. Otyłość typu „jabłko” zajmuje głównie górne partie ciała, takie jak ramiona, kark i brzuch. Zlokalizowanie tkanki tłuszczowej w obrębie jamy brzusznej jest przyczyną groźnych konsekwencji zdrowotnych. Tłuszcz  gromadzi się wokół ważnych narządów, powodując uniesienie przepony i otłuszczenie serca. Pogarsza się wydolność wysiłkowa chorego oraz wentylacja płuc.

Przy otyłości typu „jabłko” występuje duże ryzyko chorób towarzyszących – częściej pojawiają się zaburzenia metaboliczne, prowadzące do cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, miażdżycy i innych chorób krążenia. Otyłość brzuszna u mężczyzn występuje, gdy obwód pasa przekracza 102 cm, natomiast u kobiet – gdy przekracza 88 cm. Przy otyłości brzusznej wskaźnik WHR u mężczyzn wynosi co najmniej 1,0, natomiast u kobiet – co najmniej 0,85.

Otyłość brzuszna to zmora krajów średnio i wysoko rozwiniętych. Głównymi jej przyczynami są: złe odżywianie, brak sportu i nadużywanie alkoholu (stąd żartobliwa nazwa „mięsień piwny”). Przyczyny otyłości typu „jabłko”mogą mieć również podłoże genetyczne, hormonalne oraz psychiczne.

Otyłość pośladkowo-udowa – ze względu na charakterystyczny wygląd nazywana jest też otyłością typu „gruszka”. Tkanka tłuszczowa przy tym rodzaju otyłości odkłada się głównie na biodrach, udach i pośladkach.Otyłość typu „gruszka” częściej występuje u kobiet. Gdy wskaźnik WHR jest niższy niż 1,0 u mężczyzn i niższy niż 0,85 u kobiet, wtedy mamy do czynienia z otyłością pośladkowo-udową.  
 
Typy otyłości wpływają na to, jaki rodzaj terapii podjąć w celu wyjścia z choroby i zrzucenia wagi. By nie dopuścić do wystąpienia schorzeń współwystępujących z otyłością, należy jak najszybciej podjąć terapię odchudzającą.

Bibliografia

Jarosz M., Kłosiewicz-Latoszek L., OTYŁOŚĆ - zapobieganie i leczenie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, ISBN 83-200-3468-X
Grazul-Bilska A., Bilski J., Poradnik dla walczących z nadwagą, Iskry, Warszawa 2003, ISBN 83-207-1716-7
Szurkowska M. Leczenie otyłości i towarzyszących zaburzeń metabolicznych, Krakowskie Wydawnictwo Medyczne, Kraków 2006, ISBN 83-88203-30-4
Biernat J. Żywienie, żywność a zdrowie, Astrum, Wrocław 2001, ISBN 83-7249-075-9