PYŁ ZBOŻOWY.pdf

Kontrola narażenia na pył zbożowy w gospodarstwach rolnych

Dokument ten został przetłumaczony i zaadoptowany za zgodą Health and Safety Executive (HSE),

z oryginału opublikowanego przez ww. instytucję i dostępnego na stronie internetowej

http://www.hse.gov.uk/pubns/ais3.pdf

Tłumaczenia dokonano uwzględniając uwarunkowania krajowe, należy się jednak upewnić, czy odpowiednie

polskie prawodawstwo, normy i wymagania zostały w pełni uwzględnione.

Przytaczanie informacji zawartych w dokumencie jest dozwolone pod warunkiem powołania się na tłumaczenie i

oryginał.

Autorzy zarówno oryginalnego dokumentu, jak i tłumaczenia, nie ponoszą odpowiedzialności za wykorzystanie

informacji w nim zawartych.

Wprowadzenie

Pył zbożowy powstaje podczas zbiórki, suszenia, przewożenia, składowania i obróbki zbóż,

w tym kukurydzy. Pył ten zawiera bakterie, grzyby, owady, czasami także resztki

pestycydów, jak również suche części roślin.

Wdychanie pyłu zbożowego może wywoływać choroby, takie jak astma, zapalenie oskrzeli,

gorączka zbożowa (zespół toksyczny wywołany pyłem organicznym) czy "płuco rolnika"

(alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych).

U niektórych osób może wystąpić uczulenie na pył zbożowy, co oznacza, że każde następne

narażenie, nawet niewielkie, może spowodować podrażnienie śluzówki nosa, oczu lub

wywołać atak astmy. Niniejsza informacja zawiera:

• analizę i ocenę prac rolniczych powodujących powstawanie pyłu zbożowego

• porady w sprawie ograniczania emisji pyłu zbożowego

• wymagania określone prawem, służące ochronie zdrowia osób mających w pracy

kontakt z pyłem zbożowym.

Prace powodujące powstawanie pyłu zbożowego

Następujące prace rolnicze powodują powstawanie dużych ilości pyłu zbożowego:

• prace żniwne, zbiórka ziarna i przesypywanie go ze zbiorników kombajnów na

przyczepy rolnicze

• rozładunek ziarna z przyczep do spichlerzy lub magazynów zbożowych

• przesypywanie ziarna w magazynach

• czyszczenie i obróbka ziarna

• mielenie i mieszanie suchego ziarna

• przyrządzanie paszy dla zwierząt z suchego, zmielonego ziarna

• sprzątanie w magazynach zbożowych.

Niektóre z tych prac mogą być wykonywane za pomocą sprzętu, którego konstrukcja nie

przewiduje ochrony operatorów maszyn lub innych robotników przed pyłem zbożowym, jak

np. kombajny bez kabin lub magazyny na ziarno bez instalacji do wychwytywania i

odprowadzania pyłów.

Ocena ryzyka

W tabeli poniżej podano poziomy zapylenia w strefie oddychania operatorów maszyn,

zmierzone w trakcie niedawnych analiz pracy maszyn żniwnych i sprzętu do obróbki ziarna.

Na podstawie danych z tabeli można określić obszary, na których należy się skupić przy

ocenie ryzyka. Są to: praca kombajnów, transport ziarna, praca w magazynach zbożowych

oraz śrutowanie/mieszanie ziarna przeznaczonego na paszę dla zwierząt. Widoczne chmury

pyłu, warstwa pyłu na podłodze, stopniach, sprzęcie, pył wysypujący się z maszyn –

wszystko to wskazuje na istnienie problemu i wymaga podjęcia działań w celu ograniczenia

emisji pyłu u źródła. Trzeba pamiętać, że bardzo drobny pył jest zwykle niewidoczny, jednak

jest on wdychany głęboko do płuc i powoduje największe szkody.

_________________________________________________________________________

Rodzaj pracy

Pomiar poziomu zapylenia w

Uwagi

przeliczeniu średnio na 8 godzin

_________________________________________________________________________

Praca kombajnem

18 ÷ 41 mg/m P 3 P

2-4-krotność

(bez kabiny)

dopuszczalnej dawki

dziennej

Praca kombajnem

0,2 ÷ 2,5 mg/m P 3 P

1/4 dawki dziennej

(z kabiną i oczyszczaniem

powietrza)

Transport ziarna

1 ÷ 40 mg/m P 3 P

do 4 razy więcej niż

dopuszczalna dawka

dzienna

Suszenie ziarna

4 ÷ 57 mg/m P 3 P

do 6 razy więcej niż

dopuszczalna dawka

dzienna

Mielenie i mieszanie 0,1 ÷ 11 mg/m P 3 P może przekroczyć

ziarna dopuszczalną dawkę

dzienną

_________________________________________________________________________

U Uwaga U : Według norm angielskich maksymalny dopuszczalny poziom narażenia, mierzony

w ciągu 8 godzin, wynosi 10 miligramów na metr sześcienny (mg/m P 3 P ). Jeżeli operatorzy

maszyn są narażeni przez dłuższy czas w ciągu doby, poziom ten należy odpowiednio

proporcjonalnie obniżyć . W rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 17 czerwca

1998 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla

zdrowia w środowisku pracy (DzU nr 79, poz. 513, ze zm.) wartość najwyższego

dopuszczalnego stężenia pyłów roślinnych zawierających powyżej 10% wolnej krzemionki

określono na 2 mg/m P 3 P , a pyłów zawierających poniżej 10% wolnej krzemionki – na 4

mg/m P 3 P . Przy tym, wg danych Instytutu Medycyny Wsi w Lublinie , wielkości poziomu

zapylenia na stanowiskach pracy w warunkach polskich są z reguły wyższe niż wartości

podane w tabeli. Na przykład przy pracy kombajnem Bizon bez kabiny zapylenie osiąga 6 ÷

212 mg/m P 3 P , podczas rozdrabniania (śrutowania) ziarna – 35 ÷ 37 mg/m P 4 P , przy załadunku i

rozładunku ziarna – 35 ÷ 98 mg/m P 3 P .

Plan działań ograniczających narażenie na pył zbożowy

Możliwe jest ograniczenie narażenia na pył zbożowy poprzez eliminację lub zmianę któregoś

z następujących rodzajów prac, z wykorzystaniem zaproponowanych poniżej rozwiązań:

Zbieranie ziarna i przesypywanie go z kombajnów na przyczepy:

• zamiana kombajnu bez kabiny na kombajn z kabiną wyposażoną w urządzenia

filtrujące powietrze lub wynajmowanie do prac żniwnych wykonawców posiadających

tego rodzaju kombajny

• używanie traktorów z kabinami wyposażonymi w filtry powietrza

• zamontowanie nad przenośnikiem ślimakowym do ziarna rękawa przeciwpyłowego.

Rozładunek ziarna z przyczep do spichlerzy lub magazynów zbożowych:

• umożliwienie operatorowi maszyny wykonywania pracy poza zapylonym obszarem, bez

wychodzenia z kabiny, w razie konieczności również dzięki dostosowaniu sprzętu

• zastosowanie przegród, ekranów lub wachlarzy wyciągowych, w celu zmniejszenia

ilości pyłu wydostającego się ze zsypu do ziarna i powstrzymania rozprzestrzeniania się

go wewnątrz magazynu zbożowego.

Przemieszczanie ziarna w magazynie zbożowym:

• zamontowanie pokryw nad przenośnikami do ziarna

• uszczelnienie otworów w windach lub przenośnikach do ziarna, zapobiegające

wydostawaniu się pyłu do magazynu

• w miejscach, gdzie tłumienie pyłu jest utrudnione, zamontowanie stałego lub

przenośnego urządzenia do wentylacji wyciągowej

• sprawdzanie, czy wszystkie wachlarze wyciągowe skutecznie usuwają kurz

• w magazynach, gdzie ziarno składowane jest bezpośrednio na podłodze, używanie do

jego przemieszczania sprzętu wyposażonego w kabinę. Warto wycofać z użycia sprzęt

wywołujący powstawanie dużych ilości pyłu, jeśli nie można ograniczyć tego zmianami

konstrukcyjnymi.

Czyszczenie i obróbka ziarna:

• odgrodzenie maszyn podczas pracy, uniemożliwiające przedostawanie się pyłu

zbożowego do innych części magazynu

• wykorzystywanie odkurzacza przemysłowego do usuwania pyłu ze sprzętu i otoczenia.

Mielenie i mieszanie suchego ziarna:

• wprowadzenie urządzeń samozaładowczych, obudowanych i sterowanych

automatycznie, w celu wyeliminowania konieczności ciągłego nadzorowania ich pracy

• zamontowanie rękawów, przegród lub ekranów zapobiegających przedostawaniu się

pyłu do innych części budynku

• sprawdzanie szczelności worków zbierających pył, a tym samym zapobieganie jego

wydostawaniu się

• wykorzystywanie odkurzacza przemysłowego do usuwania pyłu z otoczenia.

Karmienie zwierząt suchym, zmielonym ziarnem:

• zmiana sposobu karmienia zwierząt poprzez stosowanie pasz wilgotnych

• podawanie mniej pylących pasz, np. w formie kostek, albo używanie do pasz

domieszek tłumiących wydzielanie się pyłu, takich jak np. melasa.

Sprzątanie magazynów zbożowych:

• unikanie wzniecania chmur pyłu zbożowego; nie zaleca się usuwania pyłu z budynków

przez zamiatanie lub stosowanie przewiewu pomieszczeń magazynowych; schody,

podłogi, zbiorniki, itp. należy czyścić odkurzaczem przemysłowym

• badanie wszelkich przyczyn zauważonej wilgoci, która może powodować powstawanie

pyłu lub zawilgocenie ziarna i jego stęchliznę

• czyszczenie zbiorników zbożowych z wykorzystaniem przenośnego sprzętu do

odciągania pyłu.

Środki ochrony indywidualnej

Po wykorzystaniu wszelkich możliwych zabezpieczeń służących ograniczeniu zapylenia,

ostatnim środkiem zaradczym może okazać się sprzęt ochronny układu oddechowego i inny

sprzęt ochronny. Odpowiednie ochrony układu oddechowego to spełniające wymagania

polskich norm dotyczących sprzętu ochrony układu oddechowego maski i półmaski

ochronne, w szczególności maska ochronna z filtrem jednorazowego użytku, spełniające

wymagania normy PN EN 149, lub półmaska, spełniająca wymagania normy PN EN 140, z

filtrem zatrzymującym drobne cząsteczki, spełniającym wymagania normy PN EN 143. Tylko

uważny dobór i właściwe stosowanie ochron układu oddechowego zapewnią skuteczną

ochronę, dlatego warto zasięgnąć w tej sprawie porady u dostawcy.

Inne środki ochrony indywidualnej to kombinezon zapobiegający osiadaniu pyłu na

ubraniach pracowników oraz ochrony oczu zapobiegające szkodliwemu wpływowi pyłu.

Trzeba pamiętać o usunięciu pyłu z odzieży własnej lub ochronnej, jeszcze przed zdjęciem

maski z filtrem.

Wymogi prawa

Zgodnie z rozporządzeniem ministra pracy i polityki socjalnej z 17 czerwca 1998 r. w

sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w

środowisku pracy (DzU nr 79, poz. 513, ze zm.), pył zbożowy jest substancją niebezpieczną,

dla której określono maksymalną granicę narażenia. Oznacza to, że pracownik nie może być

narażony na pył zbożowy o stężeniu 2 mg/m P 3 P lub wyższym (lub 4mg/m P 3 P w przypadku

zawartości wolnej krzemionki w pyle poniżej 10%). Trzeba zastosować wszelkie praktycznie

możliwe środki, aby zmniejszyć narażenie możliwie najbardziej poniżej wspomnianej

wartości dopuszczalnej.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: