ROZDZIAŁ VI - FARMAKOTERAPIA W STANACH NAGŁYCH.pdf - Pierwsza pomoc przedmedyczna - przemked

ROZDZIAL VI

fARMAKOTERAPIA

W STANACH

NAGLYCH

Anna Domagaiska

W stanach naglych - ostrych stanach zagrozenia zycia - najistotniejsze znaczenie ma

zapewnienie podstawowych czynnosci zyciowych wg zasady ABC oraz niedopuszczenie do

pogorszenia stanu zdrowia poprzez natychmiastowe leczenie objawowe i przyczynowe powstalych

zaburzen. Szpitalny Oddzial Ratunkowy jest miejscem, gdzie kontynuuje sie, rozpoczeta przez zespoly

wyjazdowe pogotowia ratunkowego, terapie ostrych stanów zagrozenia zycia. Bardzo czesto w takich

sytuacjach pierwszenstwo maja zabiegi ratujace zycie (udroznienie dróg oddechowych i utrzymanie

ich droznosci, zapewnienie odpowiedniej wentylacji pluc, masaz posredni serca, odbarczenie odmy

oplucnej czy tamponady osierdzia).

Jednym z podstawowych elementów postepowania w stanach naglych jest farmakoterapia.

Zasada jest podawanie silnie i szybko dzialajacych leków najczesciej droga dozylna. W wybranych

sytuacjach wykorzystuje sie inne drogi ( dotchawicza, doszpikowa)

Proponujemy ujednolicenie farmakoterapii stanów naglych tak, aby zespól lekarzy i

pielegniarek pracujacych w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym znalazl w przedstawionym wykazie

leków te, które sa niezbedne do zastosowania w okreslonej sytuacji klinicznej.

Wybór konkretnego leku, jego dawka, sposób podania ( bolus, wlew ciagly) za Jezy od decyzji

lekarza podjetej po ocenie stanu chorego ( wywiad, badanie przedmiotowe, badania dodatkowe) i

postawieniu rozpoznania.

W opracowaniu nie uwzgledniono osobno tlenu jako leku rozumiejac, ze w kazdym stanie

naglym podaje si" choremu do oddychania wysokie st"zenia tlenu przez maske tlenowa (takze

Venturiego), wasy tlenowe, cewnik donosowy czy mrk" intubaeyjna.

LEKI STOSOWANE W RESUSCYTACJI

wg wytycznych Europejskiej Rady ds. Resuscytacji 2000

Tabela I.

r, Adrenalina:

dziala pobudzajaco na receptory alfal i alfa2 oraz betal ibeta2

dzialanie adrenaliny powoduje wzrost oporu obwodowego, zapobieganie zapadaniu zyl,

wzrost cisnienia rozkurczowego w aorcie oraz zwiekszenie przeplywu mózgowego

wiencowego, a takze wzrost sily skurczu miesnia sercowego, poprawe przewodzenia

automatyzmu w ukladzie bodzcoprzewodzacym serca i zwiekszenie amplitudy migotania

komór

fizjologicznej

przez 1-2 min

% glukozy

100 mi

I mg=lml

3 mg jednorazowo

nast. wlew ciagly

I mmollkg, nast.

Pitressin

amp.

Inj.Adrenalini 0,1 %

0,5 mmol/kg co 10

I ml=1O mg

I ml=1 mmol

20 mEq=20 mi

przez 1-2 min

1-2 g w

300 mg w 20 mi

stosowana w: migotaniu komór, aktywnosci elektrycznej bez tetna oraz wasystolii

dawkowanie: 1 mg co 3 min

poprzednio stosowane byly zwiekszane dawki: Img, nastepnie 3 mg, nastepnie 5 mg oraz

duze dawki: 0,1 mg/kg (sr.5-1O mg) co 3 min - obecnie takie dawkowanie nie jest polecane

dzialania uboczne po przywróceniu spontanicznej czynnosci serca: tachykardia, zaburzenia

rytmu, obkurczenie naczyn nerkowych, wzrost zuzycia tlenu przez miesien sercowy

2. Atropina

ma dzialanie parasympatykolityezne : blokuje pobudzenie nerwu blednego

dzialanie polega na zwiekszeniu czestosci pobudzen zatokowych i poprawie przewodnictwa

i automatyzm ukladu bodzcoprzewodzacego

stosuje sie ja w przypadku aktywnosci elektrycznej bez tetIlll ( dawniej: rozkojarzenie

elektromechaniczne) i asystolii

najbardziej skuteczna przy zatrzymaniu krazenia z powodu pobudzenia nerwu blednego (

zatrzymanie odruchowe)

dawkowanie: jednorazowo 3 mg dozylnie

uwaga! Dawka mniejsza niz 0,5 mg moze spowodowac paradoksalna bradykardie

dzialania uboczne po przywróceniu spontanicznej czynnosci serca: tachykardia (przewaga

wspólczulna) z arytmia), suchosc w jamie ustnej. zaburzenia akomodacji oczu

3. Amiodaron

UWAGI

lek pierwszego rzutu w migotaniu komór opornym na defibrylacje

dawkowanie 300 mg = 2 amp rozpuszczone w 20 mi 5% glukozy w powolnym

wstrzyknieciu przez 1-2 minuty po trzech defibrylacjach

4. Lidokaina

Podczas resuscytacji zawsze pierwszenstwo maja czynnosci ABC ( udroznienie dróg oddechowych,

sztuczne oddychanie, masaz posredni serca, ew. defibrylacja elektryczna).

Cele farmakoterapii w resuscytacji:

poprawa ukrwienia narzadów podczas akcji reanimacyjnej (szczególnie OUN)

ulatwienie defibrylacji elektrycznej

zapobieganie komorowym zaburzeniom rytmu (nawrotom migotania komór)

zwiekszenie pobudliwosci i przewodzenia w bradyasystolii lub asysto lii

wyrównanie zaburzen metabolicznych

stosowana w migotaniu komór opornym na defibrylacje, jesli niedostepny jest amiodaron

zmniejsza pobudliwosc komórek miesnia sercowego, tlumi ektopowe komorowe

zaburzenia rymu, podwyzsza próg migotania komór

dzialanie: stabilizuje blony komórkowe, zmniejsza szybkosc depolaryzacji, obniza próg

defibrylacji

________

.-1.

DawkDawkowanie

20 mi

sr.IOOmg,

I mg=lml

1 mg co 3 min

150mg= 3 mI

soli

HCI

10 ml=2g

IOj.=O,5 mi

40 j .jednorazo~;;-

Postac

Cordarone

20% MgS04

Nazwa leku

amp

min

1-1,5 mg/kg,

amp

Nazwa handlowa

Lignocainum

NaHC038,4%

Atropinum

1 ml=20 mg

2-4 mg/ min

2ml

20j.=1 mI

dawkowanie: 1-1,5 mg/kg w bolusie (srednio 100 mg) , nastepna dawka po 8-lO min O,S

mg/kg (srednio 50 mg) tak, aby nie przekroczyc 3 mg/kg; po powrocie spontanicznego

krazenia wlew ciagly 2-4 mg/min

l mi 2% lidokainy = 20 mg

5 mi 2% lidokainy = 100 mg

5. Wodoroweglan sodu

~roga

I - szczególnie wykorzystywana przy trudnosciach w uzyskaniu dostepu do zyly

dotchawicza przez rurke intubacyjna

leki stosowane dotchawiczo: adrenalina, atropina, lidokaina, , nalokson

podaje sie 2-3 razy wieksza dawke niz przy podaniu dozylnym rozpuszczona w 10 mi soli

fizjologicznej lub wody do wstrzykniec

po podaniu dotchawiczym nalezy wykonac S sztucznych oddechów

4. Droga doszpikowa

szczególnie wykorzystywana u malych dzieci przy braku dostepu do zyly

doszpikowo mozna podawac wszystkie leki i plyny

miejsce wklucia: blizsza przednioprzysrodkowa czesc piszczeli 2 cm ponizej wynioslosci

piszczelowej

4. NIE podaje sie w czasie resuscytacji leków podskórnici domiesniowo

5. NIE podaje sie leków do zyly udowej, chyba ze zalozono cewnik siegajacy powyzej przepony

6. NIE podaje sie lcków dosercowo : mozliwosc uszkodzenia tetnicy wiencowej, podania leku do

miesnia scrcowego, wytworzenia odmy oplucnowej, krwiaka oplucnej ezy krwiaka osierdzia;

koniecznosc przerwania ezynnosci reanimacyjnych (masazu serca i wentylacji)

istnieja kontrowersje co do stosowania wodoroweglanów w resuscytacji

stosowany, gdy zatrzymanie krazenia trwa> S min, gdy resuscytacja krazeniowo _

oddechowa przedluza sie ponad 10 min

zalecane slosowanie przy uprzednio istnieiacei kwasiey metabolicznej, hiper~

zatruciu lekami, antydepresyinymi tróicyklieznymi

dawkowanie: l mmol/kg (50mol ), nastepne dawki co 10 min 0,5 mmol/kg

l mi 8,4% NaHC03 = l mmol

koniecznosc zapewnienia skutecznej eliminacji C02 ( sprawna wentylacja)

przy przedawkowaniu - mozliwa alkaloza metaboliczna

6. Magnez

szczególnie polecany przy istniejacym niedoborze magnezu

polecany przy dlugo utrzymujacym sie migotaniu komór i czestoskurczu

Torsadcs de

pointes

dawkowanie we wlewie 1-2g magnezu w 100 mi soli fizjologicznej przez 1-2 min

10 mi 20% MgS04 = 2 g

FARMAKOTERAPIA

W ZA W ALE MIESNIA SERCOWEGO

DROGI PODAWANIA LEKÓW W RESUSCYTACJI

1. Zyly obwodowe :najezesciej wykorzystywana droga podawania Icków :

zyly przedramienia, zyla odlokciowa, zyla szyjna zewnetrzna

przez zyle odlokciowa mozna wprowadzic cewnik do zyly centralnej

po podaniu leku nalezy podac 20 mi plynu ( woda do wstrzykniec, sól fizjologiczna), co

skraca czas dotarcia leku do glównych tetnic

Tabela II.

Nazwa leku

325 mg

zwiekszac

250000 j

wlew 1,5 mln j. przez

min

streptokinaza

suI fas

podjezykowo

Imin

dawke o

l godz.

nitrogliceryna

Perlinganit

NIE podawac leków reanimacyjnych do zyl nadgarstka i dloni: leki slabo przenikaja do

krazenia centralnego

2. Zyly centralne: zyla szyjna wcwnetrzna, podobojczykowa

uzyskuje sie najwyzsze stezenia leku po ich podaniu do zyly centralnej

wykorzystuje sie ewentualnie juz istniejaca droge

zyla centralna jest optymalna droga podania leków podczas resuscytacji: wymaga to

przerwania czynnosci reanimacyjnych, istnieje niebezpieczenstwo odmy i krwiaka

oplucnej, szczególnie przy leczeniu trombolitycznym, trudno zachowac zasady aseptyki

przy braku odpowiedniego sprzetu i wyszkolonego personelu kaniuluje sie zyly obwodowe

L...i.

II t

min

mikrog

Dawka

Dawkowanie

0,5

Nazwa handlowa

Postac

tab l.

10 mg

tabl

l60

Nitroglycerillum

5-lOmikrog/ll1in,

Morphinum

2-5 mg iv co 5-10

Aspinn

0,5 mg

500 mg

Streptokinaza

amp

mortina

aspiryna

doustnie

nast.

nas!.

wlew IS j/ kg / godz.

(sr.

10 ml=2g

1-3 g w 100ml przez

30 min, nast.wlew 18

SOOO

bolus,

mg w ciagu 2

nast.

80j/kg,

l mg

0,1 mg/kg w trzech

min, nast.O,75 ll1g/kg

~ fe

StoSOwane grupy leków:

a) nitraty :

nitrogliceryna - podjezykowo : Itabl co S min do ustapienia bÓlu przy zachowaniu cisnienia

doustnie co 6 godz

nast. 1000 j/ godz.)

dawkach co S min

tetniczego krwi powyzej 90 mm Hg, dawka maksymalna 4 tabletki; dozylnie: 10 mikrog/ min

zwiekszajac co 10 min dawke o 5-10 mikroglmin do momentu ustapienia bÓlÓw, utrzymujac

cisnienie skurczowe powyzej 90-100 mmHg

b) opioidy - morfina (dzialanie przeciwbÓlowe i alfaadrcnolityczne)2-S mg dozylnie co S-lO

min do momentu ustapienia bÓlu; objawy uboczne morfiny: spadek cisnienia tetniczego krwi,

depresja oddcchowa; jesli wystapi deprcsja oddechowa - nalokson 0,2-0,4 mg dozylnie

c) leki trombolityczne - powoduja rozpuszczenie skrzcpiliny zamykajacej tetnice wicncowa;

powinny byc podane w ciagu 6 godzin od wystapienia zawalu serca(najlepiej w ciagu 1-2

godz.)

- streptokinaza : podawana we wlewie ciaglym 1,S mln j w ciagu l godziny w 100

mi soli fizjologicznej

cisnienia

UWAGI

tetniczego krwi

tkankowy aktywator plazminogenu ( Actylyse) : aktywuje przeksztalcenie plazminogenu w

plazmine trawiaca wlÓknik skrzepliny; podaje sie go wg schematu: bolus 15 mg, nastepnie

wlew 0,75 mg/kg przez I godz. Po zakonczeniu podawania t-PA konieczne jest podanie

heparyny

Przeciwwskazania do leczenia trombolitycznego:

bezwzgIGdne: czynne krwawienie (np. z przewodu pokarmowego), skaza krwotoczna, duzy

uraz lub opcracja neurochirurgiczna (lub duza chirurgiczna) w ciagu ostatnich 6 miesiecy,

podejrzenie rozwarstwienia aorty, nowotwÓr lub tetniak mÓzgu, uczulenie na lek

trombolityczny

wzgledne: resuscytacja krazeniowo - oddechowa trwajaca powyzej 10 min, ciezkie, zle

kontrolowane nadcisnienie tetnicze, choroba nowotworowa z obecnoscia przerzutÓw, udar

mÓzgowy w wywiadzie, ciaza, nic gojace sie miejsca wkluc.

Powiklania leczenia trombolitycznego:

krwawienia szczegÓlnie u chorych z towarzyszacym nadcisnieniem tetniczym i cukrzyca

krwawienia wewnatrzmÓzgowe

zaburzenia rymu serca (bradykardia zatokowa i przyspieszony rytm idiowentrykularny)

d) Leki antykoagulacyjne :

heparyna - podawana po leczeniu trombolitycznym, zapobiega reokluzji tetnicy wiencowej;

podaje sie bolus 80j/kg dozylnie, nastepnie wlew ISj/kg/godz. (sr. 5000j bolus, nastepnie

wlew !OOOj/godzine); obowiazuje kontrola czesciowego czasu tromboplastynowego (PTT) i

utrzymanie jego wydluzenia 1,5 - 2,S raza w stosunku do kontroli

I. Zawal miesnia sercowego jest stanem zagrozenia zycia; bÓl zawalowy - w okolicy zamostkowej,

piekacy, sciskajacy, uciskajacy; promieniuje do szyi, zuchwy, barku, ramienia lub lopatki,

utrzymuje sie ponad 30 min, nie ustepuje po nitrglicerynie; towarzysza mu: lek, nudnosci,

dusznosc, obfite poty

2. Celem leczenia jest:

zniesienie bÓlu zawalowcgo

rozpuszczenie skrzepliny i zapobieganie powiekszania sie jej

ograniczenie martwicy i strefy niedokrwienia miesnia sercowego

zmniejszenie obciazenia serca praca

3. Dorazne leczenie podejrzenia zawalu serca: M O N A

Morfina

Oxygen (tlen)

Nitrogliceryna

Aspiryna

lo....i....-

tkankowy

flakon

SOmg

2S000j/S mI

bolus

Beloc

S mg

trzy dawki S mg co 5

MgS0420%

amp

Actilyse

amp

Heparinum

Propranolol

przez I godz.

min)

min.

(sr.2-2,S

g / dobe

moze wywolywac reakcje uczuleniowe i obnizenie

aspiryna - lek hamujacy agregacje plytek, podaje sie doustnie 325 mg/dobe jak najszybciej

po rozpoznaniu zawalu, równolegle z leczeniem trombolitycznym

e) bcta-blokery: szczególnie u chorych z tachykardia i nadcisnieniem

Przeciwwskazania: astma oskrzelowa, zastoinowa niewydolnosc krazenia, bradykardia, blok

serca, cisnienie skurczowe ponizej 100 mmHg.

Leki stosuje sie dozylnie:

metoprolol - trzy dawki po 5 mg co 5 min, po 30-60 minutach doustnie 50 mg co 6 godz.

przez 2 dni, potem 100 mg 2 razy dziennie

propranolol - O,lmg/kg w trzech dawkach co 5 minut (sr.2-2,5 mg co 5 min), po 30

minutach 20-80 mg co 6 godz. doustnie

esmolol - selektywny betabloker o krótkim czasie dzialania, podawany we wlewie 200 _

300 mikrog/kg/min w leczeniu wspolistniejacego nadcisnienia i tachykardii

nitrOprusydek sodu

200 mg

2-5-10 mikrog/kg/min

Dopaminum

amp

hydrochloricum

norepinefryna

dobutamina

f) magnez: 20% MgS04 lO mI = 2g ; podaje sie 1-2g w 100ml przez 30 min; nastepnie 18g

przez dobe; dziala antyarytmicznie, rozszerza naczynia; terapie magnezem nalezy rozpoczac

przed leczeniem trombolitycznym lub równolegle z nim

g) inhibitory konwertazy angiotensyny : podaje sie, gdy cisnienie skurczowe wynosi ponad IDO

mmHg, kaptopryl doustnie 6,25 mg

Tabela m. FARMAKOTERAPIA w OBRZEKU PLUC

UWAGI

20 mg

20-40 mg,poI5-30 min 40-

80 mg do dawki 150 mg iv,

0,5 mg podjezykowo co 5

min

l. Obrzek pluc jest wyrazcm ostrej niewydolnosci lewokomorowej; wymaga natychmiastowej

interwencji.

2. Objawy obrzeku pluc: pozycja siedzaca ortopnoe, dusznosc (" brak powietrza"), wydzielanie

pienistej, rózowo podbarwionej sliny, sinica, rz~zenia.

3. Obrzek pluc moze towarzyszyc np. ostrym zaburzeniom rytmu serca, ostremu zawalowi serca,

przelomowi nadcisnieniowemu, innym chorobom serca powiklanym np. infekcja, niewydolnosci

nerek i in.

4. Cele leczenia: obnizenie obciazenia wst~pnego (rozszerzenie zyl) oraz obnizenie obciazenia

nast~pczego (rozszerzenie tetnic, poprawa frakcji wyrzutowej)

5. Stosowane grupy leków:

mortina - zmniejsza niepokój i rozszerza zyly; podawana, gdy cisnienie skurczowe jest

wyzsze niz 100 mm Hg, podaje sie 2-4 mg dozylnie co 5 min; przy wystapieniu depresji

oddechowej - nalokson 0,2-0,4 mg dozylnie

diutetki : furosemid zmniejsz obciazenie wst~pne szczególnie u chorych przewodnionych;

stosowac, gdy cisnienie skurczowe jest wyzsze niz 100 mmHg; podawany w dawce

amp

podawac z szybkoscia 20

tabl

0,5 mg

0,25-0,5 mg,nast. 0,2mg co

3-5godz.do dawki 1-1,5 mg

50mg

0,5-10 mikrog/kg/min

250 mg

2-15 mikrog/kg/min

4m 2-5-12 mikrog/min

Dobutrex

amp

Levonor

Digoxin

amp

Nipride

amp

digoksyna

dopamina

Nazwa leku

Dawka

10 mg

Dawkowanie

Nazwa handlowa

Postac

Furosemidum

amp

0,5 mg

10 mg

2-4 mg iv co 5 min

1O-200mikrogram/min ww

Morphinum sulfas

amp

Nitroglycerinum

wlewie

mg/min

ROZDZIAŁ VI - FARMAKOTERAPIA W STANACH NAGŁYCH.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: